منظور از تربیت جنسی یعنی ایجاد شناخت (دانش و اطلاعات)، رفتار و احساس مناسب (قدرت تصمیم‌گیری و مهارت‌ها) است که این عوامل با دادن اطلاعات صحیح به کودک به وجود می آید. مثل هر نوع رشد دیگری که بچه‌ها تجربه می‌کنند، رشد جنسی هم یک فرایند معمول و طبیعی است. اکثر والدین وقتی با سوالات جنسی روبرو می‌شوند، می‌ترسند و ترجیح می‌دهند از جواب دادن به آن طفره بروند. روانشناسان معتقدند این که فرزند شما کنجکاوی‌های جنسی(متناسب با سن) نشان دهد، یک نشانه مهم مثبت در فرایند تحولی جنسی او است. او شما را به عنوان مرجع رسمی اطلاعات جنسی می‌شناسد برای همین است که سوالاتش را با شما در میان می‌گذارد. پژوهشگران حوزه تحول جنسی بیان می‌کنند که بچه‌ها در سنین مختلف، نسبت به موارد متفاوتی کنجکاوی نشان می‌دهند که نیاز به حمایت و هدایت درست والدین دارد. این کار «تربیت جنسی کودکان» نام دارد.

تربیت جنسی کودکان تا ۲ سالگی

در این بازه سنی کودک نیاز به کشف بدنش دارد. به کودک خود اجازه دهید نام اعضای بدنش را بداند و شروع به درک تفاوت‌های بدنی بین پسران و دختران کند. می‌توانید از لحظات روزمره برای این نوع آموزش استفاده کنید. برای مثال، زمان حمام کردن یا زمانی که به کودک خود کمک می‌کنید لباس بپوشد، زمان خوبی برای آموزش جنسی و معرفی نام اعضای بدن است.

برای اندام‌های خصوصی بدن از اسامی ابداعی و بی‌ربط مثل «چیز»، «اون‌جا»، «توتو»، «بهشت»، «شرمگاه» استفاده نکنید. اسامی اندام‌ها نباید انحرافی، عامیانه یا بچگانه باشند. پیشنهاد می‌شود دقیقا از اسامی علمی و پزشکی مثل «آلت‌» یا اصطلاح «اندام خصوصی» استفاده کنید. در مورد ساده‌ترین کارکرد این اندام‌ها به صورت مختصر با بچه‌ها صحبت کنید مثلا: «بله، این آلت توئه و ادرارت ازش خارج می‌شه» یا «وقتی میریم دستشویی باید مقعدتو بشوریم چون مدفوع ازش خارج می‌شه». هدف نهایی این است که کودک شما با تمام بدن خود راحت باشد و همه اعضای بدن را برابر ببیند (بدون شرم).

برای تربیت جنسی کودک در این سن بهتر است در یک موقعیت مناسب در مورد تفاوت‌های بدن پسران و دختران به صورت خلاصه اشاره کنید. مثلا: «همه آدما آلت دارن ولی شکلش در بدن دخترا و پسرا متفاوته» یا در پاسخ به چنین سوالی به این صورت جواب بدهید: «چرا نی‌نی‌ نرفته توی شکم بابا؟ چون بدن مامان و باباها باهم فرق داره و بچه‌ها فقط می‌تونن توی بدن مامانا رشد کنن». دقت کنید همین مقدار پاسخ برای کودک کافی است و کنجکاوی‌ جنسی اش به صورت صحیح پاسخ داده می‌شود.

اگر کودک شما دوست دارد همیشه برهنه باشد، با تمرکز روی خصوصی بودن اندام‌ها، شروع به معرفی مرزها یا خط قرمزهای برهنگی کنید. مثلا: «باباجون نمیشه بعد از دستشویی لخت بیایم پیش مهمونا چون که این اندام خصوصیته و هیچکی جز من و مامان و مامان‌بزرگ اجازه ندارن نه ببیننش نه بهش دست بزنن»

تربیت جنسی کودکان ۷ تا ۹ سال

مدرسه رفتن و شروع آموزش رسمی دروازه ی ورود به دنیای کاملا جدیدی برای کودکان است. در این مرحله سنی به علت شروع مرحله ی پیچیده تری از تفکر ، کودک شروع به تجزیه و تحلیل وقایع از طریق کانال ادراکی خود می کند و کاملا مستقل مسایل را بررسی و نتیجه گیری می کند.

برای کودکانی که در سال های قبل با تفکیک جنسیتی و کلیشه های جنسیتی بزرگ شده اند، حالا تفکیک ویژگی ها و نقش های جنسیتی، ثبات و اهمیت ویژه ای پیدا کرده است که نه تنها بر آن اصرار می کنند بلکه در برابر کوچکترین تفاوت یا گرایش رفتاری نسبت به نقش جنسی مقابل، مقاومت می کنند و شعارهای “دخترا با دخترا، پسرا با پسرا” یا “پسرا شیرن مثل شمشیرن، دخترا موشن مثل خرگوشن” آغاز می شود.

این مقطع سنی آغاز توجه به همسالان، یادگیری و همانند سازی با آنان است. آرام آرام متوجه تغییرات ناشی از بلوغ می شوند. اگر چه در این سن توجه به مسایل جنسی و بازی های جنسی در اولویت نیست، اما  اگر در معرض اطلاعات قرار بگیرند، کاملا با توجه و دقت آن را دنبال می کنند. در این شرایط در معرض خطر دریافت اطلاعات غلط قرار می گیرند.

گرچه شروع مدارس و مشغول شدن با درس و مشق در سیستم آموزش رسمی، خیال والدین را از پراکندگی وقت و انرژی فرزند خود راحت می کند، ولی دنیای وسیعی که در برابر کودک گشوده شده، با همه قدرت، امکانات و زمان بسیار طولانی که در دست دارد، به شکل همه جانبه ای کودکان را در اختیار گرفته، شخصیت آن ها را شکل می دهد.

از جمله اهداف رسمی و آشکار آموزش و پرورش، جامعه پذیر کردن کودک و هماهنگ و سازگار کردن او با ارزش ها و هنجارهای جامعه است. از جمله ابعادی که در مدرسه تقویت و تثبیت می شود، هویت جنسی، طبق تعاریف و هنجار های غالب جامعه است.

نقش های جنسیتی و تفکیک زنانه و مردانه ی کارها، شغل ها و ویژگی های شخصیتی در این سالها با شدت و گستردگی بسیار زیادی کودک را احاطه کرده اند. مشاهده ی مستقیم معلمان، نقش، موقعیت اجتماعی و شغل والدین، همکلاسی ها و زنان و مردانی که تصاویر شغل ها و کارهای آنها در کتاب های کودکان وجود دارند، همه و همه به کودک القا می کنند که در جامعه ای که زندگی می کنند زن یا مرد به چه معنا و مفهومی است.

ظاهرا اینطور بنظر می رسد که هر چه هنجارهای خانواده با فرهنگ مسلط و غالب جامعه در هماهنگی بیشتری باشد، جامعه پذیری و تطابق کودک با سنت های جامعه آسانتر است. هر چند این موضوع به عنوان اصل کلی درست است، ولی پایبندی کورکورانه و مطلق نسبت به آن باعث می شود اولا نقاط ضعف و ایرادهای فرهنگی همچنان تقویت شود، دوما استعدادها و قابلیت های منحصر به فرد هر کودک، قربانی کلیشه ها و قالب های یکسان سازی جامعه شده، نسل های بعدی بدون هیچ تغییر، خلاقیت و نوآوری به ماشین های تولید یک فرهنگ خشک، غیر قابل انعطاف و در نهایت مرده تبدیل شوند.

اگر کودکان قبل از ورود به مدرسه، آموخته باشند که هیچ شغل، کار یا خصیصه ی انسانی، جنسیت زن یا مرد ندارد، در مواجهه با مشاغل و کارهای کارکنان مدرسه یا والدین دوستان خود می تواند با ذهنی باز و عاری از قضاوت جنسیتی به یادگیری از انها و پرورش استعدادهای خود بپردازد.

مشاهده ی علایم بلوغ در دیگر همسن ها (در دختر ها به علت بودن کنار دختران ۱۲-۱۰ سال در مدرسه) احتمال کسب اطلاعاتی در زمینه عادات ماهیانه را فراهم می کند، از این رو قبل از ورود به مدرسه لازم است اطلاعات صحیح به آن ها داده شود، تا با در دست داشتن اطلاعات صحیح از اضطراب و نگرانی هایشان کاسته شود. در این زمینه می توانید از یک مشاور  و یا پزشک استفاده نمایید  تا اطلاعات صحیح به کودکان داده شود ، همچنین یاد میگیرند در این زمینه ها به افراد متخصص رجوع کرده و منبع اطلاعی صحیح را انتخاب نمایند.

نکته مهم این است که آنچه کودک در ابتدا و سنین اولیه مدرسه باید بداند مسایل مرتبط با بهداشت و ایمنی اندام تناسلی است نه جنبه جنسی آن. در مورد دخترها گفت و گو در مورد تغییرات ظاهری بلوغ مثل رشد سینه ها و موهای بدن معمولا قبل از این مقطع سنی صورت می گیرد. فقط قسمت عادت ماهانه گفته نشده که بهتر است اطلاعات صحیح به آن ها ارائه گردد.

می توان ابتدا بچه ها را با اعضای داخلی بدن آشنا کرد (پوستر و تصاویر ساده) هر کدام را به زبان ساده برایشان توضیح داد و سپس رحم را به عنوان محل رشد و نگهداری بچه تا زمان بدنیا آمدن معرفی نمود. در ادامه می توان اضافه کرد همانطور که دست و پا رشد می کنند، اعضای داخلی بدن مثل قلب، معده و روده هم به همان تناسب  شروع به بزرگ شدن می کنند. رحم هم مثل سایر اعضا رشد می کند، مواد مورد نیاز خود را از خون می گیرید و بعد ماهی یکبار خون هایی را که استفاده نموده و دیگر نیاز به آن ها ندارد از همان دریچه تولد بچه بیرون می ریزد. در آن چند روز که این خونریزی ادامه دارد خانم ها از نوار بهداشتی استفاده می نمایند و در این قسمت به بهداشت این دوره می توان پرداخت.

نکته بسیار مهم در تربیت جنسی این است که هنگام صحبت کردن، والدین نباید به هیچ عنوان نگرش و احساسی که به کودک منتقل می کنند منفی و با نگرانی باشد، زیرا می تواند تاثیر بسیار عمیق و پایداری در احساس کودک نسبت به جنسیت خود و شکل گیری هویت جنسی او داشته باشد. بدون شک دختری که از صحبت ها ی مادرش چنین برداشت نموده که رحم و عادت ماهانه ، برای بچه دار شدن و سهیم شدن در تجربه ی آفرینش و خلقت یک موهبت ویژه است و همواره حق انتخاب دارد که از این امکان استفاده کند یا خیر. هر ماه در دوران عادت ماهانه احساس متفاوتی خواهد داشت تا دختری که با نگرش کثیف بودن، درد سر و بدبختی زنانه بزرگ خواهد شد.

یادگیری و تکرار شوخی ها، جوک ها و فحش های جنسی از جمله واکنش های متداول کودکان به خصوص پسران در برابر آگاه شدن نسبت به رابطه جنسی است. ترکیب احساسات متناقضی از شرم، هیجان، اضطراب و خشم موجب می شود که با بکار بردن این اصطلاحات و عبارات در بین خودشان و در برابر بزرگترها، اعلان می کنند که از آگاه شدن از راز بزرگترها خوشحالند، از شکستن قانون سکوت این موضوع ممنوعه احساس قدرت می کنند.

در این رابطه دو موضوع باید به بچه ها گوشزد شود ، اولین مورد نامناسب بودن هر گونه شوخی، جوک تمسخر و اظهارنظری درباره ی افراد، بدن آن ها یا نقاط ضعف و معلولیت هاست، اندام تناسلی و روابط جنسی به علت خصوصی بودن نیز تابع همین قانون است. دومین نکته این است که استفاده خشونت، کتک زدن، بی احترامی کردن و فحش دادن، شیوه ی کسانی است که به علت ضعیف بودن در منطق و استدلال قادر به حل مشکل خود از طریق گفت و گو نمی باشند و هر چه فرد ضعیف تر، به همان اندازه استفاده از خشونت و بی ادبی بیشتر می شود تا به وسیله ی ناراحت کردن یا ترساندن طرف مقابل به خواسته اش برسد.

در ادامه والدین می توانند از فرزندان خود سوال کنند که چه چیزی درباره ی رابطه جنسی می خواهند بدانند یا چه قسمتی برایشان جالب یا ناخوشایند است تا والدین توضیحات بیشتری بدهند اگر مایل به گفت و گو با والدین نیستند ، می توان از یک متخصص کمک گرفت.

منبع: حسامی ، فاران (۹۷). تربیت جنسی کودکان از تولد تا نه سالگی. نشر: دانژه

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.