اختلال مقاربت دردناک و واژینیسم

برخی از زنان هنگام تجربه رابطه جنسی، درد زیادی را تحمل می کنند و یا هنگام تجربه دخول، عضلات واژنشان منقبض شده و مانع دخول می شود. علی رغم تلاش های جنسی آن ها و شریکشان، این مشکل باقی می ماند. تشخیص مقاربت دردناک(dyspareunia) و واژینیسم(vaginismus) منوط به وجود نشانه های خاصی می باشد که درمانگران جنسی با توجه به آن ها تشخیص و درمان را شروع می کنند.

اختلال مقاربت دردناک و واژینیسم یک نوع اختلال کژکاری جنسی است که در آن، رابطه جنسی زن متحمل درد شده تا جایی که دخول برایش امکان ناپذیر است یا بدون درد توانایی دخول وجود ندارد.

گاهی پیش می آید که درد و مشکل دخول در ارتباط با یک شریک جنسی خاص رخ می دهد، در حالیکه در ارتباط با شرکای جنسی دیگر چنین مشکلی به چشم نمی آید. شدت این اختلال ها، می تواند متفاوت باشد. اگر شدت اختلال کم باشد معمولا زن با درد کم راضی به دخول می شود و ممکن است ارتباط جنسی ادامه پیدا کند ولی گاهی اوقات شدت درد تا جایی است که فعالیت جنسی متوقف می شود.

مقاربت دردناک (Dyspareunia)

مقاربت دردناک یا دیسپارونیا، درد تناسلی مداوم یا تکرار شونده ای است که در زن یا مرد هنگام نزدیکی یا قبل یا پس از آن ایجاد می شود، یعنی حالتی است که فرد در هنگام آمیزش دچار درد می شود. این درد ممکن است در بدو ورود آلت مردانه به واژن یا در مراحل مختلف در طول دخول ایجاد شود.

این اختلال در زنان بسیار شایع تر از مردان است و با بیماری واژینیسموس در ارتباط بوده و اغلب همراه با آن دیده می شود. دوره های مکرر بیماری واژینیسموس ممکن است منجر به مقاربت دردناک شود و یا برعکس. درد واقعی بوده و مقاربت را ناخوشایند یا غیرقابل تحمل می کند.

پیش بینی درد بعدی ممکن است باعث شود فرد برای همیشه از نزدیکی دوری کند. اما در هر حال باید علل عضوی را رد نمود. وقتی درد منشا عضوی داشته باشد و یا وقتی در زنان فقط در اثر واژینیسم یا فقدان لیز شدن روی دهد، تشخیص مقاربت دردناک کنار گذاشته می شود.

واژینیسم (Vaginismus)

واژینیسم(واژینیسموس) که فقط زنان به آن مبتلا می شوند، عبارت است از انقباض های غیر ارادی مکرر یا مستمر عضلات بیرونی واژن. معمولا زنی که برانگیخته جنسی می شود، انبساط عضلات واژن را تجربه می کند، اما زن مبتلا به واژینیسم، دچار انقباض عضلات می شود به طوری که دخول غیر ممکن یا دردناک است. این واکنش علت عضوی ندارد.

در حقیقت واژینیسموس، واکنش رفلکسی شخص مبتلا، به ورود هر جسم خارجی‌ به واژن است. این مشکل ناشی از انقباض خود بخود و غیر ارادی عضلات کف لگن بوده و اراده فرد در آن نقشی ندارد. این واکنش ممکن است در معاینه زنانه نیز ظاهر شود. ممکن است زن ترس و اضطراب شدیدی در مورد درد داشته باشد، یعنی از اینکه هنگام دخول درد را تجربه کند می ترسد.

اگر این اختلال ناشی از یک مشکل عضوی یا اختلال روانی دیگر باشد این تشخیص گذاشته نمی شود. مثلا اگر در اثر پرده بکارت ضخیم یا عفونت واژن یا اختلال روانپزشکی مثل جسمانی کردن این اسپاسم ها ایجاد شوند، تشخیص واژینیسموس گذاشته نمی شود.

در تمام سنین شایع است و اغلب زنان تحصیل کرده و متعلق به طبقات اجتماعی-اقتصادی بالاتر را گرفتار می کند. زنان مبتلا به واژینیسموس به صورت خودآگاه مایل به نزدیکی می باشند ولی ناخودآگاه مایلند مانع از ورود آلت تناسلی مرد به داخل بدنشان بشوند.

ویژگی های تشخیصی واژینیسم

1. زنان مبتلا به طور مکرر یا مستمر، دچار انقباض غیر ارادی عضلانی واژن می شوند که آمیزش جنسی را مختل می کنند.
2. این اختلال پریشانی یا مشکل میان فردی زیادی به بار می آورد.
3. با اختلال دیگر، بیماری جسمانی، یا مصرف مواد، بهتر توجیه نمی شود.
4. این اختلال می تواند دایمی یا اکتسابی، فراگیر یا موقعیتی و ناشی از عوامل روانی یا آمیزه ای از عوامل روانی و جسمانی باشد.

انواع اختلال واژینیسموس

1. اولیه: دخول برای اولین بار غیر ممکن است. این عارضه، می تواند علت مشکلی به نام ازدواج به وصال نرسیده شود که در طی آن زوج هرگز موفق به نزدیکی نشده اند. عمده موارد واژینیسموس اولیه هستند
2. ثانویه: به طور ناگهانی در زنانی اتفاق می افتد که قبلا هیچ گونه مشکلی به هنگام نزدیکی نداشته اند و معمولا بعد از یک تجربه ناخوشایند جسمی یا روانی ایجاد می شود.
3. خفیف: بیمار دارای تمایلات جنسی می باشد و بازیهای جنسی ابتدایی انجام می دهد و بر اثر تحریک اندام تناسلی با دست برانگیخته می شود، فقط در هنگام کوشش برای دخول واژینیسموس مشاهده می شود.
4. شدید: هیچ گونه لمس امکان پذیر نمی باشد. تا حدودی اکراه در عشق بازی مقدماتی دیده می شود و معمولا جنس مونث پشت خود را خم کرده و ران ها را در یک وضعیت بسیار محکم قرار می دهد.

DSM-4 اختلالات دردهای جنسی را به دو گروه تقسیم کرده بود: واژینیسم(vaginismus) و دیسپارونیا(dyspareunia). به علت مشکلاتی که در تفکیک این دو اختلال وجود داشت، متخصصان توصیه کردند که آنها ادغام شوند و در DSM-5 یک طبقۀ واحد به نام اختلالات درد دخول تناسلی – لگنی به وجود آورند.

اختلال درد دخول لگنی – تناسلی بر اساس DSM-5

A. مشکل های پایدار یا عودکننده که با یک (یا چند مورد) از موارد زیر مشخص می شود:

1. احساس درد در زمان دخول واژنی هنگام رابطه جنسی.
2. درد مشخص واژنی یا لگنی در طول مقاربت یا تلاش برای دخول.
3. ترس یا اضطراب مشخص از دردناک بودن دخول واژنی یا لگنی در ابتدای مقاربت.
4. انقباض یا سفت شدن محسوس عضلات لگنی هنگام تلاش شریک جنسی برای دخول واژنی.

B. تداوم علائم‌ ملاک A حداقل به مدت تقریباً ۶ ماه.

C. علائم‌ ملاک A موجب پریشانی بالینی قابل توجه در فرد می گردد.

D. این کژکاری جنسی با اختلال روانی غیر جنسی دیگری قابل توجیه نیست و یا ناشی از نارضایتی شدید از رابطه (مانند خشونت همسر) یا سایر عوامل استرس‌زای عمده و یا متأثر از مصرف مواد یا داروهای نسخه شده یا سایر بیمارهای جسمی نمی باشد.

مشخص کنید:

• در تمام عمر: اختلال از زمانی ‌که فرد از لحاظ جنسی فعال شده وجود داشته است.
• اکتسابی: اختلال پس از یک دوره عملکرد جنسی تقریباٌ بهنجار آغاز گردیده است.

علل اختلال درد دخول لگنی – تناسلی

علل زیستی

برخی از علل مقاربت دردناک، جسمانی و زیستی بوده که معمولا منجر به دردهای عمیق می شوند. مشکلات مرتبط با مجاری ادرار، عفونت واژن، اندومتریوز و خشک شدن واژن پس از یائسگی ممکن است به درد بیانجامد.

علل روانی

علل دیگر احساس درد دخول می تواند مرتبط به تجربیات جنسی قبلی مراجع و نگرش های وی نسبت به رابطه جنسی باشد. برای مثال گناه آلوده دانستن رابطه جنسی، سو استفاده های جنسی دوران کودکی، عدم آموزش های جنسی، باورهای غلط در مورد رابطه جنسی و بسیاری از عوامل مشابه می توانند درد را ایجاد کنند. مشکلات رابطه ای بین زوجین و اختلافات زناشویی می تواند زمینه ساز ایجاد درد شود.

نگرش های سنتی و منفی نسبت به رابطه جنسی و ترس فرد نسبت به درگیر شدن در یک فعالیت جنسی، ممکن است خود را به شکل اختلال دخول نشان دهد. برخی از زنانی که اختلال دخول را گزارش می دهند ممکن است مبتلا به وسواس باشند.

درمان اختلال درد دخول لگنی – تناسلی

اختلال دخول و اختلال درد هنگام دخول، اختلال هایی هستند که با مراجعه به درمانگر می توانند بهبود پیدا کنند. اگر علل عضوی برای این اختلالات وجود نداشته باشد و در یک معاینه پیش متخصص زنان مشکل خاصی وجود نداشته باشد، مراجعه به یک سکس تراپیست و درمانگر اختلالات جنسی مشکلات را برطرف می کند. برای درمان درد دخول، درمانگر اختلالات جنسی از تکنیک های رفتار درمانی و شناختی-رفتاری برای درمان استفاده می کند و درمان نیازمند همکاری و علاقمندی مراجع و همسرش می باشد.