طیف اختلالات در درمان پویشی کوتاه مدت

در روان‌درمانی پویشی کوتاه‌مدت، مراجعین بر اساس درجه و ماهیت مقاومت، دفاع و اضطراب دسته‌بندی می‌شوند. درمانگر برای انتخاب روند درمان از طیف آسیب‌شناسی روانی استفاده می‌کند. در این طیف، در سمت چپ، بیماران نوروتیک قرار دارند، در میانه آن بیماران دچار مشکلات منشی و در سمت راست بیماران شکننده قرار دارند.

طیف آسیب‌شناسی روانی در درمان پویشی کوتاه مدت دوانلو

• ۱- بیماران با مقاومت پایین، پاسخگویی بالا به درمان، مشکلات محدود، فقدان خشم
• ۲- بیماران با مقاومت خفیف، نشانه ها پراکنده، درجاتی از مشکلات خوی، خشم و احساس گناه و غم
• ۳- بیماران با مقاومت متوسط، نشانه ها پراکنده و مشکلات خوی، خشم شدید و احساس گناه و غم، صفات شخصیتی خودآزاری، در آمیختگی تمایلات جنسی با خشم مرگبار
• ۴- بیماران با مقاومت شدید، مشکلات شخصیتی دیرینه، نشانه های متعدد، خشم مرگبار بدوی، هسته مرضی بسیار پیچیده
• ۵- بیماران با مقاومت بسیار شدید، اختلال فرامن تنبیه گر، خودآزاری شدید، مسائل ادیپی حل نشده، خشم مرگبار بدوی، هسته مرضی بسیار پیچیده

این طبقه‌بندی‌ها به‌شدت احساسات و تکانه‌های نامعلوم مربوط می‌شوند و به سن بروز تروما، ربط دارند. بیمارانی که مقاومت پایین با تمرکز روی فقدان و اندوهی رفع نشده دارند، به‌شدت واکنش‌پذیر هستند. این بیماران کمترین دفاع را از خود نشان می‌دهند. آن‌ها خشم ناخودآگاه و حس گناه ندارند؛ بنابراین مقاومت زیادی از خود نشان نمی‌دهند.

بیماران نسبتاً مقاوم، علائم بیماری و شخصیتی متوسطی دارند. آن‌ها ضربه  روحی روانی ناشی از وابستگی را معمولاً بعد از پنج‌سالگی تجربه کرده‌اند که منجر به دردی نامعلوم، خشمی کشنده و همین طور احساس گناه نسبت به این خشم و اندوه می‌شود. این افراد نسبت به مشکلات و حالت‌های دفاعی خود بینش ناچیزی دارند و به دلیل مقاومتی که در شخصیت خود دارند، از نظر اجتماعی و عملکرد، ضعیف هستند.

در سمت راست طیف، بیماران با مقاومت بالا و علائم بیماری و مشکلات شخصیتی پیچیده، هستند. این بیماران خیلی زود در زندگی خود، یعنی معمولاً قبل از چهار سالگی دچار ضربه روحی شده‌اند که به ایجاد لایه‌های اندوه شدید، خشم و حس گناه نسبت به خشمی که در وجود خود دارند، منجر شده است. اگر خشم ناشی از مسائل جنسی باشد (مثل مورد تجاوز قرار گرفتن) به‌شدت با خشم اولیه و گناه ترکیب می‌شود.

بیماران با مقاومت بالا به سبب سرکوبی خشم مرگبار اولیه و گناه نسبت به این خشم یک شخصیت تنبیه‌کننده دارند. بیشتر دفاع های آنها همساز است. آن‌ها حالت‌های دفاعی خود را ایراد نمی‌دانند و در برابر روابط عاطفی مقاومت می‌کنند و سرکوبی و جداسازی می کنند. آن‌ها ممکن است بی‌نهایت از هم‌گسیخته و تدافعی باشند یا از اختلالات رفتاری خودویرانگر رنج ببرند.

طیف بیماران شکننده در ISTDP

در روان درمانی پویشی فشرده و کوتاه مدت به بیمارانی شکننده گفته می‌شود که اضطراب آنها به صورت آشفتگی شناختی/ادراکی است، ظرفیت خود مشاهده‌گری در آنها بسیار پایین است و عمدتاً از دفاع‌های واپس‌گرا (regressive defense) استفاده می‌کنند. بنابراین وجود این ۳ مورد حاکی از آن است که بیمار، شکننده است:

• ۱. تخلیه اضطراب به صورت آشفتگی شناختی/ادراکی
• ۲. پایین بودن ظرفیت خود مشاهده گری
• ۳. استفاده از دفاع‌های واپس‌گرا

بیماران با ساختار شکننده به ۳ گروه تقسیم می شوند:

1. شکنندگی خفیف
2. شکنندگی متوسط
3. شکنندگی شدید

بیمارانی که دچار شکنندگی خفیف هستند از دفاع‌های واپس‌گرا استفاده می‌کنند. این اتفاق در حین مرحله پرسشگری رخ می‌دهد. یعنی زمانی که درمانگر در مورد علت مراجعه‌ آنها به درمان سؤال می‌کند و از بیمار می‌خواهد مثالی بزند اضطراب آنها تشدید می‌شود و از عضلات مخطط به سمت آشفتگی شناختی/ادراکی حرکت می‌کند. در ادامه برای کاهش اضطراب خود از دفاع‌های واپس‌راننده استفاده می‌کنند. نکته‌ای که باید به خاطر داشت این است که این بیماران اغلب در حالت آشفتگی شناختی/ادراکی ذهنشان قفل می‌شود، دیدشان تار می‌شود و گوش‌هایشان زنگ می‌زند.

بیماران دیگری هم وجود دارند که شکنندگی آنها متوسط است. این بیماران نیز اضطراب‌شان به صورت آشفتگی شناختی/ادراکی تجربه می‌شود. آنها از دفاع‌های پس‌رفتی مانند گریه‌ و زاری کردن، به خود حمله کردن و جسمانی‌سازی استفاده می‌کنند.

در انتهای این طیف نیز بیماران به شدت شکننده قرار دارند که اضطراب آنها حتی قبل از جلسه‌ درمان به صورت آشفتگی شناختی/ادراکی تجربه می‌شود. در این بیماران ظرفیت خودمشاهده‌گری به شدت پایین است. استفاده از دفاع فرافکنی در آنها شایع و شدید است به حدی که دیگران را با فرافکنی‌های خود یکسان و معادل در نظر می‌گیرند.

نتیجه گیری

برای سنجش طیف آسیب‌شناسی روانی ، باید اول از همه اضطراب بیمار را بسنجید، سپس ظرفیت خودمشاهده‌گری وی را بررسی کنید و در نهایت بررسی کنید که آیا بیمار از دفاع‌های پس‌رفتی استفاده می‌کند یا خیر. در صورتی که پاسخ‌تان به سنجش‌های انجام شده “بله” بود، بیمار در طیف شکننده قرار می‌گیرد. سپس برای مشخص کردن جایگاه بیمار در طیف شکنندگی یعنی خفیف، متوسط و شدید به میزان بالا بودن اضطراب، میزان پایین بودن خود مشاهده‌گری و میزان استفاده از دفاع‌های پس رفتی توجه کنید.

منابع :

• روان درمانگری پویشی فشرده و کوتاه مدت: مبادی و فنون. نیما قربانی. نشر سمت.
• تسلط بر روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده . دلابیه و نبورسکی . ترجمه فرهادی و شمسی پور

* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه مقالات سایت، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام هماهنگ نمایید. *