آشنایی با T.A و روند مطالعه آن:
نظریه اریک برن ( تحلیل رفتار متقابل / transactional analysis) به دو قسمت عمده تقسیم می شود که عبارتند از :
«تحلیل ساخت» و «تحلیل رفتار متقابل»
۱) «تحلیل ساخت» یا «تحلیل ساختاری»
«تحلیل ساختاری»شامل تفکیک و تحلیل «حالات من» است. هدف از این روّیه تعیین تسلط هر یک از«حالات منِ» واقعیت آزما (reality-testing)، و پاک ساختن آنها از آلودگی(ایجاد شده) توسط عناصر قدیمی شده و خارجی است.(اریک برن، تحلیل رفتار متقابل، ص۱۴)
توضیح :
منظور از «حالات من»، سه مؤلفه «والد، بالغ و کودک» می باشد که در نوشتارهای بعدی مورد بررسی قرار خواهند گرفت و منظور از پاراگراف بالا این است که در «تحلیل ساخت» ابتدا مرز و حدود «حالات منِ» فرد مورد برسی قرار می گیرد، سپس این حدود نسبت به همدیگر مشخص می شود و همچنین تعیین می کنند که کدام یک از این «حالات من» در برخورد فرد با خودش و همچنین در تعامل با دیگران تسلط بیشتری دارد و کدام یک تسلط کمتری دارد یا به اصطلاح تعیین می کنند که رفتار فرد مورد نظر غالبا والدنه ، بالغانه یا کودکانه است و اگر احیانا بین این «حالات من» در هم آمیختگی و فقدان مرز مشخص (آلودگی) وجود داشته باشد، تشخیص داده می شود و نسبت به پاک سازی آن اقدام مناسب صورت می گیرد
در کل ، «تحلیل ساخت» به خودشناسی یا شناخت فردِ مورد نظر کمک می کند . یعنی اگر فرد مورد بررسی، خودمان باشیم با «تحلیل ساخت» ما به خودشناسی می رسیم و در صورتی که فرد مورد بررسی شخص دیگری باشد با «تحلیل ساخت» قادر به شناخت آن شخص خواهیم شد.
بعد از اینکه این کارها انجام گرفت، می توانیم فرد مورد نظر را وارد قسمت بعد، یعنی «تحلیل رفتار متقابل» کنیم و به همین خاطر است که تاکید می کنند که «تحلیل ساخت» مقدم بر «تحلیل ارتباطی» و در واقع پیش نیاز «تحلیل رفتار متقابل» است.
۲) «تحلیل رفتار متقابل» یا «تحلیل ارتباطی»
هدف از «تحلیل رفتار متقابل» دستیابی به کنترل اجتماعی است، بدین منظور کلی که هر وقت فرد با اشخاصی سر و کار داشته باشد که آگاهانه یا ناآگاهانه سعی نمایند «کودک» یا «والد» او را فعال کنند، «بالغ» او بتواند قدرت اجرایی شخصیت خویش را حفظ کند.(اریک برن، تحلیل رفتار متقابل، ص۹۳)
توضیح :
منظور از پاراگراف بالا این است که، «تحلیل رفتار متقابل» فرد را به این قدرت می رساند که در برخورد و تعامل با دیگران که احیانا با قصد قبلی یا بدون قصد ، اقدام به تحریک «والد» یا «کودک» فرد مورد نظر می کنند، بدون تاثیر پذیری و با کنترل مناسب، بالغانه تصمیم گیری کند. این به آن معنی نیست که رفتار باید صرفا و لزوما بالغانه باشد بلکه باید بدانیم که در شرایط سلامت، «بالغ» باید فرمانروا باشد یعنی «بالغ» باید تصمیم بگیرد که در برخورد با چه محرکی پاسخ والدانه داده شود و در برخورد با چه محرکی پاسخ کودکانه ، و در چه موارد و موقعیت هایی رفتار باید بالغانه بروز داده شود.
در کل ، «تحلیل ارتباطی» یعنی آنالیز کردن روابطِ بین دو شخص.
*دقت کنید که این دو شخص ممکن است عبارت باشند از خودِ ما و طرف مقابل یا ممکن است دو شخص دیگر باشند و ما نفر سومی باشیم که روابط آن دو نفر را زیر نظر داریم و اقدام به تحلیل آن روابط می کنیم.
در TA بعد از ارائه ی «تحلیل ساخت» و «تحلیل رفتار متقابل»، مباحث مربوط به «وقت گذرانی» ها، «مناسک»، … و از همه جذابتر و چشمگیرتر مبحث مربوط به «تحلیل بازیها» و در نهایت و فقط برای متخصصین بحث درمان مطرح میشود
درباره زمان مورد نیاز برای فراگرفتن TA ، کتاب تحلیل رفتار متقابل به ما می گوید:
اصول کلی را در مدت ۱۰ هفته می توان فراگرفت، و یک پژوهشگر یا متخصص بالینی، با ۱ سال کارآموزی، از لحاظ نظری و عملی مهارت کسب می نماید.(اریک برن، تحلیل رفتار متقابل، ص۱۴)