تحریک اندام جنسی توسط خود شخص همواره از منظر قانونی، دینی، اجتماعی و کنش‌گری سیاسی، بحث‌برانگیز بوده‌ است. دیدگاه‌های بشر پیرامون خودارضایی و تابوهای مرتبط با آن از جامعه‌ای به جامعه دیگر متفاوت است.

نیاز جنسی و چالش بزرگ نوجوانان

خود ارضایی(masturbation) یکی از اولین مشکلاتی است که نوجوانان و جوانان را به شدت درگیر می کند. اولین چالش بزرگ یک نوجوان چه دختر و چه پسر نیاز جنسی است. نیازی که به شدت قوی است اما راه حل آن با توجه به شرایط اقتصادی و فرهنگی کشور(ایران) پیچیده است. نوجوان تا قبل از نیاز جنسی، به نیازهای اساسی خود (آب و غذا و صمیمت و امنیت و….) به روش اصولی پاسخ داده است، اما در مواجه با نیاز جنسی دچار سردرگمی می شود. بررسی علمی خود ارضایی می تواند به نوجوان و جوان در مدیریت این موضوع کمک کند.

در دوران بلوغ، مغز انسان با توجه به فاکتورهای بسیاری مانند شرایط جسمی، روحی، ژنتیکی و آب و هوایی به غدد درون ریز دستور ترشح هورمون های جنسی را می دهد. از یک سن به بعد(معمولا ۱۳ سال)، که برای هر فردی متفاوت است، ترشح هورمون های جنسی شروع می شود. این هورمون ها در سراسر خون پخش شده و باعث رشد اندام جنسی و تولید اسپرم در پسرها و تولید تخمک در دختران می شود.

تغییرات این هورمون ها در بدن موجب می شود که در زمان های خاص احساس نیاز جنسی به شدت افزایش پیدا کند. در این زمان ها نوجوان در تگنا قرار گرفته و شاید به خود ارضایی روی بیاورد. با انجام خود ارضایی فرد دچار احساس گناه می شود.

این احساس گناه باعث می شود که نوجوان تصمیم به ترک خود ارضایی بگیرد. اما با هر بار تکرار خود ارضایی، ترک آن سخت تر می شود. در واقع با هر بار انجام خود ارضایی ذهن فرد دچار نوعی حالت شرطی می شود. به صورتی که با قرار گرفتن در شرایط خاص ناخودآگاه سطح هورمون های جنسی افزایش یافته و فرد به خودارضایی کشیده می شود.

این شرایط خاص می تواند یک موقعیت زمانی یا مکانی باشد. موقعیت زمانی مانند ابتدای صبح یا اواخر شب یا روزهای تعطیل، و موقعیت مکانی مانند تخت خواب یا حمام و اصولا مکان هایی که فرد تنهاست. با تکرار خودارضایی پریشانی و اضطراب زندگی فرد را احاطه می کند. با جلوگیری از ایجاد شرایط خاص از شرطی شدن مغز جلوگیری شده و احتمال خود ارضایی کاهش می یابد.

تاریخ باستان در مورد خودارضایی

سومریان با مقوله سکس، آسان برخورد می‌کرده‌اند و خودارضایی را، چه به تنهایی و چه با شریک جنسی، به مثابه ابزاری برای افزایش نیرو می‌دانستند.

در مصر باستان، خودارضایی مردان اهمیت بیش‌تری داشته‌ است. چنانچه این عمل توسط خدایان صورت می‌گرفت، آن را به مثابه خلقت یا یک عمل جادویی در نظر می‌گرفتند. باور مصریان بر این بود که خدای آتوم، جهان را با خودارضایی و انزال خلق کرده‌ است.

در یونان باستان خودارضایی را یک عمل کاملاً طبیعی و معمولی برای جایگزینی لذت س-ک-س در نظر می‌گرفته‌اند. آنان این کار را چون سوپاپ اطمینانی در مقابل نابسامانی‌های جنسی می‌دانستند. آنان همچنین خودارضایی زنان را هم در نوشته‌ها و هم نگاره‌هایشان به نمایش می‌کشیده‌اند.

گفته می‌شود دیوجانس کَلبی در ملأ عام اقدام به خودارضایی می نمود. وی با گستاخی در رابطه با این عملش می‌گفته: ای کاش می‌شد همچون خودارضایی، با مالیدن شکمم بتوانم گرسنگیم را هم برطرف کنم.

نظر دو فیلسوف در مورد خود ارضایی

ایمانوئل کانت، خودارضایی کردن را گونه‌ای نقض قوانین اخلاقی می‌پنداشت. وی چنین استدلال می کند: بی‌اخلاقی این عمل بدین سبب است که انسان شخصیت خود را از دست می‌دهد، وقتی خود را به عنوان وسیله‌ای برای ارضای یک سائق حیوانی به کار می‌گیرد.

فیلسوف قرن هجدهم ژان ژاک روسو، خودارضایی را نوعی تجاوز روحی در نظر می‌گرفت. وی معتقد بود که، تأثیرات مخرب جامعه روی فرد است که سبب خودارضایی کردن او می‌شود. انسان‌هایی که یک زندگی ساده در طبیعت را دنبال می‌کنند، هرگز دست به چنین عملی نمی‌زنند.

نظرات فروید، کینزی و فوکو در مورد خود ارضایی

در سال ۱۹۰۵، زیگموند فروید در مقاله ای پیرامون جنسیت، خودارضایی را با اعتیاد مرتبط دانست. در سال ۱۹۱۰ و در جلسه‌های حلقه وین جنبه‌های اخلاقی و بهداشتی خودارضایی مورد بحث قرار گرفت اما انتشار صورت‌جلسه‌های مربوط به آن با مخالفت مواجه شد.

در آغاز قرن بیستم دیدگاه‌های پزشکی مرتبط با خودارضایی کم‌کم دگرگون شدند. این عقیده که خودارضایی سبب امراض می‌شود را به کلی مردود دانستند. ایچ هولاک الیس در ۱۸۹۷ در کتابش به نام مطالعاتی پیرامون روان‌شناسی س-ک-س، چنین می گوید: به این نتیجه رسیده‌ایم که در رابطه با خودارضایی، چنانچه فرد سالم به دنیا آمده باشد و از سلامت جسمی نیز بهره‌مند باشد، اگر میانه‌روی در انجام این عمل را رعایت کند، هیچ مشکلی برایش پیش نخواهد آمد.

آلفرد کینزی، در آثارش، با استناد به نتایج حاصل از نظرسنجی‌های مؤسسه گالوپ مبنی بر میزان رواج انجام عمل خودارضایی در ایالات متحده آمریکا، مصرانه اعلام می‌دارد که خودارضایی یک عمل کاملاً طبیعی و ناشی از یک غریزه طبیعی است.

توماس ساس(روانپزشک و روانکاو مجاری-آمریکایی)، دگرگونی در مورد مسئله خودارضایی را این‌گونه بیان می‌کند: خودارضایی در واقع نخستین کنش جنسی بشر است. در قرن نوزدهم این عمل یک بیماری تلقی می‌شد و در قرن بیستم یک درمان بیماری.

در دهه ۱۹۸۰، میشل فوکو تابوی خودارضایی را «تجاوز پدر و مادر به لذت جنسی کودک» می‌دانست و معتقد بود: دخالت در این امر شخصی، برای پدر و مادر امری خنثی محسوب نمی‌شود. خودارضایی نه تنها با قدرت، اخلاقیات یا مسئولیت سر و کار دارد، بلکه این یک نوع لذت است.

در سال ۱۹۹۴ هنگامی که جراح کل ایالات متحده آمریکا، دکتر جویسلین اِلدِرز (Joycelyn Elders)، درخواست کرد تا در برنامه‌های درسی مدارس، آموزش بهداشتی بودن و امن بودن عمل خودارضایی گنجانده شود، وی را مجبور به استعفا کردند، با این بهانه که خانم الدرز می‌خواهد خودارضایی کردن را به کودکان بیاموزد.

در آمریکا از آن‌جایی که راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی(DSM)، عمل خودارضایی را یک اختلال یا بیماری روانی نمی‌داند، پزشکان و روان‌پزشکان و روانشناسان این عمل را به عنوان بیماری یا اختلال در نظر نمی‌گیرند. انجمن پزشکی آمریکا نیز این عمل را از ۱۹۷۲ به این سو یک عمل بهنجار در نظر می‌گیرد.

دلایل خودارضایی

علاوه بر احساس لذت جنسی، خودارضایی برای رهایی از تنش‌های جنسی به ویژه در هنگامی که شریک جنسی در دسترس نیست انجام می‌شود. خودارضایی گاهی به منظور رفع اضطراب و رسیدن به آرامش صورت می‌گیرد. در نوجوانان گاهی خود ارضایی با هدف کنجکاوی در خصوص دستگاه‌های تناسلی اجرا می‌شود. همچنین گاهی با هدف پیشگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی یا بارداری صورت می‌گیرد.

برای خودارضایی حدِ خاصی وجود ندارد و واژهٔ «طبیعی» از چندین بار در روز برای برخی تا چندین بار در هفته برای برخی دیگر، تا چندین بار در ماه برای برخی دیگر متغیر است. همچنین تعدادِ دفعات برای هر فردِ خاص نیز در زمان‌های مختلف متفاوت است. تا زمانی که خودارضایی به گونه‌ای از وسواس فکری عملی(OCD) تبدیل نشده باشد، طبیعی و بدونِ اشکال است. در این اختلال، یک فعالیت مشخص (در این مورد خودارضایی) پشت سر هم و بی‌وقفه (بدون احساس و لذت جنسی) تکرار می‌شود.

مزایای جسمانی خودارضایی 

• ۱) بهبود سلامت قلب : به دلیل بیشتر شدن سرعت گردش خون، انجام این کار برای سلامت قلب مفید است و به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو و افزایش وزن افرادی که از این مشکل رنج می‌برند کمک می‌کند.
• ۲) کمک به خواب باکیفیت‌تر شبانه : بعد از رسیدن به حالت ارگاسم در خودارضایی، فرد احساس آرامش بیشتری به دلیل آزاد شدن هورمون‌های اندورفین و اکسی‌توسین خواهد داشت و همین امر موجب می‌شود که خواب شبانه باکیفیت‌تری را فرد داشته باشد.
• ۳) کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات : به صورت علمی مردانی که ۲۱ بار یا بیشتر در یک ماه خودارضایی می‌کنند، در مقایسه با مردانی که ۴ تا ۷ بار در ماه به انزال می‌رسند ۳۳ درصد کمتر به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند.
• ۴) کاهش خطر ابتلا به عفونت واژن : با رسیدن به حالت ارگاسم، خطرات ابتلا به عفونت‌های دهانه رحم و عفونت‌های ادرای در زنان به حداقل خواهد رسید.
• ۵) افزایش عملکرد سیستم ایمنی : رسیدن به حالت ارگاسم بعد از خودارضایی موجب افزایش اندکی در سطح کورتیزول خواهد شد و در نتیجه سیستم ایمنی عملکرد بهتری خواهد داشت.

مضرات روانی خودارضایی

دلایل روانشناختی بسیاری می‌توانند در خودارضایی نقش داشته باشند. بسیاری از افراد از خودارضایی برای فرار از مشکلات زندگی استفاده می‌کنند. برای مثال، آن‌ها می‌خواهند از غم و اندوه، تنهایی و سایر احساسات منفی خود رها شوند. این روش برخورد با مشکلات موجب می‌شود که آن‌ها درنهایت دچار عزت‌نفس پایین شوند. هنگامی که تلاش بر این است که از خودارضایی برای کاهش انزوا، تنهایی، نا امنی، ترس، یا سرپوش گذاشتن بر روی احساسات و فرار و پر کردن خلأهای درونی، استفاده شود در واقع در حال ساختن یک اشتیاق غیر واقعی از غرایز طبیعی هستیم.

افرادی که به اضطراب، افسردگی، اختلال وسواس، اختلال یادگیری و سوءمصرف مواد دچار هستند بیشتر در معرض خودارضایی هستند. افرادی که خودارضایی می کنند، در حفظ صمیمیت و ثبات روابط با مشکل مواجه می شوند، دچار ناامنی شده و نسبت به سرخوردگی تحمل کمی دارند. در یک رابطه سالم حتما نیاز به دیگری وجود دارد، در خودارضایی این دیگری وجود ندارد، بنابراین فرد دچار بحران های روانشناختی می شود.

خودارضایی اجباری

خودارضایی اجباری (Compulsive masturbation)، نوعی از اختلالات مرتبط با نابهنجاری های جنسی است که در آن یک فرد به دلیل انجام خودارضایی زیاد به وضعیتی غیرعادی از نظر اجتماعی یا شغلی می‌رسد. عوارض روانی مرتبط به این موضوع می‌تواند شامل اختلالاتی همچون بی‌حوصلگی، اضطراب، تشویش یا مصرف مواد مخدر باشد.

خود ارضایی اجباری (اعتیاد به خودارضایی) می‌تواند موضوعی بسیار پنهانی برای شخص باشد و باعث انزوا گردد. خودارضایی ممکن است با صرف ساعت‌ها زمان برای تماشای محتواهای پورنوگرافی یا خیالپردازی همراه گردد. در خودارضایی اجباری معمولاً روابط صمیمانه با دیگران وجود ندارد که این موضوع می‌تواند به میزان زیادی از احساس شرم و خجالت منجر شود.

مشابه سایر رفتارهای اجباری، خودارضایی اجباری هم نشانه‌ای از یک مشکل عاطفی است و برای درمان آن، نیاز به مراجعه به متخصصین سلامت روان می باشد. مشابه عادت‌های عصبی دیگر، توجه به علت این رفتار اجباری، به جای سرکوب کردن آن، اهمیت دارد.

چیزی که برای ما روان‌شناس‌ها مهم است این است که وقتی فرد روزی چندین بار به این عمل دست می‌زند، بیش از آن که اعتیاد باشد نشان این است که فرد از چیز دیگری رنج می‌برد و خودارضایی افراطی تنها نمودی از آن است. مثلا در بیماری وسواس؛ آدم‌هایی را می‌بینیم که یک کار را چندین بار تکرار می‌کنند مثلاً چندین بار دست‌هایشان را می‌شویند یا این که افکار تکراری دارند. این هم می‌تواند در حقیقت عارضه‌های باشد در فردی که دچار ناراحتی روحی است و اضطراب‌های خیلی شدید دارد. همین موضوع می‌تواند قضیه تکرار را در مورد خودارضایی ایجاد کند. غیر از این می‌بینیم که بعضی افراد در دوره‌هایی از زندگی‌شان که حال‌شان خوب نیست یا مضطرب هستند در آنها خودارضایی زیاد می‌شود. اگر کسی به این مسئله مبتلاست خیلی مهم است که به روان‌شناس مراجعه کند و ببیند ریشه این اضطراب‌ها از کجاست.

مشکل اصلی این است که ما نگاه مثبتی به رابطه جنسی و سکس نداریم؛ در نتیجه نگاه مثبتی به بدن انسان نداریم و فکر می‌کنیم که رابطه جنسی رابطه‌ایست کثیف، که حتما باید در چارچوب خانواده و با هدف تولید مثل باشد و هر چیزی که خارج از چارچوب خانواده اتفاق بیفتد، حتما مشکل‌دار است.

بر اساس نتایج تحقیقات، خودارضایی می‌تواند احتمال بچه‌دار شدن نخستی‌سانان (شامل انواع میمون‌ها و انسان) نر را افزایش دهد. طبق این مطالعه که کالج دانشگاهی لندن (یوسی‌ال) انجام داد، خودارضایی با توجه به آنکه برانگیختگی قبل از آمیزش جنسی را افزایش می‌دهد، به باروری موفقیت‌آمیز کمک می‌کند. به گفته این محققان، انزالی که در پی خودارضایی رخ می‌دهد، باعث بیرون ریختن منی کم‌ کیفیت می‌شود و به این ترتیب برای جفت‌گیری اسپرم تازه مهیا می‌شود. از طرفی خودارضایی می‌تواند ابتلا به بیماری‌های آمیزشی را نیز کاهش دهد.

خودارضایی در حیوانات هم رایج است اما گمان می‌رود در میان نخستی‌سانان شامل شامپانزه‌ها، میمون‌ها و انسان‌ها شایع‌تر باشد. این مطالعه که در مجله گزارش‌های انجمن سلطنتی(Proceedings of The Royal Society B) منتشر شد، بر حیوانات نخستی‌سان اعم از وحشی و در اسارت متمرکز بود.

برای مطالعه بیشتر به کتاب جنسیت انسان. مؤلفان: نانسی‌ دنی و دیوید کاداگنو. مترجم: حسن مرندی. نشر ثالث، مراجعه کنید.

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.