دانشنامه روانشناسی مردمی
علیرضا نوربخش (مشاور بالینی)

چرخه پاسخ جنسی انسان

آیا با چرخه پاسخ جنسی انسان آشنایی دارید؟

چرخه واکنش جنسی انسان، یک مدل چهار مرحله‌ای از واکنش‌های فیزیولوژیکی به تحریک جنسی است که به ترتیب مرحله میل جنسی، مرحله تحریک، مرحله ارگاسم و مرحله فرونشینی است.

چرخه پاسخ جنسی

فروید معتقد بود که سلامت روانی را می توان بر اساس توانایی فرد در عملکرد خوب و مناسب در دو حوزه معین کرد : کار و عشق. وقتی کسی با حداقل تعارض و ترس قادر به دادن و گرفتن محبت است، ظرفیت برقراری روابط واقعاً صمیمانه با دیگران را داراست. وقتی شخصی درگیر رابطه ای صمیمانه است، فعالانه برای رشد و شادی معشوق می کوشد. تمایل به حفظ و صمیمیت با ابژه ی محبوب، مشخصه عاشق شدن است.

وجه مشخصه عشق پخته صمیمیت(Intimacy) است؛ که ویژگی خاصی در روابط بین دو نفر است. ارتباط جنسی اغلب به عنوان کاتالیزوری جهت ایجاد و حفظ ارتباط صمیمانه عمل می کند.

کمیت صمیمیت در یک رابطه جنسی پخته آن چیزی است که رولو می(Rollo may) آن را «دریافت فعالانه» می نامد، که در آن فرد در عین عشق ورزیدن اجازه می دهد که به او عشق بورزند. می، ارزش عشق جنسی را در بسط خودآگاهی، تجربه، شفقت، افزایش غرور، اظهار وجود و گاهی در لحظه ارگاسم می داند. در چنین موقعیتی رابطه جنسی و  عشق متقابلا همدیگر را تقویت می کنند و به صورتی در هم می آمیزند.

برخی افراد از تعارضاتی رنج می برند که جلوی بروز تکانه های پر مهر و احساسی آنها را می گیرد. این حالت می تواند از ابراز تمایلات جنسی در ارتباط با دیگران شود، در احساس صمیمیت و قرابت با دیگران تداخل ایجاد کند و احساس کفایت و عزت نفس فرد را کاهش دهد. اگر این مشکلات شدید باشند از تشکیل یا تداوم یک ارتباط صمیمانه جلوگیری خواهند کرد.

چرخه پاسخ جنسی

چرخه پاسخ جنسی شامل ۴ مرحله است:

مسترز و جانسون برای توصیف کردن تغییراتی که در بدن هنگامی که مردان و زنان از لحاظ جنسی برانگیخته می شوند، از اصطلاح چرخه پاسخ جنسی استفاده کردند. آنها چرخه پاسخ جنسی را به چهار مرحله تقسیم کردند:

۱- میل جنسی Appetitive /Desire : 

این مرحله با تخیلات جنسی و میل به برقراری رابطه جنسی مشخص می شود.

۲- برانگیختگی یا تحریک excitement :  

پست های مرتبط

این مرحله در اثر تحریک روانشناختی (تخیلی یا وجود شی محبوب) یا تحریک فیزیولوژیک (نوازش یا بوسه) یا ترکیب هر دو ظاهر می شود و شامل احساس ذهنی لذت است. در مردان در این مرحله نعوظ رخ می دهد، اندازه بیضه ۵۰% بزرگ می شود و کیسه بیضه سفت و بالا کشیده می شود. ضربان قلب تا ۱۷۵ ضربه در دقیقه و فشار خون سیستولیک بین ۲۰ تا ۸۰ و دیاستولیک ۱۰ تا ۴۰ میلی متر جیوه بالا می رود. تنفس افزایش میابد و پوست عرق می کند.

در زنان اندازه پستان ۲۵% افزایش می یابد و نوک پستان برآمده می شود. کلیتوریس دچار افزایش سایز و قطر می شود و در نزدیکی ارگاسم پشت پره پوس می رود. لب های دستگاه های تناسلی دچار پرخونی و تغییر رنگ می شوند. مهبل تغییر رنگ به بنفش تیره می گیرد و ترشحات مهبلی ظاهر می شود. لوله مهبلی زن در ثلث خارجی انقباض مشخصی می یابد که به سکوی ارگاسمی معروف است. گردن رحم مختصری تورم پیدا می کند و در اثر صعود رحم بالا کشیده می شود.

مرحله کفه یا پلاتو (Plateau) : بعضی محققین از این مرحله هم اسم برده اند که در واقع تشدید مرحله برانگیختگی می باشد و فرد را به ارگاسم نزدیک می کند. در ضمن ممکن است در این مرحله قدرت تحلیل و قضاوت مغز کم رنگ شود و فرد دست به کارهایی بزند که بعد اتمام رابطه جنسی، از این رفتارها تعجب کند.

۳- ارگاسم Orgasm : 

در مردان انزال صورت می گیرد. ضربان قلب تا ۱۸۰ تا بالا می رود. فشارخون سیستولیک ۴۰ تا ۱۰۰ ضربه و دیاستولیک ۲۰ تا ۵۰ میلی متر جیوه بالا میرود. تنفس تا ۴۰ بار دردقیقه بالا می رود و مقعد دچار انقباض موزون می شود. در زنان انقباضات ثلث تحتانی مهبل با شدت و تعداد بالا و انقباض های قوی و پایدار رحم از عمق به طرف گردن رحم مشخص است. بقیه علایم قلبی تنفسی شبیه مردان است. این مرحله اوج لذت جنسی است که همراه با رفع تنش جنسی و انقباضات موزون عضلات میان دوراه و اعضای تناسلی لگن است و در نهایت با تیرگی خفیف هوشیاری است. 

۴- فرونشینی Resolusion : 

شامل رفع احتقان عروق خونی و برگشت اکثر تغییرات به حالت اولیه است. اگر ارگاسم روی دهد مرحله فرونشینی سریع و همراه با احساس ذهنی خوشی، آرام سازی کلی و تمدد ماهیچه ای است. ولی ارگاسم رخ ندهد فرونشینی ممکن است ۲ تا ۶ ساعت طول بکشد و همراه با  تحریک پذیری و ناراحتی باشد.

در مردان پس از ارگاسم یک دوره بی پاسخی وجود دارد که ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد که در این دوره مرد قادر به ارگاسم مجدد نیست. ولی زنان دوره بی پاسخی ندارند و می توانند ارگاسم های متعدد و پیاپی داشته باشند.

جدول مراحل چرخه پاسخ جنسی در DSM و اختلالات جنسی همراه با آن

 مراحل    ویژگی‌ها    اختلال
۱. میل جنسی فقط با ویژگی های فیزیولوژیک تظاهر نکرده و بازتاب انگیزه ها، سائق‌ها و شخصیت فرد است.  با خیالپردازی‌های جنسی و میل به برقرار کردن روابط جنسی مشخص می‌شود. اختلالات کمبود میل جنسی، اختلال انزجار جنسی، اختلال کمبود میل جنسی به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی (زن یا مرد)، اختلال جنسی ناشی از مواد به همراه اختلال میل جنسی
۲. تحریک احساس ذهنی لذت جنسی و تغییرات فیزیولوژیک همراه آن است. همه پاسخ‌های فیزیولوژیک که در مرحله تحریک و Plateau در روش مسترز و جانسون وجود دارد در این مرحله جای می‌گیرد.  اختلال انگیختگی جنسی در زن، اختلال نعوظ در مردان (ممکن است در مراحل سه و چهار هم رخ دهد)، اختلال نعوظ در مردان به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی، مقاربت دردناک به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی (مرد یا زن) ، اختلال جنسی ناشی از مواد همراه با اختلال انگیختگی
۳. ارگاسم اوج لذت جنسی، با رها شدن تنش جنسی و انقباض موزون ماهیچه‌های پرینه‌ای و اندام‌های تناسلی لگنی ختلال ارگاسمی در زن، اختلال ارگاسمی در مرد ، انزال زودرس ، اختلال جنسی دیگر به‌دلیل یک بیماری طبی عمومی (زن یا مرد) ، اختلال جنسی ناشی از مواد همراه با اختلال ارگاسم
۴. فرونشینی احساس آرمیدگی کلی، نشاط و آرمیدگی عضلات. در این مرحله مردان نسبت به رسیدن به ارگاسم دیگر ناتوان هستند که این زمان با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. در حالی‌که زنان بدون مرحله مقاومت، می‌توانند چند ارگاسم داشته باشند. ملال پس از مقاربت،  سردرد پس از مقاربت.

کژکاری جنسی : 

گاهی مراحل چرخه پاسخ جنسی انسان به طور کامل طی نمی‌شود؛ در واقع یک یا چند مرحله از چرخه پاسخ جنسی مهار می‌شود؛ در این صورت کژکاری جنسی اتفاق می‌افتد که می‌تواند بر رابطه جنسی بین زوجین و یا رابطه با شریک جنسی تاثیر منفی بگذارد.

تعریف کژکاری جنسی عبارت است از اختلال در چرخه پاسخ جنسی یا درد هنگام رابطه جنسی. عملکرد جنسی تحت تأثیر عوامـل زیست شناختـی، روان شناخـتی و جامعه شناختی قرار دارد. کژکاری جنسـی ممکن است از نوع مـادام العمـر و یا اکتسـابی (که پـس از یک دوره عملکرد طبیعی رخ می دهند) و یا پیامد عوامل فیـزیولوژیک، روان شـناختی یا عوامل مرکب باشند. کژکاری جنسی معمولا با سایر اختلالات روانی نظیر افسردگی ، اضطراب و اسکیزوفرنی همراه است. 

شاید این تجربه را داشته باشید که با وجود داشتن انگیزه و میل به برقراری رابطه جنسی، نتوانسته باشید رابطه را ادامه داده و به سطح برانگیختگی برسید، یا در دیگر مراحل چرخه جنسی با مشکل مواجه شوید. استفاده از تکنیک های جنسی و دریافت مشاوره جنسی می تواند به حل این مسأله کمک کند.

هفت طبقه‌بندی اصلی کژکاری جنسی که در DSM ذکر شده عبارتند از:
۱. اختلالات میل‌ جنسی
۲. اختلالات انگیختگی جنسی
۳. اختلالات ارگاسمی
۴. اختلالات درد جنسی
۵. اختلال جنسی ناشی از یک بیماری طبی عمومی
۶. اختلال جنسی ناشی از مواد
۷. اختلال جنسی نامعین

منبع : خلاصه روانپزشکی – کاپلان و سادوک – ترجمه فرزین رضایی – ویراست دهم ۲۰۰۷ ( فصل ۲۱ )

۰ ۰ رای ها
رأی دهی به مقاله
* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه این مطلب و دیگر مطالبم، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام یا ایمو هماهنگ نمایید. همچنین می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۷۲۸۷۱۲ تماس بگیرید. *

0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها