اختلال شخصیت ضد اجتماعی بر اساس DSM-5
نمایشی، احساساتی و دمدمی مزاج
ساده ترین و سریع ترین راه برای دیده شدن در جامعه امروز ما انجام رفتارهای ضد اجتماعی یا هنجار شکنانه است.
ویژگی اصلی اختلال شخصیت ضد اجتماعی عدم رعایت حقوق دیگران و احترام نگذاشتن به آنهاست. این ویژگی ها در کودکی آغاز می شود و در بزرگسالی ادامه می یابد. رفتار افراد مبتلا به اختلال ضد اجتماعی خارج از استانداردهای اجتماعی است و با رفتار جنایی در بزرگسالی ارتباط مستقیم دارد.
افرادی که مبتلا به این اختلال هستند، درستی یا نادرستی رفتارشان اصلا برایشان اهمیتی ندارد. آنها اغلب بی‌احساس هستند، به‌طرز بی‌رحمانه‌ای نسبت به دیگران با بی‌تفاوتی رفتار می‌کنند، حقوق و احساسات آنها را نادیده می‌گیرند و هیچ‌گاه احساس گناه یا عذاب وجدان ندارند. افراد سایکوپات ممکن است دروغ بگویند، رفتار پرخاشگرانه یا خشونت‌آمیز داشته باشند و به اطرافیان خود آسیب جسمی یا روحی وارد کنند. این‌گونه افراد معمولا عواقب رفتار و اعمال خود را نیز نادیده می‌گیرند و به همین دلیل انجام هیچ رفتاری از طرف آنها بعید نیست.
برای اینکه فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی(ASPD) تشخیص داده شود ، باید ویژگی های زیر را داشته باشد :
- ۱- جذابیت ظاهری و سطحی؛ معمولا هوش بالایی دارند.
- ۲- احساسات و هیجانات سطحی و فقدان همدلی و یا پشیمانی.
- ۳- رفتار هایی که نشان می دهند فرد در زندگی خود برنامه خاصی ندارد یا در زندگیش نظم وجود ندارد.
- ۴- درس عبرت نگرفتن از تجربه ها، نگران هیچ چیزی نشدن، و اصلا اضطراب نداشتن.
- ۵- غیر قابل اعتماد بودن، ناتوانی در یافتن دوستان صمیمی، و درستکار نبودن.
روانشناسان بالینی در اختلال شخصیت ضد اجتماعی ۲ نوع صفت را مشخص کرده اند.
- ۱- بی تفاوتی، بی احساسی و خودخواهی است .
- ۲- سبک زندگی تکانشی و پرخاشگری است که، به علت فکر نکردن قبل از عمل کردن، به وجود می آید.
![اختلال شخصیت ضد اجتماعی]()
ویژگی های شخصیت ضد اجتماعی
- اهمیت ندادن به نیازها و احساسات دیگران
- دروغ می گوید، دزدی می کند، از نام مستعار استفاده می کند و دیگران را سر کار می گذارد
- مدام با قانون به مشکل بر می خورد
- تخطی از حقوق دیگران
- رفتار پرخاشگرانه و اغلب خشونت آمیز
- اهمیت ندادن به امنیت خود یا دیگران
- رفتار بدون فکر و بی مسئولیتی
- بازیچه قرار دادن دیگران برای سود یا لذت شخصی
- گرفتن تصمیم‌های ناگهانی و عدم پشیمانی از رفتار
- داشتن حس تکبر و برتری
شیوع :
بالاترین نرخ شیوع اختلال شخصیت ضد اجتماعی(ASPD) در مردانی مشاهده می شود که اختلال مصرف الکل دارند و در کلینیک های ترک اعتیاد، زندان ها، و سایر محیط های قضایی با آنها مصاحبه شده است. در نمونه های آماری تشکیل شده از افرادی که در شرایط ناگوار اجتماعی – اقتصادی (مثلا در فقر) یا اقتصادی – فرهنگی (مثلا مهاجرت) به سر می برند، نرخ شیوع بالاتر است.
معیار های DSM-5 برای اختلال شخصیت ضد اجتماعی :
A. فرد تقریبا در همه جنبه های زندگی به حقوق دیگران احترام نمی گذارد و آنها را نقض می کند. این رفتار از ۱۵سالگی شروع شده است ، و سه مورد (یا بیشتر) از موارد زیر آن را نشان می دهند :
- ۱ – فرد با پیش نگرفتن رفتار های قانونی، هنجار های اجتماعی را رعایت نمی کند، و این موضوع را تکرار ارتکاب اعمال مجرمانه ای که به دستگیری او منجر می شوند نشان می دهد.
- ۲- مکار و فریبکار است، و این موضوع را دروغگویی های مکرر، استفاده از نام های مستعار، یا کلاهبرداری از دیگران به منظور سودجوئی شخصی یا لذت بردن نشان می دهند.
- ۳- فرد بدون فکر و بلافاصله بر اساس امیال ناگهانی خود عمل می کند یا نمی تواند از پیش برنامه ریزی کند.
- ۴- زود رنج، زود خشم، و تحریک پذیر، یا پرخاشگر است، و این موضوع را تکرار دعواها یا تهاجم های فیزیکی نشان می دهند.
- ۵- با کارهای خطرناکی که انجام می دهد، ایمنی خود یا دیگران را رعایت نمی کند.
- ۶- تقریبا در همه امور بی مسئولیت است، و این موضوع را تکرار قانون شکنی ها در محل کار یا رعایت نکردن مسئولیت های مالی نشان می دهند.
- ۷- پشیمانی و عذاب وجدان ندارد، و این موضوع را بی تفاوتی او نسبت به ناراحت کردن دیگران، بدرفتاری با آنها، یا دزدیدن اموال آنها، یا تلاش برای توجیه این اعمال، نشان می دهند.
B: فرد حداقل ۱۸ سال سن دارد .
C: شواهد نشان می دهند که اگر فرد اختلال سلوک دارد و شروع آن قبل از ۱۵ سالگی بوده است .
D: رفتار های ضد اجتماعی صرفا در طول اسکیزوفرنی یا اختلال دو قطبی روی نمی دهند.
علل اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD)
هیچ علت مشخص و واحدی برای ASPD وجود ندارد، اما عوامل زیر می تواند خطر ابتلا به این اختلال را در فرد افزایش دهد:
- عوامل زیستی: افراد مبتلا به ASPD مقادیر غیرعادی سروتونین را دارند. سروتونین ماده شیمیایی در مغز است که خلق و خو و احساس شادی ما را تنظیم می کند.
- عوامل محیطی: تروما یا سوء استفاده در اوایل دوران کودکی خطر ابتلا به ASPD را در مراحل بعدی زندگی افزایش می دهد.
- عوامل ژنتیکی: برخی از عوامل ژنتیکی وجود دارد که می تواند برخی افراد را مستعد ابتلا به ASPD کند.
- سبک زندگی: حدود نیمی از افراد مبتلا به ASPD از مواد مخدر یا الکل استفاده می کنند.
- جنسیت: مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به ASPD هستند.
درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD)
هیچ درمانی برای اختلال شخصیت ضد اجتماعی وجود ندارد. اما دارو درمانی و روان درمانی می تواند به فرد در مقابله با جنبه های خاصی از این اختلال کمک کند. درمان مناسب می تواند به فرد کمک کند تا رفتار خود را کنترل و تنظیم کند و کمتر به اطرافیان آسیب بزند. حفظ روابط سالم و سیستم حمایتی از عوامل کلیدی در کنترل طولانی مدت ASPD هستند.
درمان شناختی-رفتاری نوعی مشاوره است که بر تغییر تفکر و رفتار فرد تمرکز می کند. این روش درمانی می تواند به این افراد کمک کند تا درباره اینکه چگونه رفتار آنها بر دیگران تأثیر می گذارد فکر کنند. فرد مبتلا به ASPD می تواند از درمان فردی، گروه درمانی یا خانواده درمانی بهره مند شود.
داروها معمولا فقط روی علایم پرخاشگری، افسردگی یا خلق و خوی متغیر این افراد کمک می کند اما در درمان اختلال آنها اثر چندانی ندارد.
- داروهای ضد افسردگی، که می توانند سطح سروتونین را در مغز فرد تنظیم کنند. برای مثال می توان به سرترالین و فلوکستین اشاره کرد.
- داروهای ضد روان پریشی، که می توانند رفتار خشونت آمیز یا پرخاشگری را کنترل نمایند. برای نمونه می توان به ریسپریدون و کوئتیاپین اشاره کرد.
- تثبیت کننده های خلقی، که به کنترل تغییرات شدید در خلق و خو یا رفتار فرد کمک می کنند. مانند لیتیوم و کاربامازپین.
منبع : آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5 / گنجی / نشر ساوالان / جلد دوم