دانشنامه روانشناسی مردمی
علیرضا نوربخش (مشاور بالینی)

عزت نفس چیست؟

عزت نفس یعنی احساس ارزشمندی و دوست داشتن خود

عزت نفس

عزت نفس(Self-esteem) نظر خود فرد در مورد خود و توانایی هایش است. عزت نفس می تواند زیاد، کم یا متوسط باشد. در اصل می توان گفت دوست داشتن و احترام گذاشتن به خود می باشد. عزت نفس پایین می تواند در شما احساس ناامنی و بی انگیزگی ایجاد کند.

تعاریف عزت نفس

به دلیل چند بعدی بودن عزت نفس، ارائه تعریف دقیق و جامع از آن مشکل به نظر می رسد، افزون بر اینکه گرچه در کل ، عزت نفس پدیده ی ثابتی است اما همیشه به یک صورت نیست و در زمان های مختلف نوسان دارد (ریزنر، ۲۰۰۴)

با این وجود از عزت نفس، معانی و تعاریف متعددی به عمل آمده است که در ذیل به چند مورد آن اشاره می شود. براندن که “پدر جنبش عزت نفس” خوانده می شود، عزت نفس را اینگونه تعریف کرده است: “گرایش به ادراک خود به عنوان فردی که شایستگی رویارویی با چالش های اساسی زندگی را داریم ، زیرا ارزش شاد بودن را داریم” (براندن، ۱۹۹۴ به نقل از ریگن، ۲۰۰۴)

کوپر اسمیت عزت نفس را به عنوان بازخوردهای ارزیابی کننده ای که فرد نسبت به خود دارد، تعریف کرده است .

نظریه های عزت نفس:

در بررسی عزت نفس اولین کار توسط ویلیام جیمز (۱۸۹۰) انجام شده است. او معتقد بود که تصور فرد از خود در حین تمایلات اجتماعی یعنی از زمانی که متولد شد و مورد شناسایی دیگران قرار می گیرد، شکل می گیرد . جرج کلی (۱۹۰۲) به گسترش این عقیده یعنی توجه به خود پرداخت و تأکید بر اهمیت واکنش های افراد دیگر در شکل دادن به عزت نفس قرار داد. 

فروید معتقد است که ارضاء یا محرومیت بیش از حد در هر یک از مراحل رشد روانی جنسی و یا به عبارت دیگر تثبیت در هر یک از این مراحل در عزت نفس فرد تأثیر دارد. مثلا :محرومیت بیش از حد در مرحله دهانی سبب می شود که فرد در آینده عزت نفس پایین داشته باشد، یعنی فرد در انجام کارها نمی داند که آنرا انجام دهد یا نه و یا نمی داند که آیا می تواند از عهده آن کار بر بیاید یا خیر. از طرفی ارضاء دهانی بیش از حد باعث ایجاد عزت نفس کاذب و غیر واقعی در فرد می شود. چنین افرادی دارای عقده خود بزرگ بینی می باشند یعنی یک نظر عالی نسبت به خود دارند و خود را بیش از حد بزرگ جلوه می دهند. 

راجرز اعتقاد دارد عزت نفس در انسان حالت عمومی دارد و محدود و زودگذر نیست. بر طبق نظریه راجرز، عزت نفس در اثر نیاز به توجه مثبت دیگران بوجود می آید. نیاز به توجه مثبت دیگران شامل بازخوردها، طرز برخورد گرم و محبت آمیز، احترام، صمیمیت، پذیرش و مهربانی از طرف محیط و بخصوص اولیاء کودک است. راجرز معتقد است کودک در همان اول زندگی احتیاج به مهر و محبت دارد و اگر اولیاء طفل، محبت بدون قید و شرط روا دارند کودک بعدها از چنان عزت نفسی برخوردار خواهد بود که لزومی در طرد کردن تجارب واقعی خود نمی بیند اما اگر اولیاء به کودک بطور مشروط محبت کنند، کودک تجربه هایی را که با خودپندارهایش هماهنگ باشد، طرد و انکار می کند و در نتیجه در چنین وضعیتی از عزت نفس سالم و بالایی برخوردار نخواهد شد. 

مازلو، عزت نفس را یک نیاز می داند و معتقد است که همه افراد جامعه به یک ارزشیابی ثابت و استوار از خود یا عزت نفس نیازمندند. ارضای نیاز به عزت نفس با احساساتی از قبیل اعتماد به نفس، ارزش، قدرت، لیاقت، کفایت و مفید و مثمر ثمر بودن در جهان منتهی خواهد شد اما بی اعتنایی به این نیاز موجب احساساتی از قبیل حقارت، ضعف و درماندگی می شود. همچنین طی مطالعاتی که مازلو در مورد عزت نفس داشته، از آن به عنوان یک نشانگان شخصیتی که عبارتست از پاسخ سازمان یافته ارگانیزم به مسأله سبک، فقدان، حفظ و دفاع از خود ذکر کرده است (کاروروشی یر، ترجمه رضوانی، ۱۳۸۷)

پست های مرتبط

آلپورت با مطرح کردن واژه خویشتن به جای واژه خود، امیدوار بود شاید بتواند از ابهامات و تناقضات واژه خود بکاهد. بر اساس دیدگاه آلپورت، تحول کافی از خود و رسیدن به خویشتن از هفت مرحله می گذرد، شکست و ناکامی در هر یک از این مراحل به پیدایش مراحل بعدی لطمه می زند.

  1. خود جسمانی
  2. تشخیص هویت خود
  3. احترام به خود (عزت نفس)
  4. گسترش خود
  5. تصور از خود
  6. خود چون حریفی معقول
  7. تلاش اختصاصی  (اسلامی نسب، ۱۳۷۳)

بک معتقد است که نیاز به عزت نفس فقط از آن انسان است و وجود آن بدان دلیل است که انسان دارای استعداد نماد سازی و تفکر است و این نیاز از بدو تولد تا هنگام مرگ در انسان وجود دارد. بالبی عزت نفس را قسمتی از شخصیت می داند و اهمیت کسب امنیت در دوران کودکی را نیز به عنوان اصلی پایه ای برای درونی کردن اعتبار خود متذکر می شود.

تست آنلاین عزت نفس

۴.۵ ۲ رای ها
رأی دهی به مقاله

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.

5 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها