جرات مندی( قاطعیت ورزی)
آموزش جرات مندی به شما می آموزد تا احساس ها ، افکار و آرزو های خود را بیان کنید و از حقوق قانونی خود بدون این که به حقوق دیگران تادی کنید، دفاع کنید. جراتمندی یک مهارت است و به شما می آموزد تا خودتان انتخاب کنید که چه موقع و کجا خودتان را جرات مند سازید.
قاطعیت ورزی چندین مزیت دارد. به انسان احساس خود کار آمدی و کنترل درونی می بخشد و این احساسات نیز در روابط متقابل با دیگران ، اعتماد به نفس و عزت نفس ما را تقویت می کند و از انجا که این مهارت مستلزم تدابیر و مذاکره است ، لازم است انعطاف پذیر باشید. قاطعیت با اعتماد به نفس مرتبط است و مفهوم غایی آن وجود نگرش مثبت ، صداقت و احترام به خود و دیگران است.
شما در کودکی یکسری باورهایی را آموخته اید که به شما کمک میکنند تا رفتار اجتماعی خود را هدایت کنید. این باور ها اساسا شامل یکسری قواعد درباره رفتار خوب و رفتار بد هستند که از والدین درونی سازی کرده اید. این قواعد به شما کمک میکنند که در زندگی با افراد دیگرهم گام شوید، ولی آنقدر هم ارزشمند نیستند و اگر تصمیم گرفتید به شیوه متفاوتی رفتار کنید، خطری شما را تهدید نمیکند. در اینجا به چندین پیش فرض رایج اشتباه می پردازیم و یادآور میشویم که شما درانتخاب انچه به آن باور دارید ، دارای حق انتخاب هستید و دیگر آن کودک کوچک نیستید که حق سوال کردن نداشته باشد بلکه بزرگسالی هستید که گزینه های مختلفی پیش رو دارد.
چند پیش فرض رایج اشتباه و حقوق شما:
- خودخواهی است که نیاز های خود را مقدم بر نیاز های دیگران قرار دهیم ./ حقوق شما : شما این حق را دارید که برخی اوقات خود را مقدم قرار دهید.
- مرتکب اشتباه شدن در کار ، خجالت آور است / حقوق شما : شما این حق را دارید مرتکب اشتباه شوید.
- اگر نتوانید دیگران را متقاعد کنید که احساس های شما منطقی است پس حتما همه احساس هایتان اشتباه است./ حقوق شما : شما این حق را دارید در نهایت خودتان در مورد احساس هایتان قضاوت کنید و آن ها را به عنوان حق خود بدانید.
- باید به دیدگاه های دیگران احترام بگذارید بخصوص وقتی که مقام بالاتری دارند. اگر با آن ها تفاوت عقیده دارید نگویید بلکه فقط گوش کنید و یاد بگیرید./ حقوق شما : شما این حق را دارید که دیدگاه ها و اعتقادات خاص خود را داشته باشید.
- خوب نیست مردم را منتظر و گیج نگه دارید. اگر سوالی پرسیدند ، به آن ها جواب بده./ حقوق شما : شما این حق را دارید که در برخی موقعیت ها جواب ندهید.
سه سبک تعاملی
اولین مرحله در آموزش جراتمندی این است که تفاوت بین رفتار منفعل ، رفتار خشن و رفتار جرات مند را یاد بگیرید.
سبک منفعل
در این حالت به هنگام تعامل ، احساس ها ، افکار و خواسته های خود را بصورت مستقیم عنوان نمیکنید. ممکن است سعی کنید بصورت غیر مستقیم و از طریق گریه و غر زدن پیام خود را به او برسانید یا به کلی از عنوان کردن احساس ها و خواسته های خود منصرف شوید. در این سبک معمولا تبسم کرده و نیاز های خود را پایین تر از نیاز های دیگران قرار میدهید. صدا به هنگام صحبت کردن نرم، ضعیف و لرزان است و تردید و توقف امری رایج است. حالت بدنی خمیده و شاید به دنبال چیزی باشید که به آن تکیه کنید و از آن جا که اغلب اوقات منظور واقعی خود را بر زبان نمی آورید ، گفته های شما قابل باور نیست.
سبک تعاملی خشن
در این سبک کاملا می توانید احساس ها، افکار و خواسته های خود را بیان کنید ولی اغلب اوقات به ازای زیر پا گذاشتن حقوق و احساس های دیگران این کار را انجام میدید. جمله های شما با “تو” شروع می شود و برچسب هایی مانند ” همیشه و هرگز” استفاده می کنید. با طعنه و فریاد صحبت میکنید . حالت بدنی شما مانند یک صخره منجمد است پا ها باز دست ها به کمر شانه خم و وارفته خشن و هول انگیز است. گاهی با انگشت به طرف مقابل اشاره میکنید و معمولا فکر میکنید حق با شماست.
سبک تعاملی جراتمند
در این حالت به هنگام تعامل در مورد احساس ها ، افکار و خواسته های خود به صورت مستقیم حرف میزنید. برحقوقتان پافشاری میکنید و حقوق دیگران را هم در نظر میگیرید. به دقت به حرف دیگران گوش می دهید و آن ها متوجه این امر میشوند. موجی از توانمندی جسورانه و همدلی را به فرد مقابل انتقال می دهید. تن صدای شما آرام ، متغیر و محکم است.حالت بدنی شما متعادل و برافراشته است.
با استفاده از پرسشنامه ۸۰ سوالی این مهارت میتوانید میزان قاطعیت خود را سنجیده ودر یابید درباره خود و دیگران چگونه فکر میکنید یا چه احساسی دارید و با دیگران چطور رفتار میکنید.
با استفاده از پرسشنامه میتوانید سبک تعاملی خود را شناسایی نموده و به اصلاح سبک خود بپردازید.
برای رسیدن به سبک تعاملی جراتمند نیاز به مهارت های بیان احساسات و نیاز ها ، گوش دادن ، ( ارتباط موثر) ،کنترل خشم و ایجاد مهارت وقفه می باشید. ( کلیه مهارت ها در سایت موجود می باشد).
منابع :
جزایری ، علیرضا و رحیمی ، سید علی سینا (۱۳۹۴).مجموعه آموزش مهارت های زندگی. تهران : دانژه
مک کی ، متیو. دیویس ، مارتا و فنینگ، پاتریک . پیام ها ( مهارت های ارتباطی) . ترجمه : محمد علی رحیمی. تهران: ارجمند ۱۳۹۲.
