سرچشمه بسیاری از مشکلات در ارتباطات با دیگران، کمبود مهارت ابراز وجود، جرات مندی و قاطعیت ورزی است. ابراز وجود باعث بیان توانمندی های بالقوه آدمی می شود و به خشنودی و رضایت از خویشتن و افزایش عزت نفس منجر می شود.

جرات مندی یکی از مهارت های اساسی زندگی است. جرات مندی نوعی رفتار است که شما به وسیله آن می توانید نیازها و خواسته های خودتان را به شیوه ای سالم مطرح کنید؛ در عین حال احساسات و نیازهای دیگران را هم در نظر داشته باشید. در واقع جرات مندی یک مهارت آموختنی و نوعی سبک ارتباطی است.

جرات مندی به معنای این نیست که فردی پرخاشگر باشید و یا بالعکس منفعلانه با شرایط برخورد کنید. بلکه جرات مندی شیوه‌ای معتدلانه برای رسیدن به حقوق خود است. افرادی که ابراز وجود را بلد هستند و جراتمند رفتار می کنند، این پیام را منتقل می کنند که من ارزشمند هستم و تو هم ارزشمند هستی، هم من حق دارم هم تو. یک فرد جراتمند هم مراقب احساسات خود است، هم مراقب دیگران و احساساتشان. 

افرادی که جراتمند هستند، کنترل بیشتری بر زندگی خود دارند و اغلب از روابطشان رضایت داشته و به اهداف خود می رسند. مردم برای این افراد احترام بیشتری می گذارند، زیرا آنها را افرادی محکم می دانند.

خصوصیات کلامی و غیرکلامی افراد جراتمند:

1. شنونده و پذیرا هستند
2. تن صدای محکم و استوار دارند
3. تماس چشمی مستقیم برقرار می کنند
4. بیان افکار و احساسات خود با استفاده از ضمیر من
5. ذکر مسائل مهم و پرهیز از حاشیه روی

راه های رسیدن به جرات مندی

جرات مندی مهارتی است که با افزایش اطلاعات و تمرین کردن قابلیت ارتقا و بهبودی دارد. 

۱- بپرسید و علت یابی کنید : بیاموزید خیلی زود گفته‌های دیگران را قبول و تایید نکنید. هنگامی که با عقاید و درخواست‌های دیگران رو به رو می‌شوید، از آن‌ها درباره چرایی و علت‌ها سؤال بپرسید، تا در یک فرایند منطقی یکدیگر را متقاعد کنید.

۲- تعریف خود : صحبت کردن در مورد خودمان، افکار، احساسات و تجاربتان، احساس ابراز وجود بیشتری به شما می دهد و میزان جرات مندی را بالا می‌برد. 

۳- نه گفتن قاطع : گاهی اوقات شرایط به‌گونه‌ای پیش می‌رود که افراد سعی دارند ما را بازیچه خود کنند. به طوری که می خواهند ما به راحتی تسلیم امیال و خواسته‌های آنان شویم. لازم است زمانی که احساس می‌کنیم دیگران کاری از ما می‌خواهند که منجر به هدر رفتن وقت و سرمایه‌مان می‌شود، با قاطعیت نه بگوییم. 

۴- روش بازتابی : در مواردی که دیگران چیزی از شما می‌خواهند که معقولانه است اما شما شرایط انجام آن را ندارید، استفاده از روش بازتابی بسیار کمک کننده است. در این روش ابتدا رضایت و علاقه‌مندی خود را نسبت به پیشنهاد مطرح شده بیان می‌کنید و سپس می‌گویید که در حال حاضر شرایط پذیرش آن را ندارید. 

۵- اعلام موضع با جمله سه بخشی

• ۱ـ بخش همدلانه یا بازخورد مثبت: این بخش که با کلمه «من» شروع می‌شود، فضا را دوستانه می‌کند و از پرخاشگرانه بودن جمله‌تان جلوگیری می‌کند. همچنین طرف مقابل معمولا می‌فهمد که شما علت درخواست و مشکل او را درک کرده‌اید. مثلا: «من می‌دونم که تو موبایل من رو لازم داری…»
• ۲ـ بخش استدلالی: در این بخش دلیل یا دلایل تصمیم خودمان را اعلام می‌کنیم. این دلایل باید تا حد ممکن کوتاه، واضح و روشن باشند. یادتان باشد آوردن دلیل اضافی به ضرر خودتان تمام می‌شود. مثلا: «اما چون تصمیم گرفتم موبایلم رو به کسی قرض ندهم؛ یا چون در طول روز به موبایلمو احتیاج پیدا می‌کنم…»
• ۳ـ بخش قاطع اعلام تصمیم: خیلی‌ها به این بخش نمی‌رسند و به همین خاطر جمله ناتمام‌شان موجب می‌شود طرف مقابل سوء استفاده کند و سکوت در این بخش را دلیل بر رضایت بگیرد. در این بخش ما تصمیممان را بدون تعارف اعلام می‌کنیم: «موبایلمو بهتون نمی‌‌دم.»

چند تکنیک برای پاسخ قاطعانه

۱- تکنیک سی دی خش دار: در این تکنیک که به آن «صفحه خط افتاده» هم می‌گویند ما دقیقا مثل یک سی‌دی آسیب دیده مرتب یک جمله را بی‌کم و زیاد تکرار می‌کنیم. هیچ عبارت اضافه ای نگویید و مانند یک سی دی خش دار عمل کنید. این عمل باعث خسته شدن فرد مقابل می شود.

۲- قاطعیت پیش‌رونده: شما می‌توانید از یک جمله سه بخشی محترمانه شروع کنید و در صورت ادامه، مرتب زبان بدن و لحن و محتوای جمله‌تان را قاطعانه‌تر کنید و اگر جواب نداد، محیط را ترک کنید. این تکنیک برای ایستادگی در مقابل دعوت به سیگار و مشروب و موادمخدر توصیه می‌شود. به این روش جرأت‌مندی فزاینده هم گفته می‌شود

۳- خلع سلاح کردن: برخی افراد پرخاشگر با برچسب زدن و جریحه‌دار کردن احساساتتان می‌خواهند به هدفشان برسند. شما بعد از به کار بردن جمله سه بخشی در مقابل این افراد معمولا می‌شنوید: «خیلی خودخواهی» بهترین راه در مقابل این افراد این است که بگویید «اگه این کار خودخواهیه، آره من خودخواهم» و او سلاحش را از دست داده است. مثالی دیگر: به شما بگوید؛ “تو بچه ننه ای!” شما با گفتن این عبارت؛ “آره، من بچه ننه ام. او را خلع سلاح می کنید”.

۴- خود را به خنگی زدن: این تکنیک در مقابل انتقادهای زیاده از حد کاربرد دارد. در مقابل این موقعیت خود را به خنگی بزنید. مثلا اگر کسی به نحوه کار کردن شما ایرادی غیر منطقی گرفت و گفت «تو کار خودتو بلد نیستی» می‌توانید زبان بدن ساده‌لوحانه به خودتان بگیرید، یک لبخند احمقانه بزنید و بگویید: «آره اتفاقا خودمم فکر می‌کنم کارمو بلد نیستم!»

۵- عوض کردن موضوع بحث: اگر فرد مقابل اصرارش را ادامه داد، با تغییر موضوع می توان از اصرار خلاص شد.

منابع :

1. مهارت جرأت‌ورزی و قاطعیت اثر سو بیشاب، ترجمه آسایش و زمانی زارچی
2. مهارت جرات مندی اثر شهرام محمدخانی

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.