گوش دادن واقعی به همسر کار سختی است. اغلب همسران هنگام گوش دادن یا به آسانی حواسشان پرت می شود ، یا به جای گوش دادن ، پاسخ خود را در ذهن شان مرور می کنند ، به احتمال بروز اختلاف بصورت گزینشی گوش می دهند ، و یا فقط بدنبال جمع آوری شواهدی برای نظرات خود هستند.
اما گوش دادن مهمترین مهارت ارتباطی است که باعث صمیمیت می شود و آن را تداوم می بخشد. موقعی که خوب گوش دهید همسر خود را بهتر درک میکنید ، گوش دادن امری الزامی و نوعی ارزش نهادن به همسر است. گوش دادن برای درک و همدلی الزامی ست. همدلی یعنی کنار گذاشتن علایق ، نیازها و پیش قضاوت ها تا حدی که بتوانید رابطه خود را از دیدگان همسرتان ببینید. گوش دادن نوعی سپاسگزاری از همسرتان است زیرا در واقع با گوش دادن به او میگوئید: من به تو توجه می کنم، می خواهم بدانم چه فکری میکنی، چه احساسی و چه نیازی داری.
گوش دادن فقط این نیست که هنگام حرف زدن همسرتان ساکت بمانید. وجه تمایز گوش دادن واقعی، توجه کردن است. اگر بخاطر درک کردن ، لذت بردن ، یادگیری یا کمک به همسرتان به او گوش دهید ، پس واقعا به او گوش می دهید.
برای آشنایی با این مهارت بهتر است در ابتدا با موانع آن آشنا شویم :
ذهن خوانی : موقعی که به گفته های همسرتان توجه نمی کنید یا اعتماد ندارید و به جای آن سعی می کنید منظور واقعی او را از قبل در ذهن خود تصور کنید ، ذهن خوانی می کنید.
مرور ذهنی : شما آنقدر گفته های خود را در ذهن مرور می کنید که هرگز حرف های همسرتان را نمی شنوید. حتی ممکن است یک گفتگوی طولانی را در ذهن خود مرور کنید.
انتخاب گزینشی: به برخی گفته های همسرتان گوش می دهید اما به برخی دیگر گوش نمی دهید.
قضاوت کردن : به این معنا که به دلیل برخی قضاوت های منفی به همسرتان گوش نمی دهید. یا صرفا جهت برچسب زدن و دادن لقب های منفی به او گوش میدهید.
رویا پردازی : حواس همه ممکن است هنگام گوش دادن به فرد مقابل پرت شود به خصوص موقعی که چندین سال با آن فرد هستید ، راحت تر گوش دادن به او را متوقف می کنید و غرق در خیالات خود می شوید. اگر توجه کردن به همسرتان برایتان سخت است ، ممکن است علامت این باشد که از تماس با موضوعات خاصی اجتناب می کنید.
پند و اندرز : در این حالت شما با پند و اندرز های خود میان کلام همسرتان می پرید و نمی گذارید او جملات خود را تکمیل کند.
مشاجره : در این حالت صرفا به منظور مخالفت، بحث و دعوا به همسرتان گوش می دهید. موضع می گیرید و از آن موضع بدون توجه به صحبت های همسرتان دفاع می کنید.
همیشه برحق بودن :وقتی طرف مقابل می گوید که حق با شما نیست به حرف های او گوش نمی دهید. برای اجتناب از هرگونه پیشنهادی مبنی بر اینکه شما در اشتباه هستید ممکن است دروغ بگویید ، داد بزنید ، موضوع بحث را عوض کنید ، طعنه بزنید دلیل تراشی کنید و…
منحرف کردن بحث: موضوع را عوض می کنید یا آن را شوخی می گیرید. با این کار از گوش دادن به نگرانی های جدی همسرتان خودداری می کنید.
تسکین دادن : خیلی سریع با گفتگو های طرف مقابلتان موافقت می کنید. به محض این که همسرتان ابراز رنجش می کند میان کلام او آمده و می گویید : بله…. حق باتوست …. می دانم ….متاسفم . آنقدر نگران آن هستید که همسرتان شما را فردی حامی بداند که زمان کافی به او نمی دهید تا افکارش را بیان کند.
برای حل این موانع نیاز به تمرین است. مدت زمان مورد نیاز برای کسب مهارت : می توانید از همین الان شروع کنید به تمرین تا شنونده خوبی شوید. ابتدا به ارزیابی موانع گوش دادن خود با همسرتان بپردازید. می توانید سه موقعیت را توضیح دهید ( بنویسید) موانع را پیدا کنید . سپس ببینید از کدام موانع بیشتر استفاده می کنید؟ آیا موقعیت ها مشابه بودند ؟ گوش دادن به کدام موضوعات را سخت تر می دانید. آیا هنگام گوش دادن به افراد دیگر نیز مثل همسرتان از موانع گوش دادن استفاده می کنید؟ آیا آگاهی بیشتر از موانع گوش دادن ، سبک گوش دهی تان را تغییر می دهد؟
موقعی که به الگوهای گوش دادن خود توجه می کنید ، ممکن است احساس رنجش یا اضطراب بکنید ، ممکن است تصمیم بگیرید از این پس ذهن خوانی نکنید و… هراسان نگردید و از مهارت های گوش دادن فعال استفاده نمایید.
از جمله مهارت های مورد نیاز گوش دادن فعال است ، گوش دادن فعال نیاز به نقل قول ، شفاف سازی و بازخورد دارد.
نقل بیان : هرگاه همسرتان مطلب مهمی به شما می گوید ، برای اطمینان از دریافت درست حرف های او باید با واژه ها ی خودتان مجددا گفته های وی را تکرار کنید. این مهمترین بخش گوش دادن خوب است.
شفاف سازی : نقل بیان منجر به شفاف سازی می گردد. وقتی آنچه را شنیده اید به همسرتان می گویید و می فهمید منظور او را اشتباه متوجه شده اید شروع به پرسیدن سوالاتی برای شفاف سازی می کنید. پرسیدن سوالات تصویر جامعی از جزئیات و تفاوت های جزیی به شما ارائه می دهد. موقعی که می خواهید سوال کنید به خاطر داشته باشین که قصد درک کردن ، لذت بردن، یاد گرفتن و کمک کردن به همسرتان است. نباید به دنبال پرسش های بازجویانه (بازپرسی) ، تحمیل نقطه نظرها ، سرزنش ، تحقیر یا هدایت کردن حرف های او باشید.
پسخوراند: بعد از نقل بیان و پرسیدن سوالاتی برای شفاف سازی ، واکنش های خودتان، پسخوراند می دهید، یعنی با آرامش و بدون قضاوت ، افکار و احساسات و نظرات و خواسته های خود را بازگو کرده و تجربه درونی خود را بدون استفاده از موانع گوش دادن مثل مشاجره یا نصیحت ، بیان می کنید. پس خوراند یک مزیت دارد فرصت دیگری برای بررسی دریافت هایتان است.طوری که می توانید سوء تفاهم ها را تصحیح کنید به همسرتان اطلاعاتی در زمینه درستی و تاثیرات رفتارش ارائه دهید و همسرتان از نقطه نظرات جدید شما بهره مند می شود. پسخوراند باید فوری صادقانه و حمایتی باشد. فوری یعنی بدون درنگ همین که فکر کردید گفته های همسرتان را از طریق نقل قول و شفاف سازی درک کردید بلافاصله پسخوراند بدهید. صادقانه بودن: بدون این که تحت تاثیر ترس از تهاجم ، قصد فریب دادن داشته باشید و یا احساس های خود را مخفی سازید باید واکنش واقعی خود را ارائه دهید.حمایتی بودن: بیان صادقانه شما باید متعادل باشد برای بیان گزینه های منفی بصورت منعطف ، روش هایی بیابید تا بتوان بدون این که طرف مقابل را ناراحت کنید ، منظور خود را بیان کنید.
تمرین ها :
گوش دادن با بدن : حالات بدنی شما از طریق انتقال این پیام که به طرف مقابل گوش می دهید او را به اشتیاق می آورد. هنگامی که با همسرتان صحبت میکنید : ۱. تماس چشمی با او را حفظ کنید. ۲. به او نزدیک تر شوید یا کمی سمت او خم شوید. ۳. سر را به علامت توافق تکان دهید و بله یا آهان بگوئید. ۴. در همدلی با انچه همسرتان می گوید تبسم کنید یا حالت غمگین به خود بگیرید.. ۴. حالت بدنی خود را گشاد نگه دارید . روبروی همسرتان باشید دست هایتان به سینه گره کرده نباشد. ۶. مواردی که موجب حواس پرتی تان می شود کنار بگذارید.
ارتباط دو جانبه :این تمرین ساده است اما کاربرد فراوان و تاثیر زیادی دارد.
موقعی که گوینده هستید: ۱. از خودتان و تجربیات خود سخن بگویی. برای بیان جملات و احساسات خود از “من “استفاده کنید. ۲. نقطه نظر خود را بطور خلاصه و موجز بیان کنید. ۳. از سرزنش کردن و کلمات رکیک استفاده نکنید.
موقعی که در نقش شنونده اید: ۱. برای درک واقعی احساس ها نظرات و نیاز های همسرتان ، صمیمانه به او توجه کنید. ۲. مخالفت نکنید ، بحث و جدل نکنید ، تصحیح نکنید یا جواب حرف های او را ندهید. ۳. فقط سوالاتی برای شفاف سازی بپرسید.
بعد از این که همسرتان پنج دقیه صحبت کرد ، گفته های اورا همان گونه که شنیده اید خلاصه کنید. مواردی را که جا انداخته اید اضافه کند و مواردی که بد فهمی شده شفاف سازی شود. آن قدر شنیده ها را بررسی کنید که بالاخره گوینده احساس کند کاملا حرف هایش شنیده و درک شده است. حالا نقش خود را عوض کنید ، کسی که شنونده بود گوینده شود و برعکس. دستور العمل ها را کامل اجرا کنید.
همدلی : همدلی به شما کمک می کند وضعیت همسرتان را بصورت واضح درک کنید . برای رشد این مهارت به این فکر کنید که هر فردی سعی دارد تا از لحاظ جسمی و عاطفی صدمه نخورد . هر کاری که انجام می دهید شامل خشونت ، بی توجهی ، کارهای عصبانی کننده یا احمقانه همگی برای به حداقل رساندن ناراحتی یا تهدید و به حداکثر رساندن لذت و امنیت خودتان انجام داده می شود. از این دیدگاه هر کاری که افراد انجام میدهند نوعی راهکار برای هدف یعنی تضمین امنیت فرد انجام میگیرند. میتوان با چنین دیدگاهی دیگری را بهتر درک کرد و همدلی نمود.
جا به جایی : این مهارت تمرینی برای همدلی است. یکی از تعارضات قدیدمی خود را که جزئی است انتخاب کنید که خیلی عصبانی کننده نباشد و سپس هر کدام خود را در آن وضعیت بگذارید و سپس نقش خود را با همسرتان تغییر دهید.
منبع : مهارت های زناشوئی ، مک کی ، فانینگ ، پالگ ، ترجمه رحیمی ، انتشارات ارجمند.
