بررسی روابط متقابل عبارت است از یادگیری و تشخیص این که از چه حالت خود که شامل والد ، بالغ یا کودک است ، صحبت می کنید.
برای یادگیری بهتر، ابتدا تمرین های زیر را انجام دهید.
تمرین : پیام های زیر را از جانب حالت های والد، بالغ و کودک بیان کنید:
۱- جان می خواهد به سوزان بگوید که “هر موقع دیر به خانه می آیی ، خبر بده” این پیام را با توجه به سه حالت خود چگونه بیان خواهد شد؟
پاسخ های احتمالی: والد” اگر وقت شناس نیستی و دیر به خانه می آیی حداقل ادب داشته باش و خبر بده” . بالغ ” سوزان وقتی میبینی که برای آمدن به خانه دیر خواهی کرد، ممنون می شوم خبرم کنی” . کودک ” من چرا باید تمام مدت منتظر تو باشم، حداقل می تونستی زنگ بزنی و خبر بدی”.
۲- دیوید می خواهد با رئیس خود تقاضای بیشتر شدن حقوف خود را مطرح کند.
پاسخ های احتمالی : والد ” تو حقوق کم و چندر غازی می دهی. من میخواهم آن را بیشتر کنی.” . بالغ ” من تقاضای بیشتر شدن حقوق خود را دارم. حقوقی که در ذهن داشتم …. بود.” کودک ” کاش کمی پول بیشتری بدست می آوردم. به نظر تو من می توانم؟”
تمرین : پیام های حالت کودکی را به پیام بالغ تبدیل کنید.
۱- کاش مرا تنها بگذاری.
پاسخ احتمالی: دوست دارم الان تنها باشم
۲- از آشپزی متنفرم.
پاسخ احتمالی : ترجیح می دهم آشپزی نکنم.
تمرین : پیام های حالت والدی را به بالغ تبدیل کنید.
۱- تو مطمئنا در مورد پول سخت گیر هستی.
پاسخ احتمالی : به نظر من در مورد پول خرج کردن روش متفاوتی در پیش بگیریم.
۲- برگرد سر کار.
پاسخ احتمالی : وقت آن است که دوباره سر کار برگردی.
انواع روابط متقابل
حالت های خود ما به سه شیوه رایج با حالت های خود دیگران طی محاورات ، ارتباط متقابل برقرار می کنند. توجه داشته باشید که از طریق توجه به حالت های خود خودتان و حالت های خود طرف مقابلی که با او صحبت می کنید ، می توانید بطور عینی تعارض موجود خود را کاهش دهید یا از به وجود آمدن تعارض جدید جلوگیری کنید.
۱. روابط متقابل مکمل
نوع اول روابط متقابل را می توان پیام هایی دانست که از حالت خود یکسانی از دو نفری که با هم گفتگو می کنند ارسال و دریافت می شود. پیام های فرد الف از همان حالت خودی ارسال می شود که فرد ب آن حالت را مورد خطاب قرار می دهد. پیام های فرد ب از همان حالت خود ارسال می شود که فرد الف آن را مورد خطاب قرار می دهد.
نوع دوم بصورتی است که هر یک از دو نفری که با هم گفتگو می کنند در یک حالت خود متفاوت هستند ولی هر یک از آن ها با پیام های خود ، همان حالت خود حاکم در فرد مقابل را مورد خطاب قرار می دهد. مانند: حالت کودک فردی ، حالت والد فرد مقابل را مخاطب قرار می دهد و به تبع آن حالت والد به حالت کودک جواب می دهد.
فرد الف : بگذار هر طوری شده یک تختخواب بخریم.
فرد ب : در حال حاضر می دانی که از عهده آن بر نمی آییم ، ما فقط می توانیم قرض بگیریم.
روابط متقاطی مکمل معمولا بطور نا محدودی ادامه می یابند، در این حالت در محاورات تعارضی بوجود نمی آید. 
۲. روابط متقابل متقاطع
وقتی حالت خودی را در فرد مقابل مخاطب قرار می دهیم که او در آن حالت خود نیست؛ روابط متقابل متقاطع رخ می دهد. برخی از روابط متقاطع باعث تعارض شده و برخی دیگر باعث حل تعارض می شوند.
فرد الف : چرا باز در تختخواب غذا می خوری ؟
فرد ب : چرا تو یک شام درست حسابی درست نمی کنی که سیر شویم من که نباید با همان شام مختصر تمام شب را سر کنم.
هر دو در حالت والد تنبیه گر به کودک ضعیف طرف مقابل حمله نمودند و نتیجه این خواهد بود که در هر دوی آن ها حالت کودکی صدمه می بیند ، در عین حال خصومت های بین خود را افزایش می دهد.
هر گاه والد و کودک دو طرف در گیر شوند بدین صورت میگردد:
فرد الف : من از فیلم های فرانسوی متنفرم . چرا ما باید همیشه فیلم فرانسوی ببینیم؟
فرد ب : اگر این فیلم را دوست نداری ، دیگر لزومی نمی بینم با تو این فیلم را تماشا کنم. نوع دیگر محاوره های متقاطعی هستند که به تعارض پایان می دهند. در حالتی که حالت والد فرد حالت کودک فرد مقابل را خطاب قرار می دهد با این حال ، حالت بالغ فرد پاسخ به بالغ وی می دهد.
فرد الف : چرا سعی نمی کنی وقت خود را به برنامه های کمدی بی پایان تلوزیون کمتر صرف کنی و به جای آن یک کتاب مطالعه کنی ؟
فرد ب : امشب ترجیح می دهم تلوزیون تماشا کنم.
حالت دیگر زمانی است که حالت کودک فرد به حالت والد فرد مقابل ناله و فغان می کند با این حالت فرد دوم از تعارض اجتناب نموده و از پیام بالغ به بالغ استفاده می کند.
فرد الف : چرا همیشه من باید آشغال ها را بیرون ببرم؟ چرا تو این کار را نمی کنی؟ من از بیرون بردن آشغال ها متنفرم.
فرد ب : ما هر کدام وظیفه ای بر عهده داریم. دوست دارم ، به محض این که توانستی ، آشغال ها را بیرون ببری.
۳. روابط متقابل پنهان
دسته سوم روابط بر پایه آن چه اریک برن آن ها را بازی می نامد ، هستند. در روابط متقابل پنهانی ، همزمان بیش از دو حالت خود در گیر اند. برای مثال موقعی که در ظاهر بصورت بالغ بالغ است ، پیام نهانی و گاهی اوقات غیر کلامی بین والد و کودک وجود دارد.
فرد الف: این ماشین بهتر است ، اما از توان تو خارج است.
فرد ب : پس من همین ماشین را می خواهم.
این ارتباط متقاطع در سطح بالغ انجام می شود ، ولی فروشنده بطور پنهانی پیامی به سمت کودک او پرت می کند. او حالت کودک را با این جمله مورد خطاب قرار داده ” تو نمی توانی این ماشین را بخری” . کودک جواب داد ” اوه بله من نمی توانم”
شما می توانید با این سوال روابط متقابل پنهانی خود را رد گیری کنید” من می خواهم طرف مقابل رابه چه کاری ترغیب کنم؟” چه احساسی را بطور پنهانی سعی دارم ابراز کنم؟
شفاف سازی روابط متقابل
موارد زیر قوانین اساسی بررسی ارتباط متقابل بمنظور ایجاد ارتباط کار آمد هستند:
- ۱- حالتی که با آن با طرف مقابل رابطه برقرار می کنید را بشناسید.
- ۲- حالت خودی را که به آن پیام ارسال می کنید ، بدانید.
- ۳- نسبت به حالت کودک دیگران حساس باشید، از آن کودک پشتیبانی کنید و فشار ناشی از غیر خوب بودن آن را تشخیص دهید.
- ۴- از کودک درونی خود پشتیبانی کنید موقعی که دیگران عصبانی هستند و حمله می کنند ، برای حفظ امنیت آن ، آن را در معرض فرد مقابل قرار ندهید.
- ۵- برای برقراری روابط از والد تنبیه گر خود استفاده نکنید. در مواقع مناسب از والد حمایتی خود استفاده کنید یا بر بالغ خود تکیه کنید.
- ۶- مشکلات و تعارضات را صرفا با بالغ خود حل کنید. به والد خود گوش دهید اما هنگام حل مسئله از طریق بالغ ارتباط برقرار کنید.
- ۷- به بالغ خود فرصت دهید تا اطلاعات را تجزیه و تحلیل کند. در صورت لزوم برای بررسی رابطه خود تا ده بشمارید. حالت والد و کودک ممکن است برای نشان دادن خود و حرف زدن در درونتان مصرانه بی قراری کنند. مهم این است که آنچه واقعا نیاز به گفتن است را از حرف های تکانشی احتمالی والد و کودک متمایز کنید.
منبع:
مک کی ، متیو. دیویس ، مارتا و فنینگ، پاتریک . پیام ها ( مهارت های ارتباطی) . ترجمه : محمد علی رحیمی. تهران: ارجمند ۱۳۹۲
