تفاوت های فردی
همه افراد از منظرهای مختلفی با هم تفاوت دارند. خواهرها و برادرها و حتی دوقلوها خصوصیات منحصر به فردی دارند.
تفاوت های فردی می توانند در ویژگی های جسمی مثل قد، وزن، رنگ پوست و… دیده شوند. میزان هوش، دستاوردها، علائق، نگرش ها، عادت های یادگیری، توانمندی ها و مهارت های افراد مختلف با هم متفاوتند. هر آدمی قابلیت هایی دارد و با توجه به قابلیت هایش تجاربی به دست می آورد و چیزهایی یاد می گیرد.
در مبحث وراثت و محیط در روانشناسی این مسئله وجود دارد که در رشد انسان وراثت (طبیعت) مهمتر است یا محیط (تربیت). در قرن هفدهم، تصور غالب این بود که نوزادان، همان بزرگسالان در اندازه‌های مینیاتوری هستند که مجهز به توانایی‌ها و دانش کامل هستند و همراه با رشد فیزیکی و با افزایش سن، آنها را ظاهر می‌سازند.
تاثیرات محیطی و ژنی در شکل بخشیدن به شخصیت آدمی از بدو تولد وجود دارد. پدر و مادر هم ژن های خود را به فرزندانشان می دهند و هم محیط خانه را؛ و این دو تابع ژن های خود آنان است. در نتیجه بین ویژگی های ارثی کودک و محیطی که در آن بزرگ می شود همبستگی درون ساختی وجود دارد. ممکن است بعضی خانواده ها عمدا محیطی را تدارک کنند که با سنخ ارثی کودک همبستگی ندارد.
۳ نوع فرایند پویا از تعامل شخصیتی با محیط وجود دارد :
- تعامل فراخوانشی : تعامل فراخوانشی یعنی نوع شخصیت هر فرد، پاسخ های معینی را در محیط فرا می خواند. نوزادی که وقتی در آغوش قرار می گیرد رو بر می گرداند و بی قراری نشان می دهد، از تدابیر پرورشی کمتری برخوردار است. مطابق با این نوع تعامل، افراد مهربان، محیط های محبت آمیز را شکل می دهند و افراد خصومت ورز محیط های خصمانه را به وجود می آورند.
- تعامل پیش گستر
- تعامل واکنشی
تفاوت های فردی در بلوغ
وراثت : در زمان بندی بلوغ دخالت زیادی دارد، دوقلوهای همانند عموما به فاصله یک یا دو ماه از یکدیگر به نخستین قاعدگی می رسند،در حالیکه دوقلوهای ناهمانند تقریبا ۱۲ ماه اختلاف دارند.
تغذیه و ورزش : در دخترها، افزایش سریع وزن بدن و چربی موجب رسش جنسی می شود. سلول های چربی، پروتئینی به نام لپتین آزاد می کنند که تصور میشود به مغز علامت می دهد که ذخیره انرژی دخترها برای بلوغ کفایت می کند. دختر هایی که در سنین پایین تر ورزش سنگین می کنند یا خیلی کم غذا می خورند (که هر دوی آنها میزان چربی بدن را کاهش می دهد)، معمولا دستخوش بلوغ دیررس می شوند.
در مناطقی از جهان و در بین گروه هایی که از لحاظ جایگاه اجتماعی-اقتصادی و قومی تفاوت دارند نیز در رشد مربوط به بلوغ، تنوع مشاهده می شود. سلامت بدن نقش مهمی ایفا می کند. در مناطق فقیر، که سوء تغذیه و بیماری عفونی شایع هستند، نخستین قاعدگی خیلی به تعویق می افتد و در چند منطقه آفریقا در ۱۴ الی ۱۶ سالگی روی میدهد. اما در کشورهای صنعتی که غذا فراوان است، نقش مشترک وراثت و محیط در رشد بلوغ آشکار است. دختر های سیاه پوست معمولا قبل از دختر های سفید پوست هم سن و هم وزن به نخستین قاعدگی می رسند.
تجربیات خانوادگی اولیه نیز در زمان بندی بلوغ دخالت دارد. یک نظریه حاکی است که انسانها طوری تکامل یافته اند که نسبت به کیفیت هیجانی محیط کودکی خود حساس باشند. هنگامی که امنیت کودکان درمعرض خطر قرار دارد، تولید مثل زود هنگام برای آنها سازگارانه است. تحقیقات نشان میدهد دخترهایی که در معرض تعارض خانوادگی قرار دارند زودتر به نخستین قاعدگی می رسند، در حالی که دخترهائی که روابط خانوادگی صمیمانه دارند، نسبتا دیرتر به نخستین قاعدگی می رسند.
می توان گفت تهدید شدن سلامت هیجانی به بلوغ شتاب می بخشد. در حالی که تهدید شدن سلامت جسمانی آن را به تعویق می اندازد.
تغییر نسلی در زمان بندی بلوغ از نقش سلامت جسمی در رشد مربوط به بلوغ حمایت بیشتری می کند. در کشورهای صنعتی، سن نخستین قاعدگی از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۷۰ ، یعنی دوره ای که تغذیه، مراقبت از سلامتی، بهداشت و کنترل بیماری های عفونی به مقدار زیاد بهبود یافته اند، بطور یکنواختی کاهش یافته است. تقریبا ۳ تا ۴ ماه در هر دهه.
منابع :
- زمینه های روانشناسی هیلگارد – فصل ۱۲ – تفاوت های فردی
- روانشناسی رشد – لورا برگ – ترجمه یحیی سید محمدی – فصل ۱۱