رفتار بیماری
رفتار بیماری اصطلاحی است که برای توصیف واکنش های بیماران نسبت به تجربه بیمار بودن اطلاق می شود. برخی وجوه این رفتار بیماری را گاهی نقش بیمار می نامند که منظور نقشی است که جامعه به دلیل بیمار بودن شخص به او نسبت می دهد. نقش بیمار ممکن است شامل معافیت از مسئولیت ها و انتظار دیگران برای درخواست کمک به منظور بهبود یافتن باشد. رفتار بیماری و نقش بیمار تحت تاثیر تجربیات پیشین فرد از بیمار و باورهای فرهنگی او در مورد آن قرار می گیرد. تاثیر فرهنگ بر گزارش و تظاهر نشانه ها باید ارزیابی شود.
نگرش های فردی و فرهنگی در مورد وابستگی و درماندگی تاثیر چشمگیر در کمک خواهی و نحوه ابراز آن دارد. همچنین عوامل روان شناختی نظیر سنخ شخصیت و معنی شخصی تجربه بیمار بودن چنین تاثیری را دارا هستند. برخی بیماری را فقدانی توانکاه می شمارند و برخی دیگر آن را مجازاتی می دانند که مستحق آن هستند.
مقایسه مصاحبه روانپزشکی با مصاحبه داخلی – جراحی
ماک لیپکین برای مصاحبه طبی سه کارکرد توصیف کرده است: ۱- ارزیابی ماهیت مشکل ۲- برقراری و حفظ رابطه درمانی ۳- مبادله اطلاعات و اجرای طرح درمانی. این کارکردها دقیقا در مصاحبه های روان پزشکی و جراحی یکسان است. همچنین مکانیسم های اصلی مقابله چه انطباقی و چه غیرانطباقی نیز بطور همگانی در انواع مصاحبه ها دیده می شوند. این مکانیسمها شامل واکنش هایی نظیر اضطراب، افسردگی، پسرفت، انکار و خشم و وابستگی است. برای موثر واقع شدن درمان یا مصاحبه پزشک باید این واکنشها را پیش بینی کند، بشناسد و به آنها بپردازد.
| کارکردها | اهداف | مهارتها |
| تعیین ماهیت مشکل | قادر ساختن بالینگر برای تشخیص گذاری یا توصیه اقدامات تشخیصی بیشتر، پیشنهاد یک دوره درمانی و پیش بینی ماهیت بیماری | ۱-دانش پایه در مورد بیماری ها، اختلالات، مشکلات و فرضیات بالینی از حوزه های مفهومی مختلف زیستی طبی، اجتماعی فرهنگی، سایکودینامیک و رفتاری
۲-توانایی آشکار ساختن داده ها برای حوضه های مفهومی فوق (تشویق بیمار برای نقل شرح حال خود، سازماندهی جریان مصاحبه، شکل سوالات، مشخص کردن نشانه ها، معاینه وضعیت روانی) ۳-توانایی درک داده ها از منابع مختلف ۴- فرضیه آفرینی و انجام آزمون. ۵-ایجاد رابطه درمانی |
| ایجاد و حفظ رابطه درمانی |
۱-علاقمند کردن بیمار به دادن اطلاعات تشخیصی
۲- رفع ناراحتی روان شناختی و جسمانی ۳-علاقمند کردن بیمار به پذیرش طرح درمانی یا فرآیند مذاکره ۴-تامین رضایت بیمار و تامین رضایت پزشک |
۱-تعیین ماهیت رابطه
۲-اجازه دادن به بیمار برای بیان شرح حال خود ۳-گوش کردن، تاب آوردن و تحمل بیان احساسات دردناک از سوی بیمار ۴-همدلی، حمایت، درک شناختی و علاقه صادقانه و متناسب ۵-توجه به نگرانی های شایع بیمار در مورد شرمساری، خجالت و تقصیر |
دو هدف عمده مصاحبه روانپزشکی
- شناخت عوامل روان شناختی تعیین کننده ی رفتار
- طبقه بندی علایم
این اهداف در دو سبک بازتاب می یابند:
- سبک بینش گرا یا سایکوداینامیک (insight-oriented)
- سبک توصیفی یا علامت گرا (symptom –oriented)
مصاحبه ی بینش گرا بیشتر بر کشف و تفسیر تعارضات ناخودآگاه، اضطراب ها و دفاع های روانی تاکید دارد. رویکرد توصیفی یا علامت گرا بر طبقه بندی شکایات و کژکاری های بیمار طبق آنچه در طبقات تشخیصی اختصاصیتعریف شده تاکید دارد.
مطمئن ترین روش برای دستیابی به تشخیص طبق dsm-5:
- ۱- مصاحبه نیمه ساختاری
- ۲- پرسش های باز
- ۳- پرسش های کوتاه
مدل زیستی – روانی- اجتماعی
جرج اینگل در سال ۱۹۷۷ در دانشگاه روچستر مقاله تاثیر گذاری در مورد تبیین مدل زیستی-روانی-اجتماعی منتشر ساخت و در آن بر رویکرد یکپارچه در برخورد با بیماری و رفتار انسان تاکید نمود. مدل زیستی-روانی-اجتماعی از نظریه سیستمهای عمومی گرفته شده است.
سیستم زیستی بر زیربنای تشریحی، ساختاری و مولکولی بیماری و اثر آن بر کارکرد زیست شناختی بیمار تاکید می کند.
سیستم روان شناختی بر تاثیر عوامل روان پویایی، انگیزش، و شخصیت بر روی تجربه و واکنش به بیماری تاکید می ورزد.
سیستم اجتماعی تاثیر عوامل فرهنگی، محیطی و خانوادگی را بر تظاهر و تجربه بیماری بررسی می کند.
اینگل چنین فرض می کند که هر سیستمی بر سیستم های دیگر تاثیر می گذارد و از آنها تاثیر می پذیرد، مدل اینگل با بیماری به عنوان نتیجه مستقیم ترکیب روان شناختی و اجتماعی فرهنگی افراد برخورد نمی کند، بلکه فهم جامع بیماری و درمان را تشویق می کند.
نمونه چشمگیر مفهوم مدل زیستی-روانی-اجتماعی اینگل مطالعه ای است که در سال ۱۹۷۱ در مورد رابطه بین مرگ ناگهانی و عوامل روان شناختی انجام شد. اینگل پس از تحقیق ۱۷۰ مورد مرگ در طول تقریبا ۶ سال مشاهده کرد که بیماری شدید یا حتی مرگ ممکن است با استرس یا ضربه روانشناختی مربوط باشد. اینگل در بین رخدادهای آغازگر از موارد زیر نام برده است: مرگ یک دوست نزدیک، سوگ، واکنش های سالگرد، از دست دادن عزت نفس، خطر یا تهدید شخصی، یأس پس از بر طرف شدن تهدید، تجدید دیدار پس از مدتی طولانی، یا پیروزی.
رابطه پزشک – بیمار بخش بسیار مهمی از مدل زیستی-روانی-اجتماعی است. پزشکان نه تنها باید از وضعیت طبی بیمار اطلاعات مفیدی داشته باشند، بلکه بایستی با نحوه تاثیر محیطی – فرهنگی و روانشناختی فردی بیمار بر اختلال طبی او آشنا باشند.
معنویت
نقش معنویت و مذهب در بیماری و سلامت مورد توجه قرار داده شده است. برخی معتقدند که معنویت بخشی از مدل زیستی- روانی -اجتماعی است. پزشکان باید از اعتقادات و باورهای مذهبی بیمارنشان آگاهی داشته باشند.
منبع: کاپلان و سادوک، خلاصه روانپزشکی، جلد۱، ترجمه فرزین رضاعی.