• از موضوع خارج شدن، گیجی، ضعف حافظه، تفکر مغشوش
• دید تونلی، کوری، تاری دید
• بی حسی، از دست دادن ناگهانی حس در برخی نواحی بدن
• حالات فرار تجزیه ای ، گنگی، زنگ زدن گوش
• توهم

اضطراب از نخستین مسیر، یعنی تخلیه در عضلات مخطط، همراه با تنش و انقباض در عضلات اسکلتی آغاز می‌شود. وقتی اضطراب در عضلات مخطط، اندک است، بیمار معمولاً آه می کشد و یا دستانش را به هم می مالد، اما ممکن است از این فراتر رود و به انقباض و سختی تمام بدن بیانجامد. برخی بیماران، سطح تحمل اصطراب بالایی دارند و در تمام مدت درمان تخلیه اضطراب را در سطح عضلات مخطط حفظ می‌کنند. بسیاری دیگر از بیماران، هنگام افزایش اضطراب از آستانه تحمل اضطراب فراتر می‌روند. وقتی اضطراب از آستانه تحمل بیمار بالاتر می‌رود، تنش در عضلات مخطط کاهش می‌یابد و اضطراب به یکی از دو مسیر دیگر وارد می شود: تخلیه در عضلات صاف مثلا نیاز به رفتن به دستشویی یا آشفتگی شناختی ادراکی، مثل تفکر مغشوش. از آنجا که کشیدگی عضلانی کاهش می‌یابد، بیمار رفته‌رفته بیشتر لخت و بی حال به نظر می‌رسد تا مضطرب.

بسیاری از بیمارانی که از آستانه تحمل اضطراب فراتر می‌روند تنها یکی از این دو مسیر آخر را تجربه می‌کنند. در برخی از بیماران هر دو مسیر تخلیه در عضلات صاف و آشفتگی شناختی – ادراکی فعال می شود که در هر حال آشفتگی شناختی – ادراکی معمولاً نشان دهنده سطح بالاتری از اضطراب است. تغییر مسیر اضطراب از آشفتگی شناختی – ادراکی به تخلیه در عضلات صاف، نشانه بالا رفتن آستانه تحمل اضطراب است.

مسیرهای تخلیه اضطراب دارای درجاتی از شدت اند. مثلاً، ممکن است تخلیه در عضلات صاف با احساس تهوع ملایم آغاز شود و تا مرحله استفراغ واقعی پیش برود. خوشبختانه، درمانگر ISTDP پیش از آنکه چنین چیزی در جلسه درمان رخ دهد، مداخله خواهد کرد.

اضطراب در عضلات مخطط، مولفه اصلی علامت دهی است و چراغ سبزی است برای پیشروی در توالی پویشی(CDS)؛ وقتی بیمار از آستانه اضطراب فراتر می‌رود و به مسیر تخلیه در عضلات صاف یا آشفتگی شناختی – ادراکی وارد می شود، چراغ قرمز است. در این مرحله درمانگر باید، به منزله بخشی از روش تدریجی، به تنظیم اضطراب بپردازد تا تحمل اضطراب بیمار را افزایش دهد. وقتی علامت دهی دوباره نمایان می‌شود و اضطراب به عضلات مخطط باز می‌گردد، چراغ دوباره سبز می شود و می توان درمان را بر طبق CDS از سر گرفت.

ورای نقش مسیر ها در هدایت لحظه به لحظه مداخلات درمانی، مشاهده دقیق مسیرهای تخلیه اضطراب، راهنمایی است برای سنجش ظرفیت بیمار. از این رو، مولفه اصلی تشخیص روانی است. وقتی بیماران بالای آستانه اضطراب اند، گاه انکار می‌کنند که احساس اضطراب دارند و به سبب کاهش تنش و انقباض عضلانی شاید مصطرب به نظر نرسند. با این همه، به دلیل اهمیت بسیار تنظیم اضطراب به جای پیشروی در CDS، درمانگر باید بداند که در این وضعیت اضطراب بیمار در واقع بسیار بالا است.

بازسازی مسیر تخلیه اضطراب ناهشیار

در صورتی که اضطراب از آستانه ی تحمل بیمار بالاتر رفت، آن را تعدیل کنید و اگر کاهش نیافت، از گام های زیر پیروی کنید:

• ۱ـ اگر بیمار غرق در اضطراب است، ایگوی مشاهده کننده را از خویشتن تجربه گر جدا کنید. بیمار را تشویق کنید به عقب برگردد و به علائم بدنی اش توجه کند. کمک کنید تا اضطراب را به جای تجربه کردن، مورد مشاهده قرار دهد. توجه به تجربه ی فیزیکی اضطراب، منجر به مشارکت درمانگر و بیمار برای تعدیل اضطراب می شود. « وقتی هنگام شب در جنگل تنها باشم، دچار هراس می شویم، اما در دست گرفتن دست فرد دیگر، اضطراب را از بین می برد.» اضطراب با اجبار از بین نمی رود بلکه از طریق اتحاد درمانی برای تعدیل آن، رفع می شود. وقتی هم درمانگر و هم بیمار، به زندگی درونی بیمار توجه دقیق و نزدیک داشته باشند، ظرفیت بیمار برای تجربه احساس افزایش خواهد یافت.
• ۲ـ اگر بیمار به اضطرابش توجه نکند و اضطراب تعدیل نشود، دفاع هایی را که منجر به نادیده گرفته شدن اضطراب می شوند، مورد بررسی قرار دهید.
• ۳ـ اگر بیمار به سختی نفس می کشد یا پاها را مدام تکان می دهد، به دفاع های فرافکنی که منجر به تداوم اضطراب می شوند، اشاره کنید.

چگونگی تخلیه اضطراب ناخوداگاه :

اگر عضلات مخطط است، احساسات را کنکاش کنید و به دفاع ها اشاره کنید. اگر عضلات صاف یا آشفتگی شناختی / ادراکی است، اضطراب را تنظیم کنید تا به عضلات مخطط برسید و سپس احساسات را کنکاش کنید.

افزایش سریع و افت کند اضطراب نشانه ضعف بیمار در تنظیم اضطراب است. اگر بیمار می تواند اضطرابش را ببیند احساس زیر اضطراب را کنکاش کنید و در غیر این صورت به بیمار  کمک کنید اضطرابش را تنظیم کند. اگر اضطراب توسط بیمار مشاهده نمی شود دفاع هایی که مانع این کار می شوند را شناسایی کرده و به بیمار نشان دهید تا بتواند به آن توجه و اضطرابش را تنظیم کند.

هشدار ناخودآگاه :

آه کشیدن و وول خوردن های بیمار نشان می دهد که اضطرابش به عضلات مخطط تخلیه می شود. پس از مداخله درمانگر، علائم بدنی ناخوداگاه اضطراب هشدار می دهند که احساسات ناخوداگاه تشدید شده اند، حال می توان دانست کدام موضوع را بایستی کنکاش و بر کدام مانع تمرکز کرد.

وقتی مداخله ها هشدار دهی ناخوداگاه را برنینگیزند، یا درست بر احساس تمرکز نکرده اید، یا اضطراب دارد درون عضلات صاف یا آشفتگی شناختی/ ادراکی تخلیه می شود، یا دفاع ها دارند عمل می کنند. اگر تمرکز را به سمت احساس تغییر دهید و بیمار آه بکشد، به مسیر بازگشته اید.

منابع :