اختلال هویت جنسی

هویت جنسی یک حالت روانشناختی است که نمایانگر احساس فرد از مذکر یا مونث بودن خود می باشد و در حالت طبیعی با جنسیت آناتومیک فرد منطبق است . در اکثر افراد تا سن ۲ یا ۳ سالگی متبلور می شود . DSM  قبلا این اختلال را دگرجنس پنداری  ( Transsexualism) نامیده بود که بعدا به اختلال هویت جنسی تغییر نام داده شد که به این شکل قابل تعریف است :  نارضایتی از جنسیت زیستی، ناراحتی از نقش جنسی تعیین شده و نیاز به همانند سازی با جنس مقابل(  پذیرفته شدن به عنوان فردی از جنس مقابل) معرفی کرده است .

در فیلم The Silence of the Lambs ( سکوت بره ها ) «بیل بوفالو» که قاتلی زنجیره‌ ایست ، دچار همین اختلال است .

همه گیر شناسی:

در کودکان میزان بروز و شیوع آن چندان مشخص نمی باشد .  اکثر کودکان دچار اختلال هویت جنسی در سالهای اولیه مدرسه برای ارزیابی بالینی ارجاع می شوند . در میان کودکان ارجاع شده اکثریت پسر بوده اند( ۴ تا ۵ برابر دختران) که می تواند نشان دهنده آسیب پذیری بیشتر پسرها برای ابتلا به این اختلال یا حساسیت و نگرانی بیشتر در مورد پسران دارای هویت جنسی دخترانه در مقایسه با دختران دارای این صفت  باشد. در بزرگسالان  از هر سی هزار مرد یک نفر و از هر صد هزار زن یک نفر به آن مبتلا هستند ( در اروپا )  ، و شیوع آن در مردان بزرگسال ۳ تا ۵ برابر زنان بزرگسال می باشد . 

علل اختلال هویت جنسی: 

۱- عوامل زیستی : پستانداران در ابتدا ماده هستند . با افزایش آندروژن جنس نر پدید می آید بنابراین نرینگی و مردانگی بستگی به آندروژن های دوران جنینی دارد .  نرینگی و مادینگی مغز و اندام های بدن بخصوص اندام تناسلی به ژنتیک و استرویید های جنسی در دوران جنینی و پیش از تولد بستگی دارد و در این میان تستوسترون نقش بسیار مهمی ایفا می کند.

۲- عوامل روانی اجتماعی :  از نظر فرهنگی نقش جنسی قابل قبولی وجود دارد : از دخترها انتظار نمی رود پسروار بار بیایند یا از پسرها انتظار نمی رود دخترانه رفتار کنند . بازی پسرانه ( دزد و پلیس) و بازی دخترانه ( عروسک بازی) وجود دارند.

فروید معتقد بود هرچیزی که در همانندسازی کودک با والد همجنس و در محبت کودک نسبت به والد مخالف تداخل ایجاد کند در پیدایش هویت جنسی طبیعی دخالت می کند.

دریافت این پیغام توسط کودک که با داشتن هویت جنس مقابل از ارزش بیشتری برخوردار خواهند بود می تواند زمینه ساز اختلال شود مثلا در خانواده ای که به پسر بچه اهمیت زیادی داده می شود زمینه این اختلال در دختر بچه خانواده تقویت میشود. دخترهایی که بدلیل عدم دریافت عاطفه مادری مثلا بدلیل افسردگی تحت حمایت پدر بزرگ می شوند رفتارهای مردانه بیشتر نشان می دهند .  یک پسر بچه ممکن است بدلیل مرگ ، افسردگی یا غیبت طولانی مادر ، از طریق همانندسازی کامل با مادر واکنش نشان دهد یعنی برای جایگزینی با روش خود تبدیل به مادر شود. عدم وجود پدر می تواند باعث شود مادر و کودک کاملا به هم نزدیک بمانند و فرایند جدایی- تفرد شکل نگیرد یعنی مثلا پسر بچه از لحاظ روانی دیگر نتواند از مادر جدا شود.

انجمن روانپزشکی آمریکا ملاک های تشخیصی زیر را برای این اختلال مطرح کرده است:

الف – همانند سازی قوی و مداوم با جنس مقابل (این حالت صرفا شامل میل فرد به کسب امتیازات فرهنگی که برای جنس مقابل متصور است نیست)

در کودکان این اختلال با چهار مورد یا بیشتر از خصوصیات زیر تظاهر می کند:

• ۱- فرد تمایل یا اصرار دارد که تعلق به جنس مقابل دارد و این تمایل خود را بطور مکرر ابراز می کند .
• ۲- در پسرها ترجیح لباس دخترانه یا تقلید ظاهر دخترانه، در دخترها اصرار بر پوشیدن لباسهای قالبی مردانه .
• ۳- رجحان مداوم و قوی برای نقش های جنسی مقابل در بازیهای تخیلی یا تخیلات مداوم در مورد تعلق به جنس مقابل .
• ۴- میل شدید به شرکت در بازیهای قالبی و تفریحات جنس مقابل .
• ۵- رجحان قوی همبازیهای جنس مقابل .

در نوجوانان و بزرگسالان این اختلال با علایم نظیر موارد زیر ظهور می کند: میل ابراز شده برای تعلق به جنس مقابل ، جازدن مکرر خود به عنوان جنس مقابل ، شخص متقاعد شده است که احساسات یا واکنش های خاصی به جنس مخالف دارد ، تمایل دارد مثل جنس مقابل زندگی کند و از دیگران انتظار دارد با او همانند جنس مقابل رفتار کنند.

ب – ناراحتی مداوم درباره جنسیت خویشتن یا احساس نامتناسب بودن در نقش جنسی خود

در کودکان این اختلال با هریک از این موارد ظهور می کند: در پسرها تاکید روی اینکه آلت یا بیضه ها چیز نفرت آوری هستند یا از بین خواهند رفت یا تاکید براینکه بهتر بود که آلت را نداشت یا بیزاری نسبت به بازیهای خشن پسرانه، رد اسباب بازیها، بازیها یا فعالیتهای قالبی پسرانه. در دخترها امتناع از ادرار کردن در حالت نشسته و تاکید بر اینکه واجد احلیل است یا در آینده واجد آن خواهد شد، تاکید براینکه نمی خواهد پستانهایش رشد کند یا دچار قاعدگی شود، بیزاری بارز نسبت به لباسهای معمولی زنانه .

در نوجوانان و بزرگسالان این اختلال با علایم نظیر موارد زیر ظهور می کند: اشتغال ذهنی با خلاصی از خصوصیات جنسی ثانویه و اولیه ( مثل درخواست تجویز هورمونها، جراحی یا سایر روشهای تغییر جسمانی خصوصیت جنسی به منظور مشابهت با جنس مقابل) اعتقاد به اینکه شخص با جنسیت عوضی زاده شده است.

پ – اختلال همراه با یک اختلال جسمی دوجنسیتی نیست .

ت – اختلال سبب ناراحتی چشمگیر بالینی با تخریب در کارکرد اجتماعی شغلی یا سایر حوزه های کارکردی می شود .

منبع : خلاصه روانپزشکی – کاپلان و سادوک – ترجمه فرزین رضایی – ویراست دهم ۲۰۰۷ ( فصل ۲۲ )

* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه این مطلب و دیگر مطالبم، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام یا ایمو هماهنگ نمایید. همچنین می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۷۲۸۷۱۲ تماس بگیرید. *