مثلث تعارض (Triangle of Conflict) از سه بخش تشکیل شده است: احساس، اضطراب، دفاع .
بخش اول احساس است، احساسات ما شامل خشم، ترس، غم، شادی، نفرت، علاقه و احساس گناه است. زمانی که یک احساس ممنوعه بروز می کند، ما از دیدن و یا مواجه با آن دچار اضطراب می شویم.
اضطراب: زمانی که احساسات و افکار ممنوعه برانگیخته شدند، اضطراب در فرد شکل می گیرد.
دفاع: دفاع ها با هدف کاهش اضطراب به کار می روند. سرچشمه ی رنج افراد روان آزرده، واکنش ها و احساسات سرکوب شده نسبت به گسیختگی روابط مهم زندگی است، و یا زمانی که تلاش های فرد برای ایجاد دلبستگی، ناکام می شود. این ناکامی، زمینه ساز درد و اندوهی درونی می گردد و خشم واکنشی نسبت به منبع ناکام کننده، ایجاد می کند. درد و خشم ایجاد شده، گاهی به قدری شدید و غیرقابل تحمل است که در اثر آن فرد، ناهشیارانه و به شیوه های مختلف تصمیم می گیرد از نزدیک شدن احساسی دیگران به خود بگریزد، زیرا روابط صمیمی، دردی را در فرد ایجاد می کند. چنین مساله ای باعث به وجود امدن لایه های دفاعی جهت حفاظت سیستم روانی فرد می گردد.
خشم واکنشی
خشم واکنشی، منجر به شکل گیری لایه ای وسیع از احساس گناه می گردد. روی آن را نیز لایه ای از اندوه و غم می پوشاند و دفاع های عمده ی فرد که جزئی از خلق و خوی وی است، مقاومت او را نمایان می سازد. مقاومت در برابر نزدیکی هیجانی است. در این لایه، فرد برای پیشگیری از درد ناشی از صمیمیت با دیگران بر اساس آسیب هایی که در گذشته تجربه کرده است، نسبت به هرگونه رابطه ی نزدیک و صمیمی، مقاومت نشان می دهد. این مقاومت در فرآیند درمان در قالب ممانعت از ورود به احساس و افکار واقعی فرد است.
احساس و تکانه هایی که در صدد ابراز شدن هستند به سبب غیراخلاقی یا عدم امکان ابراز آن در دنیای واقعی در اثر ترس از تنبیه و واکنش دیگران، با اضطراب همخوان می شوند. این اضطراب باعث ایجاد دفاع برای مهار کردن احساسات می شود.
ابراز احساس(ترس از تنبیه یا واکنش) —–> اضطراب —–> دفاع(برای مهار کردن احساس)
احساسات در خلا به وجود نمی آید، بلکه همواره در خصوص یا در واکنش نسبت به دیگران برانگیخته می شوند. از اینجاست که مفهوم مثلث شخصی مطرح می شود. همان طور که گفته شد در آدمی احساس های متفاوتی وجود دارد. ابراز برخی از احساسات در فرد، ترس ایجاد می کند. زیرا ممکن است بیان آن احساس فرد را با مشکلاتی روبه رو کند. افراد برای فرونشانی اضطراب، از مکانیسم های دفاعی بهره می گیرند.
مثلث شخص
این مثلث شامل گذشته، حال و انتقال است.
- گذشته : شامل روابط با اعضای مهم خانواده(پدر، مادر یا جانشین آنها، خواهر، برادر)
- حال : وضعیت روانی فرد در زمان حال
- انتقال(transference): منتقل شدن احساسات گذشته، به فرد مورد نظر در زمان حال
آدمی محصول روابط خویش با افراد مهم زندگی است. یکی از افراد مهم زندگی پدر و مادر هستند. آنچه در زمان گذشته با افراد مهم زندگی روی داده به زمان حال انتقال می یابد.
احساسات و بروز آن
خشم: به صورت انرژی از ناحیه تحتانی شکم آغاز می شود و به سوی ناحیه فوقانی شکم، شانه ها و در نهایت دست ها حرکت می کند.
احساس گناه: تجربه ی دردناکی که گردن و قسمت فوقانی سینه را به صورت موج درگیر می کند.
غم و اندوه: درد به صورت سنگینی در ناحیه سینه حس می شود.
روش های تخلیه اضطراب در بدن
۱- عضلات مخطط: عضلاتی که تحت تاثیر اضطراب، دچار درد در ناحیه ساعد، گردن، گرفتگی گردن، عضلات بین دنده، گرفتگی عضلات زیر دیافراگم، تیک در عضلات صورت و اطراف چشم می شود.
۲- عضلات صاف: تجلی اضطراب غیر ارادی است. معمولا دستگاه هاضمه و شش ها مسیری است که اضطراب را متجلی می کند. این افراد عمدتا از ارتباط بین ناراحتی های جسمانی خود مثل سردرد، دل پیچه، تنگی نفس، احساس گیر کردن چیزی در گلو، اسهال و حالات هیجانی اضطراب ناآگاهند و حتی چنین ارتباطی را به شدت انکار می کنند.
۳- آشوب شناختی: سومین بستر اضطراب، تجلی اضطراب ناهشیار است که کارکردهای شناختی را مختل می کند. اضطراب در این افراد به آشوب های شناختی نظیر گم کردن مسیر فکر، ضعف و سرگیجه، گسیختگی فرآیندهای فکری یا میل به تخلیه تکانشی اضطراب منجر می شود.
منابع :
- ۱- لطفا عاشق شوید، تحلیلی روان شناختی از عشق. منیره کردلو. نشر سایه سخن.
- ۲- روان درمانگری پویشی فشرده و کوتاه مدت: مبادی و فنون. نیما قربانی. نشر سمت.
آموزنده بود
متشکرم عالی بود