دانشنامه روانشناسی مردمی
علیرضا نوربخش (مشاور بالینی)

آمار و احتمالات

احتمالات (Probability) به مطالعه شانس و عدم قطعیت در وقوع رویدادها می‌پردازد. در واقع، احتمالات شاخه‌ای از ریاضیات است که به کمک آن می‌توان احتمال وقوع رویدادها را محاسبه و تحلیل کرد.

احتمالات

در روانشناسی، احتمالات به مطالعه و تحلیل شانس و پیش‌بینی رفتار و نتایج روانشناختی کمک می‌کند. برخی از کاربردهای اصلی احتمالات در روانشناسی عبارتند از:

  1. آمار و تحلیل داده‌ها: احتمالات در تحلیل داده‌های روانشناختی نقش بسیار مهمی دارد. آزمون‌های آماری مانند آزمون تی (t-test)، تحلیل واریانس (ANOVA)، و رگرسیون از مفاهیم احتمالات برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و تعیین معناداری نتایج استفاده می‌کنند.
  2. پیش‌بینی رفتار: در بسیاری از مطالعات روانشناختی، از مدل‌های احتمالاتی برای پیش‌بینی رفتارهای فردی و گروهی استفاده می‌شود. این مدل‌ها به پژوهشگران کمک می‌کنند تا رفتارها و نتایج مختلف را با دقت بیشتری پیش‌بینی کنند.
  3. تحلیل ریسک: در روانشناسی بالینی و روان‌درمانی، تحلیل ریسک و احتمالات به ارزیابی خطر و شانس وقوع رفتارهای مخاطره‌آمیز و تصمیم‌گیری‌های بالینی کمک می‌کند.
  4. روان‌سنجی: در ارزیابی‌های روانشناختی و آزمون‌های استاندارد، از احتمالات برای محاسبه نمرات استاندارد و تحلیل نتایج آزمون‌ها استفاده می‌شود.
  5. مدل‌های تصمیم‌گیری: در روانشناسی شناختی، مدل‌های تصمیم‌گیری احتمالاتی به بررسی فرآیندهای تصمیم‌گیری و انتخاب‌های افراد کمک می‌کنند.

حل مسائل احتمالات

احتمال وجود نفت در منطقه ای ۶. است. اگر نفت در منطقه وجود داشته باشد ، احتمال برخورد چاه حفر شده به نفت ۸. است. حال اگر چاهی در منطقه حفر شود ، احتمال انکه به نفت برخورد نکند، چقدر است؟

  1. احتمال وجود نفت در منطقه: P(N)=0.6
  2. احتمال برخورد چاه به نفت در صورت وجود نفت: P(B∣N)=0.8

محاسبه احتمال برخورد چاه به نفت: P(B)=P(N)×P(B∣N)=0.6×۰.۸=۰.۴۸

سپس، احتمال اینکه چاه به نفت برخورد نکند: P(¬B)=1−P(B)=1−۰.۴۸=۰.۵۲

بنابراین، احتمال اینکه چاهی حفر شود و به نفت برخورد نکند برابر با ۵۲٪ است.

نمودار زنگوله ای

نمودار زنگوله‌ای که به آن منحنی نرمال (Normal Curve) هم گفته می‌شود، یکی از مفاهیم کلیدی در آمار و احتمالات است. این نمودار شکلی شبیه زنگوله دارد و نمایانگر توزیع نرمال داده‌ها است. توزیع نرمال یک توزیع احتمالی متقارن است که میانگین، میانه و مد آن یکسان بوده و در مرکز قرار دارند.

برخی ویژگی‌های مهم نمودار زنگوله‌ای:

  1. تقارن: این نمودار در اطراف میانگین متقارن است.
  2. میانگین و انحراف معیار: موقعیت و پهنای نمودار با استفاده از میانگین و انحراف معیار مشخص می‌شوند.
  3. مساحت زیر نمودار: مساحت زیر منحنی برابر ۱ است که نشان‌دهنده احتمال کل است.

این منحنی در بسیاری از کاربردها از جمله روان‌شناسی، علوم اجتماعی، اقتصاد و حتی زیست‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگی‌های ضریب همبستگی پیرسون

۱. محدوده مقدار:

  • مقدار ضریب پیرسون بین تا قرار دارد:
  • : همبستگی مثبت کامل، به این معنی که هرچه یک متغیر افزایش یابد، دیگری نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد.
  • : همبستگی منفی کامل، به این معنی که هرچه یک متغیر افزایش یابد، دیگری به همان نسبت کاهش می‌یابد.
  • ۰: نشان‌دهنده عدم وجود رابطه خطی بین دو متغیر است.

۲. خطی بودن:

  • ضریب پیرسون فقط رابطه‌های خطی بین دو متغیر را ارزیابی می‌کند و برای رابطه‌های غیرخطی مناسب نیست.

۳. حساسیت به مقادیر پرت (Outliers):

  • مقادیر پرت می‌توانند به شدت بر مقدار ضریب تأثیر بگذارند، زیرا این مقادیر میانگین و واریانس را تغییر می‌دهند.

۴. نیاز به مقیاس‌های فاصله‌ای یا نسبی:

  • داده‌های مورد استفاده باید در مقیاس فاصله‌ای یا نسبی باشند تا معنا و دقت تحلیل حفظ شود.

۵. نرمال بودن توزیع:

  • در حالت ایده‌آل، هر دو متغیر باید توزیع نرمال داشته باشند، خصوصاً در نمونه‌های کوچک.

۶. پیش‌فرض استقلال:

  • مقادیر داده‌ها باید مستقل از یکدیگر باشند تا نتایج تحلیل قابل اعتماد باشند.
منبع : کتاب احتمالات و آمار کاربردی ، علی دلاور
۰ ۰ رای ها
رأی دهی به مقاله

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.

0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها