تعریف بازیها (به همراه تحلیل بازی «زن سرد مزاج)
«بازی» رشته ای تبادل مکمل وغالبا تکراری با هدفی نهفته است که تا حصول نتیجه ی پیش بینی شده وکاملا مشخص پیش می رود وجریان پیدا می کند .بازی ها ظاهری قابل قبول دارند ولی دارای انگیزه ای پنهانی یا به تعبیر عامیانه تر رشته ای حرکت است با دام وکلک. (منبع: اریک برن، تحلیل بازیها، ترجمه اسماعیل فصیح، ص ۵۰)
بازیهاممکن است به صورت آگاهانه یا نا آگاهانه ازسوی افراد انجام گیرند. بازی ها به نوعی زیر مجموعه ی پیش نویس ها هستند و دارای دو سطح اجتماعی و روانی است
توضیح:
ابتدا باید بدانیم که بازیهای مطرح در نظریه اریک برن، بازیهایی نظیر فوتبال یا سرگرمی های دیگر نیستند. اینها در واقع رفتارهای آگاهانه یا ناآگاهانه ای هستن که اغلب انسانها از خودشان نشان می دهند و هدفی غیر از آنچه که در ظاهر به نظر می رسد دارند.
اما منظور از تعریفی که از بازی در بالاارائه شد؛ این است که زمانی که یک رابطه منطبق بر قانون ۱ یا همان روابط تکمیلی، شکل بگیرد و مکمل باشد اما هدفی غیر از هدف مشهود در رابطه داشته باشد، یک بازی شکل گرفته است و اگر با توجه به هدف پنهانی شکل رابطه را ترسیم کنیم در این صورت، شکل رابطه با شکلی که از رابطه مکمل داشتیم متفاوت خواهد شد.
مثلا اگه در یک رابطه بردار ها بین کودک یک طرف و والد طرف مقابل در رفت و آمد باشد، اما با توجه به هدف پنهانی، بردارها بین کودک طرفین ارسال شود، بازی شکل گرفته است. به شکل اول و ظاهری یک بازی، سطح اجتماعی می گویند و شکل دوم که با توجه به هدف پنهانی رسم می شود، سطح روانی نام دارد.
بازیها زیاد هستند و معرفترین آنها را در ۷ طبقه تقسیم کرده اند که در تصویر زیر مشخص شده اند.
تز و تحلیل بازی «زن سرد مزاج»
این تقریبا همیشه یک بازی ازدواج است،
شوهر می خواهد با زنش معاشقه کند ولی با سردی طرد می شود. پس ازچند بار تلاش و تکرار، زن می گوید تمام مردها حیوان اند، تو اصلا مرا دوست نداری، به خاطر آنچه هستم دوستم نداری، تنها چیزی که می خواهی رابطه ی جنسی است. مرد مدتی منصرف می شود. بعد باز هم سعی می کند، ولی باز بی نتیجه است. بلاخره او هم عقب می کشد و دیگر سعی نمی کند. پس از چند هفته یا ماه زن به طور فزاینده رفتارهای خودمانی وحتی فراموشکارانه از خود بروزمی دهد در اتاق خواب نیمه برهنه جلوی او راه می رود، وگاهی فراموش می کند حوله ی تمیز درحمام بگذارد و وقتی در حمام است از شوهرش خواهش می کند برایش حوله بیاورد.
پس از مدتی شوهر به این تحریکات پاسخ می دهد وباز سعی خودش را می کند. بار دیگر با سردی طرد می شود، که در نتیجه کار به بازی سرسام می انجامد و در آن حرف از رفتار اخیر هر کدامشان، کارهای دوستانشان، کارهای خانواده هایشان، وبلاخره موضوع پول به میان کشیده می شود و در نهایت مشاجره با به هم کوبیدن در خاتمه پیدا می کند. (برای اطلاع بیشتر از بازی سرسام به کتاب بازیها ص۱۵۷ مراجعه کنید)
این دفعه شوهر تصمیمش را می گیرد و با خود می گوید باید نوعی زندگی بدون ارتباط جنسی را انتخاب کند. باز مدتی می گذرد، شوهر قدم زدن های زنش را با لباس خواب در وسط اتاق وترفند فراموش کردن حوله حمام را نادیده می گیرد، تحریکات زن خودمانی تر وبیشتر می شود اما شوهر همچنان خودداری می کند. تا اینکه یک شب زن ناگهان شوهرش را در آغوش می گیرد و می بوسد. ابتدا شوهر پاسخی نمی دهد وتصمیمش را از یاد نمی برد. اما بزودی اقتضای طبیعت احساسات خفته ی او را پس از دوران طولانی گرسنگی تحریک می کند و اکنون مطمئن است که این بار پیروزی با اوست. وقتی در بسترند اولین پیشروی های او پس زده نمی شوند و او جسورتر می شود ولی در لحظه ی بحرانی ومشتعل جنسی، زن خودش را عقب می کشد ومی گوید : ”نگفتم تمام مردها حیوانند؟ تنها چیزی که من می خواستم محبت بود، وتنها چیزی که تو می خواهی رابطه ی جنسی است! ” و بازی (سرسام) که متعاقب این صحنه می آید.
باید توجه داشت که شوهر نیز، علی رغم اعتراضاتش، در این بازی از صمیمیت جنسی واهمه دارد. در واقع او خود با دقت چنین همسری را انتخاب کرده و با او زندگی می کند تا ناتوانی جنسی خودش را پنهان سازد،و اکنون می تواند گناه را به گردن زنش بیاندازد.
این بازی را در شکل روزمره اش ممکن است زن های بی شوهر هم درتمام سنین بازی کنند، البته بازی به زودی لقب ننگین (تجاوز) را به خود می گیرد.
این بازی خطرناک است و آنتی تزهای احتمالی آن اغلب به همان نسبت خطرناک اند. عکس بازی فوق،(مرد سرد مزاج ) است که عمومیت کمتری دارد.
نقطه ی بحرانی بازی (زن سرد مزاج ) مرحله ی پایانی آن یعنی بازی سرسام است. یک بار که این بازی دور کامل خود را طی کرد و به نقطه ی بحرانی رسید ، موضوع صمیمیت جنسی دیگر منتفی است، چون هر دو طرف رضایت خود سرانه ی خود را از بازی (سرسام) می گیرند و دیگر نیازی به کسب هیجان جنسی از همدیگر ندارند.
تحلیل
این بازی در سطح اجتماعی (والد – کودک) است
(والد): فقط بهت اجازه می دهم که مرا ببوسی
(کودک): دوست دارم . باشه
(والد): حالا ببین چقدر کثیفی!
اما در سطح روانی (کودک – والد) است
(کودک): اگه تونستی گولم بزنی
(والد): باشه، سعی می کنم، به شرط این که جلوی مرا بگیری
(کودک): ببین، تو بودی که شروع کردی!
از لحاظ پویایی شناسی این بازی غبطه ی احلیل است
و امتیاز وجودی آن برای عامل بازی این است که ابراز کند : من پاک هستم
منابع مورد استفاده در این ۱۰ کارگاه:
۱- اریک برن، تحلیل رفتار متقابل، ترجمه اسماعیل فصیح
۲- اریک برن، بازیها، ترجمه اسماعیل فصیح
استخراج به صورت دخل و تصرف و تخلیص: «علی فقیهی»
سلام.ممنون از مطالب.من در حال مطالعه دروسی هستم که به کمک اونا بتونم به لطف خدا در ازمون ارشد بالینی موفق بشم .چون کارشناسی رو ۲۰ سال پیش گذروندم مطالب یادم رفته و هر جای کتاب که درک نمی کنم توضیحات بیشتر رو از سایتهای مربوط به اون مطلب می گیرم.مطالب شما خیلی کمکم می کنه.و جدا از این چقدر در بین نظریه های روان درمانی نظریه تحلیل رفتار متقابل رو جالب و عملی و مناسب جامعه خودمون می بینم البته برای من هنوز زوده که بخوام نظر قطعی بدم ولی ظاهرا عملی تر از بقیه نظریه ها به نظر میرسه