رازداری در مشاوره و روان درمانی

رازداری(Privacy) مهمترین موضوع در رابطه درمانی محسوب می شود. رازداری شالوده مشاوره و روان درمانی کارآمد است، زیرا مراجع بدون هیچ ترسی از افشای بی دلیل راز خود، مشکلی را با مشاور در میان می گذارد. رازداری وسیله ایست جهت امنیت و حفظ حریم شخصی مراجع، و استقلال و خود مختاری مراجع را مورد حمایت قرار می دهد.

رازداری هم موضوعی قانونی به شمار می رود و هم یک موضوع اخلاقی است. لازم است در مورد این مسأله در طول جریان مشاوره و رابطه حرفه ای با مراجع بحث شود. البته مراجع باید بداند که رازداری همیشه مطلق نیست و بعضی اجبارها ممکن است مشاور را ملزم به نقض رازداری کند ولی باید این اطمینان را داشته باشد که صحبت های او بجز مواردی که قانون اجازه می دهد و یا ضرورت شغلی ایجاب می کند، هرگز فاش نخواهد شد.

معمولا هم در روابط مشاوره ای و هم در روابط دوستانه، افرادی که در جستجوی کمک می باشند، نیازمند اطمینان خاطری هستند مبنی بر اینکه صحبت یا درد دل آنها فاش نشود. هر چند بین رابطه مشاوره ای و دوستی معمولی از جهاتی شباهت وجود دارد، با این حال، تفاوت ها و تضادهایی نیز بین این دو رابطه وجود دارد که مشاور را ملزم به رعایت برخی از رفتارها می کند.

نکاتی در مورد رازداری

۱- هر صحبتی بین مشاوران و مراجعان آنها محرمانه است و مهم نیست که صحبت آنها تا چه حد ابتدایی و عادی باشد. مثل دوست نداشتن یک غذای خاص و …..

۲- بیشتر موضوعاتی که مراجعان به مشاور خود می گویند، مطالب حساسی هستند که کس دیگری در زندگی آنها از آن مطلع نیست. مراجعان اغلب موضوعاتی کاملا محرمانه را به مشاوران خود می گویند که حتی با نزدیکترین دوستان خود نیز مطرح نمی کنند. از یک طرف نیاز به کمک و حمایت را احساس می کنند و از طرف دیگر نگرانند که در مورد افکار و احساسات شخصی شان قضاوت منفی شود.

۳- مراجعان معمولا تصور می کنند که می توانند به مشاوران اعتماد کنند. بنابراین مرحله پرسش برای کسب اطمینان در رازداری را حذف می کنند. آنها معمولا به توانایی مشاورشان برای حفظ اسرارشان بیشتر از دوستان اعتماد دارند.

۴- اگر دوستان نقض رازداری کنند، آنها فقط رابطه دوستی را به خطر می اندازند اما اگر یک مشاور رازداری را رعایت نکند، عواقب قانونی و حرفه ای برایش به همراه دارد. یعنی علاوه بر جریمه نقدی ممکن است شهرت حرفه ای و جواز کارش نیز به خطر بیفتد

۵- رازداری در مشاوره، تنها شامل کلمات گفته شده بین مشاوران و مراجعان نمی شود بلکه شامل تمام رفتارها و هویت مراجعان می شود که این شکل از رازداری را “محرمانگی تماس” می نامند. یعنی از مشاوران انتظار می رود تا محیط درمانی مناسبی تهیه کنند که کلمات مراجع به گوش کسی نرسد، یادداشت ها در جای امنی نگهداری شود و حضور مراجع در مرکز مشاوره تا حد ممکن محرمانه باشد. در این نوع تماس ، تعهد اخلاقی برای رازداری حتی بعد از مرگ نیز ادامه می یابد؛ مرگ یک مراجع، مشاور را از تعهدش نسبت به او در فاش کردن رازش باز نمی دارد.

علاوه بر رعایت این موارد، از نظر اخلاقی این اعتقاد وجود دارد که مشاوران هرگز نباید در ملا عام در مورد مراجع خود صحبت کنند. حتی اگر به نظر برسد که به هیچ طریقی، صحبت کردن درباره مراجع به خود او آسیبی نمی رساند، ولی دو نتیجه منفی برای مشاور حاصل می شود:

• کسانی که صحبت مشاور را می شنوند، مطمئنا به دانش حرفه ای او شک خواهند کرد.
• حتی اگر مشاور تنها کسی باشد که مراجع را بشناسد و مراجع هم نداند که مشاور راجع به او صحبت کرده است، این کار به شأن و مقام مشاور لطمه خواهد زد.

محدودیت های رازداری

۱- درخواست مراجع برای افشای اطلاعات

زمانی که مراجعان درباره یک مسأله خاص، مشاوره می کنند و می خواهند مشاور جدید یادداشت های آنها را ببیند و با مشاور قبلی آنها صحبت کند، می توانند از حق رازداری خودشان صرف نظر کنند. یا بسیاری از مراجعان حق رازداریشان را لغو می کنند تا بیمه گر هزینه های خدمات سلامت روانی آنها را بیمه کند. بیمه گران تنها خدماتی را که کاملا مناسب باشند تحت پوشش قرار می دهند. بنابراین به منظور این تصمیم گیری بیمه گران به طور معمول از مراجعان می خواهند تا رازداری را لغو کنند.

۲- دستور دادگاه برای دریافت اطلاعات محرمانه

زمانی که یک مشاور به عنوان کارشناس شاهد یا به عنوان مشاور دادگاه عمل می کند تا شخصی را ارزیابی کند که در حال گذراندن مراحل قانونی است، معمولا در این موارد از رازداری حمایت نمی شود. اغلب از متخصصان سلامت روانی خواسته می شود تا شهادت دهند که آیا فرد مجرم در زمان جنایت بیمار روانی بوده یا پس از جراحت یا تصادف دچار بیماری روانی شده است.

۳- شکایت و دادخواهی مراجعان بر علیه مشاوران

اگر یک مراجع از مشاورش برای غفلت یا نقض قرارداد شکایت کند، در این صورت مراجع به دلیل آغاز یک شکایت حقوقی، از حق رازداری صرف نظر می کند. بنابراین، مشاور ممکن است بدون تهدید قانونی یا اخلاقی در دادگاه درباره تعامل مشاوره ای بحث کند. یعنی مشاور متهم به سو استفاده می تواند با اطلاعات مربوط به مراجع و یادداشت های موجود در پرونده مشاوره به کمیته اخلاقی پاسخ گوید، بدون اینکه درباره افشاء غیر قانونی یا غیر اخلاقی اطلاعات محرمانه نگرانی داشته باشد.

۴- دادخواهی مراجع بر علیه کسی که برای او مزاحمت ایجاد کرده است

زمانی که مراجع مورد آزار روانی قرار گرفته باشد و این آزار روانی منجر به نیاز او به خدمات روانشناسی و مشاوره ای شده باشد. مثلا، زمانی که فردی ادعا کند آشفتگی و اضطراب او در نتیجه تصادفی است که راننده دیگری مسئول بوده است، مشاور می تواند اطلاعات مربوط به محتوا و علت آن آشفتگی را در دادگاه بیان می کند.

۵- محدودیت های مقرراتی –کشوری

هر کشوری مقررات حاکمی دارد که مشاوران و دیگر متخصصان سلامت روانی باید آن را رعایت کنند. مثل آزار و اذیت کودکان و یا سوء استفاده از کودکان. مشاورانی که سوء استفاده از کودکان را متوجه می شوند قانونا ملزم به گزارش آن به خدمات اجتماعی یا مراکز پلیس هستند. زمانی که درمانجویی زیر سن قانونی باشد(۱۶ سال) و قربانی زنا با محارم، تجاوز، سوء استفاده یا خلاف های دیگر شده است، به لحاظ قانونی درمانگر ملزم به گزارش اطلاعات است.

۶- مشاوره با مراجعان مبتلا به بیماری های مسری یا واگیر دار مثل ایدز

مشاوری که اطلاعات قطعی دریافت می کند مبنی بر اینکه مراجع او بیماری ایدز یا بیماری مسری دارد، در افشای اطلاعات محرمانه به شخص ثالثی که در ارتباط با مراجع بوده و در خطر انتفال بیماری قرار دارد مجاز است. البته مشاور باید اطمینان حاصل کند که مراجع به شخص ثالث درباره بیماری خود اطلاع نداده است.

۷- مراجعان خطرناک و وظیفه حفاظت از آنان

گاهی مشاوران با مراجعانی ملاقات می کنند که برای خودشان و دیگران خطرناک هستند. در این حالت مشاوران باید موقعیت را ارزیابی کنند و ضوابط قانونی و اخلاقی را در نظر بگیرند و زمانی که راجع به فردی یا موقعیتی دچار تردید هستند، درصدد مشورت برآیند. اگر آنها تشخیص می دهند که مراجع خطر جدی خشونت نسبت به خود و سایرین را به همراه دارد، موظف هستند علاوه بر دادن اطلاعات به مسئولین ، قربانیان مورد نظر را چنانچه قانون چنین اجازه ای را به آنها داده باشد آگاه سازند. درباره افراد کم سن وسال تر، به والدین باید هشدار داده شود .

بطور کلی ضوابط و نظام نامه ها به مشاوران و روانشناسان اجازه می دهند زمانی که اعتقاد به خطرناک بودن مراجع دارند رازداری را نقض کنند. علاوه بر این، اگر یک متخصص سلامت روانی با نقض رازداری قصد کمک به یک قربانی را دارد ، مسئولیت او با اخطار دادن به قربانی پایان نمی پذیرد. او باید به قربانی کمک کند تا در مقابل مراجع خطرناک از خودش محافظت کند . گاهی ممکن است بستری کردن اجباری مراجع را در یک واحد روانپزشکی پیشنهاد نمود. البته از مشاوران انتظار نمی رود که سلامت شخصی خود را به خطر بیندازند تا از قربانیان محافظت کنند، بلکه انتظار می رود تا میان مراجع و قربانی میانجی گری کنند تا بطور معقول از خشونت جلوگیری شود . افشای اطلاعات در مورد مراجع، به قربانی یا پلیس باید تنها به اطلاعات مربوط به تهدید مربوط شود که ممکن است در جلوگیری از آسیب به قربانی کمک کند. یک مشاور تمام یادداشت ها یا مکالمات مشاوره را فاش نمی کند، حتی اگر وظیفه هشدار و محافظت هم به میان بیاید، اسرار مراجع باید تا حد امکان حفظ شود.

منابع

• سیمین حسینیان (۱۳۹۱). اخلاق در مشاوره و روان شناسی. نشر کمال تربیت
• جرالد کری (۲۰۰۵). نظریه و کاربست مشاوره و روان درمانی. ترجمه یحیی سید محمدی. نشر ارسباران

• نظام نامه اخلاق حرفه ای روانشناسی

* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه مقالات سایت، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام هماهنگ نمایید. *