دانشنامه روانشناسی مردمی
علیرضا نوربخش (مشاور بالینی)

تاریخچه اسکیزوفرنی

روان‌گسیختگی، اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی، یک بیماری روانی است که با رفتار و گفتار غیرعادی و کاهش توانایی درک واقعیت(اختلال در واقعیت سنجی) نمایان می‌شود.

اسکیزوفرنیا (Schizophrenia) یکی از شایع ترین اختلالات روانی وخیم است که ماهیت اساسی آن هنوز روشن نشده است. هر چند که اسکیزوفرنی به مثابه یک بیماری واحد توصیف می شود، احتمالا مرکب از یک گروه اختلالاتی است که سبب شناسی ناهمگون دارد. تشخیص اسکیزوفرنی کاملا مبتنی بر شرح حال و معاینه وضعیت روانی بیمار است. هیچگونه روش بررسی آزمایشگاهی برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد.

emil kraepelinاسکیزوفرنیا، سندرمی بالینی شامل آسیب شناسی روانی متغیر اما عمیقا ویرانگری است که شناخت، هیجان، ادراک و سایر جنبه های رفتار را درگیر می کند. اسکیزوفرنی معمولا قبل از ۲۵ سالگی شروع می شود، تا آخر عمر پایدار باقی می ماند و هیچ یک از طبقات اجتماعی از ابتلای به آن مصون نیستند.

توصیفات مکتوب از علایمی که امروزه در بیماران دچار اسکیزوفرنی دیده می شود، در تمام طول تاریخ وجود داشته است. پزشکان یونان باستان هذیان های خودبزرگ بینی، پارانویا و تباهی کارکردهای شناختی و شخصیت را توصیف کرده اند. اما تا قرن نوزدهم اسکیزوفرنی به عنوان اختلالی طبی که ارزش درمان و بررسی را داشته باشد، مطرح نشده بود.

دو تن از مشاهیر عمده روانپزشکی و نورولوژی که این اختلال را مطالعه کردند، امیل کرپلین(۱۹۲۶ – ۱۸۵۶) و اویگن بلویلر (۱۹۳۹ – ۱۸۵۷) بوده اند. روانپزشک فرانسوی به نام بندیکت مورل (۱۸۷۳ – ۱۸۰۹) اصطلاح دمانس پره کوزه(دمانس زودرس) را برای بیماران تباهی یافته ای به کار برد که بیماریشان در نوجوانی شروع شده بود.

کرپلین اصطلاح مورل، دمانس پره کوزه را به دیمنشیا پری کاکس برگرداند. این اصطلاح بر آن فرایند شناختی مشخص (دمانس) و نیز بر زود آغاز بودن اختلال (زودرس) تاکید داشت. بیماران دچار دمانس زودرس را دارای سیری دراز مدت و رو به تباهی توصیف می کردند که علائم بالینی شایعشان، توهم و هذیان بود.

Eugen Bleulerبلویلر اصطلاح اسکیزوفرنی (روان گسیختگی) را وضع کرده است که امروزه جایگزین دمانس زودرس در متون و مقاله ها شده است. او این اصطلاح را برگزید تا مبین گسیختگی هایی باشد که میان فکر، احساس و رفتار بیماران مبتلا به این اختلال وجود دارد. بلویلر تاکید می کرد که اسکیزوفرنی برخلاف مفهومی که دمانس زودرس نزد کرپلین داشت، مستلزم وجود سیر تباه کننده نیست.

بلویلر برای توضیح نظریه اش درباره گسیختگی های روانی درونی بیماران، چند علامت بنیادین یا اولیه مشخص را برای اسکیزوفرنی ذکر می کند. این علائم عبارت است از اختلال تداعی به ویژه سستی تداعی ها، اختلال در حالت عاطفی، در خودماندگی (اوتیسم)، و دودلی. خلاصه آنها را به صورت چهار A زیر نشان می دهند :

چهار A

  1. تداعی (Association)
  2. حالت عاطفی (Affect)
  3. درخودماندگی (Autism)
  4. دودلی (Ambivalence)

بلویلر به یک سری علائم فرعی(ثانویه) هم اشاره می کرد که شامل همان توهم ها و هذیان هایی می شد که از نظر کرپلین شاخصه های اصلی دمانس زودرس بودند.

پست های مرتبط

سایر نظریه پردازان

ارنست کرچمر (۱۹۲۶ – ۱۸۸۸) : کرچمر داده هایی موید این نکته ارائه می کرد که اسکیزوفرنی در افراد دارای سنخ بدنی باریک تن(آستنیک)، که لاغر اندام و دارای عضلانی کم حجم هستند، پهلوانی(آتلتیک) و بدقواره(دیسپلاستیک) خیلی بیشتر از افراد دارای سنخ فربه تن(پیکنیک)، که کوتاه قد و خپل هستند، پیدا می شود.

کورت اشنایدر (۱۹۶۷ – ۱۸۸۷) : نقش اشنایدر توصیف علایم درجه اول (first-rank) بود که به تاکید او نه مختص اسکیزوفرنی بودند و نه می بایست بی هیچ انعطافی به کار روند، بلکه صرفا در تشخیص گذاری مفید واقع می شدند. علائم درجه اول (First-rank symptoms) یا علائم درجه اول اشنایدر شامل :

  • ۱- Thought insertion: اعتقاد به این که دیگران افکاری را به درون ذهن شخص وارد می‌کنند.
  • ۲- Thought withdrawal: گمان آنکه افرادی تعمدا افکار شخص را خارج می کنند.
  • ۳- Thought broadcasting: اعتقاد به این که افکار شخص به افراد دیگر اشاعه می‌یابند.
  • ۴- Voice arguing: شنیدن صداهای وهم‌ آوری که منتقد افکار یا اعمال شخص یا ترکیبی از صداهای وهم‌آور دیگر باشند.
  • ۵- Voice commenting: صداهایی که به فرد دستور می دهند.
  • ۶- Audible thoughts: فرد صدای افکار خودش را می شنود.
  • ۷- made feelings: احساس القای عاطفه و احساسی خاص در فرد.
  • ۸- made impulses: احساس اینکه یک نیروی خارجی می خواهد چیزی را به فرد القا کند.
  • ۹- made volition: احساس اینکه یه نیروی خارجی اعمال فرد را در جهت خاصی هدایت می‌کند.
  • ۱۰- ادراکات هذیانی: احساس فیزیکی از درک یا تشخیص حوادث خاص
  • ۱۱- احساسات جسمانی: احساس لمس شدن یا احساسات جنسی

موارد ۱ و ۲ و ۳ هذیان های کنترل فکر نیز نامیده می‌شوند. به آن دسته از علائم درجه اول اشنایدری که هذیانی (و نه توهمی) هستند، هذیان های عجیب و غریب(Bizarre delusions) نیز گفته می شود.

کارل یاسپرس (۱۹۶۹ – ۱۸۸۳) : یاسپرس که روانپزشک و فیلسوف بود، نقش عمده ای در تدین روانکاوی وجودی (existential psychoanalysis) داشت. او به پدیدار شناسی بیماری های روانی علاقمند بود و احساسات شخصی افراد مبتلا به این بیماری ها را مورد توجه قرار می داد. تلاش های وی به هموار شدن مسیری منجر شد که به درک مفهوم روانشناختی علایم و نشانه های اسکیزوفرنی، نظیر هذیان ها و توهمات کمک می کند.

آدولف مایر (۱۹۵۰ – ۱۸۶۶) : مایر که بانی زیست شناسی روانی (psychobiology) بود، اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روانی را واکنش هایی در برابر فشارهای زندگی می دانست. به عقیده او اسکیزوفرنی واکنشی غیر انطباقی است که در قالب تجربیات زندگی بیمار قابل فهم می شود. دیدگاه مایر در سیستم نامگذاری دهه ۱۹۵۰ بازتاب یافت، در آن زمان اسکیزوفرنی را واکنش اسکیزوفرنیک می نامیدند، اما در ویرایش های بعدی DSM اصطلاح واکنش حذف شد.

اسکیزوفرنی حاد و مزمن

  1. در اسکیزوفرنی حاد، خصوصیات بارز عبارتند از هذیان ها و توهمات و اختلال در تفکر. این نوع خصوصیات را علائم مثبت می‌نامند. بعضی از بیماران پس از مرحله حاد بهبود می‌یابند و برخی دیگر وارد مرحله مزمن بیماری می‌شوند.
  2. خصوصیات اسکیزوفرنی مزمن عبارتند از فقدان احساس و انگیزه، مردم گریزی و کم حرفی. این خصوصیات را اغلب علائم منفی می‌نامند. پس از تثبیت فرم مزمن بیماری، معدودی از مبتلایان ممکن است بطور کامل بهبود یابند.

منبع: کاپلان و سادوک، خلاصه روانپزشکی، ترجمه فرزین رضاعی

۳ ۵ رای ها
رأی دهی به مقاله
* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه این مطلب و دیگر مطالبم، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام یا ایمو هماهنگ نمایید. همچنین می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۷۲۸۷۱۲ تماس بگیرید. *

0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها