مشاور بالینی کارآمد
مشاور، فردی عادی و متخصص بالینی است
تمایل به زیستن مطابق با آنچه به مراجعان خود آموزش می دهید و الگوی مثبت بودن برای آنها، همان چیزی است که مشاور را درمانگر می کند.
چگونه می توان مشاور چند فرهنگی کارآمد شد؟
خیلی مهم است که مشاوران بدانند درمانجویانی که از فرهنگ های گوناگون هستند، چگونه آنها را در مقام درمانگر برداشت می کنند و همین طور چگونه ارزش کمک رسمی را در نظر می گیرند. فرهنگ به زبان ساده، ارزش ها و رفتارهایی است که گروهی از افراد در آن مشترک هستند. فرهنگ عواملی چون سن، جنسیت، مذهب، توانایی جسمی و ذهنی، جهت گیری جنسی و جایگاه اقتصادی-اجتماعی را شامل می شود.
سو، آردوندو، و مک دیویس(۱۹۹۲) چارچوبی را برای قابلیت ها و معیارها در مشاوره چند فرهنگی تعیین کرده اند. جنبه های قابلیت یا شایستگی آنها سه زمینه را در بر دارند:
عقاید و نگرشها: مشاوران کارآمد از لحاظ فرهنگی کاملا آگاه هستند و می دانند که سوگیری ها، ارزشها، یا مشکلات آنها نباید در توانایی کار کردن ایشان با درمانجویانی که فرهنگ متفاوتی با آنها دارند، اختلال ایجاد کند. آنها می دانند که نظریه ها و فنون سنتی ممکن است برای تمام درمانجویان یا تمام مشکلات مناسب نباشد.
دانش: مشاورانی که از لحاظ فرهنگی کار آمد هستند از دانش خاصی برخوردارند. آنها مشخصا از میراث نژادی و فرهنگی خود و نحوه ای که بر آنها و حرفه آنها تأثیر می گذارد آگاه هستند. مشاورانی که مهارت فرهنگی دارند می دانند چگونه به درمانجویان کمک کنند تا از سیستم های حمایت بومی استفاده نمایند. آنها در زمینه هایی که فاقد دانش یا آگاهی هستند به دنبال منابعی می گردند که به آنها کمک کنند.
مهارت ها و راهبردهای مداخله: مشاوران کارآمد در نتیجه کار کردن با افراد فرهنگ های گونـاگون، مهـارت های خاصی را کسب کرده اند. مشاوران مسئولیت تعلیم دادن به درمانجویان خود را در جهتی کـه فرایند درمان پـیش برود بر عهده می گیرند، از جمله اینکه به مسایلی نظیر هدفها، انتظارات، حقوق قانونی و جهت گیری نظری مشـاور می پردازند. این متخصصان، مداخله های خود را طوری تغییر می دهند که با تفاوت های فرهنگی سـازگار شوند. آنها درمانجویان خود را وادار نمی کنند تا با یک رویکرد مشاوره متناسب باشند، بلکه می دانند که فنون مشـاوره ممکن است فرهنگ بسته باشند.
مسایلی که درمانگران تازه کار با آنها روبرو می شوند
حل و فصل کردن اضطراب خودمان
اغلب مشاوران تازه کار، با حالتی تردید آمیز ملاقات با اولین درمانجوی خود را انتظار می کشند. اینکه در مورد خودمان تردید داشته باشیم کاملا طبیعی است؛ مهم این است که چگونه آن را حل و فصل کنیم. یک راه این است که با سرپرست و همکاران خود بی پرده درباره آن صحبت کنیم.
خودمان باشیم و خویشتن را برملا کنیم
درمانگران بی تجربه غالبا نمی توانند ارزش نهفته در خویش بودن را درک کنند. در این موضوع نباید افراط و تفریط کرد.
از کمال گرایی پرهیز کنیم
شاید یکی از رایج ترین عقاید خودشکن که با آن به خود فشار می آوریم این باشد که باید کامل باشیم. گرچه از لحاظ عقلانی می دانیم که انسان ها کامل نیستند، ولی معمولا از لحاظ هیجانی احساس می کنیم کـه خطا جایز نیست. پذیرش عدم کمال جرات می خواهد. خواه درمانگر مبتدی باشید یا کارکشته، مطمئن باشید که اشتباهاتی خواهید کرد.
در مورد نقاط ضعف خود روراست باشیم
ما واقعا نمی توانیم انتظار داشته باشیم که در مورد هر درمانجویی موفق باشیم. باید قبول کنیم که نمی توانیم با هر کسی به طرز موفقیت آمیزی کار کنیم. هرگز نمی توانیم با درمانجویان خاصی کار کنیم. زیرا که نمی توانیم با آنها احساس نزدیکی کنیم.
از سکوت آگاه باشیم
لحظه های سکوت به هنگام جلسه درمانی برای درمانگر تازه کـار ممکـن اسـت سـاعت ها سـکوت بـه نظر برسـند، در حالی که این سکوت می تواند چندین معنی داشته باشد. وقتی سکوت برقرار می شود، همراه با درمانجو، معنی آن را کاوش کنید.
به درخواست های درمانجویان رسیدگی کنیم
چون درمانگران احساس می کنند که باید در کمک رسانی دست و دل باز باشند، اغلب بـا ایـن معیـار نـامعقول بـه خود فشار می آورند که باید بدون خودخواهی، صرف نظر از اینکه درخواست ها چقدر مهم باشند، بخشـش کنند. یک راه برای رسیدگی کردن به درخواست های متنوع مراجع، ایـن اسـت کـه انتظـارات و مرزهـای خـود را در نخستین جلسه مشاوره یا هنگام اظهارات برملاسازی، روشن کنید.
به درمانجویانی که احساس تعهد نمی کنند رسیدگی کنیم
برخی درمانجویان به خاطر اینکه دادگاه حکم کرده است که تحت درمان قرار بگیرند، بـه صـورت غیـر ارادی وارد درمان می شوند. در چنین مواردی، ممکن است در تلاش خود برای برقرار کردن رابطه مؤثر دچار مشکل شوید. امـا امکان کار کردن موثر با درمانجویانی که به شما ارجاع داده می شوند وجود دارد. بهتر است محدودیت های محرمانـه بودن و هرگونه عوامل دیگری را که ممکن است بر روند درمان تأثیر بگذارد، روشن کنید. هنگام کارکردن با درمانجویان غیرارادی، خیلی مهم است که آنها را برای این فرآیند آماده کنیم، زیرا انجام این کار می تواند رسیدگی به مقاومت را تسهیل کند.
ابهام را تحمل کنیم
خیلی از درمانگران مبتدی به خاطر ندیدن ثمرات کار خود دچار اضطراب می شوند. بدانید که درمانجویان قبل از اینکه منافع درمان را نشان دهند، ممکن است به ظاهر بدتر شده باشند.
از غرق کردن خود در درمانجویان خودداری کنیم
اشتباه رایج درمانگران مبتدی این است که خیلی در مورد درمانجویان نگران هستند. این خطر وجود دارد که روان رنجوری های درمانجویان را در شخصیت خودمان جذب کنیم. باید یاد بگیریم چگونه اجازه دهیم درمانجویان پیش بروند و تا زمانی که دوباره آنها را ببینیم، مشکلاتشان را با خود به همراه نبریم. باید تا جایی که می توانیم در زمان حال باشیم.
حالت شوخ طبعی را پرورش دهیم.
درمان موضوع پرمسئولیتی است ولی لزومی ندارد که خیلی جدی باشیم. می توانیم با خندیدن، رابطه درمانی را غنا بخشیم.
مسئولیت را با درمانجو تقسیم کنیم
یک اشتباه این است که مسئولیت کامل مسـیر و نتـایج درمان را بر عهـده بگیـریم. نتیجـه ایـن کار سـلب کـردن مسئولیت به حق از درمانجویان است که اگر قرار باشد با تصمیم گرفتن توسط خودشان مختار شوند، بدان نیاز دارند. خیلی از درمانجویان به عنوان راهی برای گریختن از اضطراب تصمیم گیری توسط خودشان، به دنبال پاسخ سحرآمیز می گردند. نقش درمانگر پذیرفتن مسئولیت هدایت کردن زندگی درمانجویان نیست.
از توصیه کردن پرهیز کنیم
غالباً درمانجویانی که مشکلی دارند، برای اینکه توصیه ای دریافت کنند به جلسه درمان می آیند. اما مشـاوره را نباید با توزیع اطلاعات اشتباه گرفت. درمانگر به درمانجو کمک می کند، راه حل های خودش را پیدا کند و آزادی عمل خود را تشخیص دهد. وظیفه ما این است که به درمانجو کمک کنیم تا مستقلا تصمیم بگیرد و پیامد تصمیم گیری خود را بپذیرد.
نقش خود را به عنوان مشاور تعریف کنید
یکی از چالش های شما به عنوان مشاور، تعریف و روشن کردن نقش حرفه ای شماست. وظیفه اصلی مشـاوران این است که به درمانجویان کمک کنند تا از توانمندی های خود آگاه شده، بدانند چه چیزی اجـازه نمی دهد کـه از توانمندی های خود استفاده کنند، و روشن کنند دوست دارند که چه نوع آدمی باشند. مشاوره فرایندی است که درمانجویان به وسیله آن دعوت می شوند تا صادقانه رفتار و سبک زندگی خود را بررسی کنند.
یاد بگیرید فنون را درست به کار ببرند
وقتی درمانگران در مورد درمانجویان به بن بست می رسند، گاهی به دنبال فنون درستی می گردند تا جلسات را پیش ببرند. اتکا به فنون زیاد می تواند مشاوره را به مشاوره ماشینی تبدیل کند. فنون درمانی در حالت ایده آل باید از رابطه درمانی به وجود آید.
سبک مشاوره خاص خود را انتخاب کنید
باید به مشاورانی که آموزش می بینند درباره گرایش به تقلید کردن از سبک سرپرست، درمانگر، یا مدل های دیگر هشدار داده شود. باید بپذیریم که هیچ راه درستی برای اجرا کردن درمان وجود ندارد و انواع گسـترده رویکردها می توانند مؤثر باشند. روشی را پیدا کنید که خاص خود شما باشد.
به عنوان فرد عادی و در مقام متخصص بالینی شاداب بمانید
سرانجام اینکه، مهمترین وسیله همان فردی است که هستیم، و قوی ترین فن ما توانـایی ما در الگـو قـرار دادن شادابی و اصیل بودن است. باید از خودمان طوری مراقبت کنیم که شاداب باشیم. اگر از عواملی که شادابی شما را به عنوان یک فرد تحلیل می برند آگاه باشید، برای جلوگیری از وضعیتی که بـه فرسودگی حرفهای معروف است در شرایط بهتری قرار می گیرید. هر از گاهی مسیر زندگی خود را ارزیابی کنید تـا ببینیـد آیا آن گونه که می خواهید زندگی می کنید.
منبع : نظریه و کاربست مشاوره و روان درمانی. جرالد کری. ترجمه یحیی سیدمحمدی. فصل ۲.