شخصیت(personality) عبارت است از الگوهای عاطفی، شناختی و رفتاری نسبتا پایدار که از طریق آنها می توان یک فرد را شناخت. تیپ(type) در روان‌شناسی، به معنای خصوصیات ویژه جسمی و روان‌شناختی خاصی است که آدم‌ها را از همدیگر مجزا می‌کند. به بیان دیگر، مجموعه‌ای از آدم‌ها که تحت یک تیپ شناسایی می‌شوند، رفتارها و اندیشه‌های تقریبا مشابهی دارند و واکنش‌های بدنی آن‌ها نیز کم‌ و بیش با هم یکسان است.

برحسب این‌که چه جور شخصیتی دارید، می‌شود پیش‌بینی کرد که احتمال دچار شدنتان به چه جور بیماری‌هایی بیشتر است. محققان می‌گویند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در تیپ شخصیتی A بیشتر است و در افراد دارای تیپ شخصیتی C بیماری‌های سرطانی دیده شود. روان‌شناسان، تیپ شخصیتی B را سالم‌ترین تیپ شخصیتی می‌دانند.

افراد ممکن است ویژگی هایی از هر ۴ تیپ شخصیتی را داشته باشند، البته یکی از آنها معمولا بر شخصیت هر فرد غالب است.

تاریخچه تیپ شخصیتی A

تیپ شخصیتی A توسط دو متخصص قلب به نام فریدمن و روزنمن، شناسایی شد و بعد از آنها کاربرد این مفهوم در بین سایر محققان و افراد عام، گسترش یافت. شناسایی این تیپ شخصیتی بعد از مشاهده موردی به ظاهر ساده در مطب این دو پزشک اتفاق افتاد. آنها متوجه شدند صندلی های انتظار که برای بیماران در مطبشان قرار داده بودند به طرز عجیبی و پیش از موعد مورد انتظارشان، کهنه شده بودند. در نتیجه روکش آنها نیاز به تعویض داشتند. آنها دریافتند برخلاف اکثر بیماران که صبورانه منتظر می ماندند، بیماران قلبی نمی توانستند مدت طولانی سرجای خود بنشینند. بنابراین مدام دست های خود را روی دسته های صندلی می کشیدند، روی لبه صندلی می نشستند، دائما در جای خود، وول می خوردند و جابجا می شدند.

این مشاهده و کنجکاوی آن ها باعث شد که ۵ سال بعد در مورد این رفتارها در بیماران قلبی، پژوهش کنند و نتیجه آن معرفی تیپ شخصیتی A برای توصیف رفتارهای این بیماران در سال ۱۹۷۶ بود. آن ها متوجه شدند که ویژگی های خاصی که معرف تیپ شخصیتی A هستند افراد را مستعد بیماری های قلبی و فشار خون بالا می کنند.

اغلب قربانیان حمله قلبی، آدم‌هایی هستند با این خصوصیات: عجول، متخاصم، پرخاشگر و بیش از حد درگیر کار و زندگی روزمره. استرس بیش از حد در تیپ شخصیتی A می تواند بر سلامتی و سبک زندگی افراد، اثر بگذارد. بین تیپ شخصیتی A با احساس تنش و فشار، رابطه مستقیمی وجود دارد.

ویژگی های تیپ A

تیپ شخصیتی A یا الف، مجموعه ویژگی هایی را در بر می گیرد که در اینجا به صورت جامع، مطرح شده اند. اما باید توجه داشت که افراد متعلق به این تیپ شخصیتی، لزوما همه ویژگی های ذکر شده را ندارند.

۱- عصبانیت و خصومت : عصبانیت و پرخاشگری ناگهانی و بدون دلیل این افراد باعث می شود که دیگران این رفتارها را نشانه ای از بی حوصلگی و یا گستاخی و بی ادبی آنها تلقی کنند.

۲- فوریت زمانی و صبور نبودن : افراد با تیپ شخصیتی A همیشه احساس می کنند که وقتشان برای انجام کارهایشان کم است. اغلب صحبت دیگران را قطع می کنند. سریع راه می روند و حرف می زنند. تحمل انتظار را ندارند مثلا نمی توانند در صف های طولانی مدت، منتظر بمانند.

۳- رقابت طلبی و جاه طلبی : افراد با تیپ شخصیتی A می خواهند در هر چیز، پیروز میدان باشند. چه در کار و فعالیت و چه در رابطه با دیگران. در واقع آنها در همه مسائل، دوست دارند جلوتر از دیگران باشند.

۴- گرایش قوی به موفقیت و سخت کوشی : آنها ارزش خود را وابسته به موفقیت های خود می دانند. بنابراین سعی می کنند بیشتر اوقات خود را صرف کار و فعالیت کنند. در نتیجه وقت کمی را به تفریح و سرگرمی، اختصاص می دهند.

۵- نیاز به تسلط : افراد با تیپ A می خواهند تسلط خود در کار و روابطشان را به دیگران نشان دهند. بنابراین ممکن است به خاطر خودشان، آرزوها و نیازهای دیگران را نادیده بگیرند.

۶- نشانه های ظاهری : در چهره این افراد، نشانه هایی از تنش دیده می شود. مثلا لب های آنها محکم روی هم قرار گرفته و فک ها به هم فشرده است. ساییدن دندان ها به هم، حلقه های سیاه زیر چشم و عرق ریختن در صورت به خصوص در پیشانی و بالای لب ها نیز در آنها دیده می شود.

تیپ A در مقابل تیپ B

اگرچه تیپ A به عنوان یک تیپ شخصیتی، شناخته شده اما در اصل، این ویژگی یک طیف را شامل می شود که یک طرف آن، تیپ شخصیتی A و طرف دیگر آن، تیپ شخصیتی B قرار دارد.

آدم‌های تیپ A به شدت رقابت‌جو هستند و به گونه‌ای افراطی تمایل به پیشرفت دارند؛ عجول‌اند و همیشه احساس اضطرار زمانی دارند؛ آرام نشستن برایشان واقعا سخت است؛ وقتی با بدقولی مواجه می‌شوند به شدت عصبانی و بی‌صبر می‌شوند؛ اگر چه ظاهرا اعتماد به نفس دارند ولی در باطن به خودشان تردید دارند و دائم خودشان را تحت فشار قرار می‌دهند تا خیلی زود به پیشرفت‌های چشمگیر دست پیدا کنند.

برخلاف آدم‌های تیپ A، افراد تیپ B می‌توانند راحت بنشینند و استراحت کنند و یا بدون عصبانی شدن، کار کنند. آن‌ها عجول نیستند و معمولا احساس اضطرار زمانی هم ندارند. افراد با تیپ شخصیتی B، کمتر رقابتی هستند و بیشتر به لذت بردن از زندگی و فعالیت های خود، اهمیت می دهند؛ اما این به معنای عدم علاقه آنها برای رسیدن به موفقیت نیست. آنها صبورتر و خوش برخوردتر هستند و عاشق استراحت و تفریحند. همچنین خلاقیت بیشتر و استرس کمتری دارند.

در یک آزمایش، بعد از این که محققان، عده‌ای از افراد تیپ A و B را بدون دلیل منتظر نگه داشتند، الگوهای رفتاری تیپ A و B خود را این‌گونه نشان دادند: افراد تیپ A داد و بیداد راه انداختند و صدایشان بلند شد، به‌شدت عصبانی شدند و به‌ خاطر این که مصاحبه‌گر حرف‌هایشان را مرتب قطع می‌کرد، با او وارد بحث و مشاجره شدند. آن‌ها مدام لب‌هایشان را به هم می‌فشردند. در مقابل، افراد تیپ B در وضعیت راحتی ‌نشسته بودند، آرام و با ملایمت صحبت می‌کردند، به راحتی می‌شد حرف‌هایشان را قطع کرد و بیشتر اوقات لبخند می‌زدند.

بیماری‌های وابسته به شخصیت A و B

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد افراد تیپ A دو برابر افراد تیپ B دچار بیماری‌های قلبی (و به ویژه حمله قلبی) می‌شوند. انجمن قلب آمریکا در سال ۱۹۸۱ با مرور این شواهد به این نتیجه رسید که الگوی رفتاری تیپ A یکی از عوامل خطرساز بیماری‌های قلبی است.

همچنین افراد تیپ A و مخصوصا آن گروه از این افراد که پرخاشگری بیشتری دارند، معمولا تمایل بیشتری به رفتارهای ناسالمی از قبیل استعمال دخانیات و الکل نشان می‌دهند. آن‌ها همچنین شیفته کارهای خطرناکند؛ کارهایی مثل رانندگی بی‌پروا با سرعت‌های جنون‌آمیز.

تحقیقات تازه‌ ای نشان داده‌ است که رقابت‌جویی و احساس فوریت زمانی، رابطه کمتری با بیماری‌های قلبی دارد و آن‌چه مهم‌ترین مؤلفه در رفتارهای تیپ A است، احساس درونی خصومت است. یعنی اگر شما فقط با دیگران رقابت می‌کنید یا از ماندن در اتاق انتظار برای ملاقات با رئیس اداره،‌ احساس وقت‌کُشی به شما دست می‌دهد، چندان نگران نباشید؛ فقط یادتان باشد که با رقیب یا رئیس‌تان وارد فاز دشمنی و خصومت نشوید.

در آدم‌های تیپ A سیستم عصبی سمپاتیک‌ همیشه در حال هشدار است و این حالت بر اندام‌های حساس بدن فشار وارد می‌کند و این فشار باعث بیماری‌های قلبی، سخت شدن عروق مغزی و دیگر رگ‌های بدن می‌شود. ظاهرا حتی دستگاه عصبی افراد متخاصم با افراد تیپ B فرق می‌کند. از آن‌جا که گفته می‌شود بعضی هورمون‌های مردانه هم در این میان نقش دارند، مردان بیشتر احتمال دارد الگوهای تیپ A را نشان بدهند. به همین خاطر می‌گویند سلطه‌پذیری زنان، آن‌ها را در مقابل بیماری‌های قلبی محافظت می‌کند.

تیپ شخصیتی C 

اگر شما ظاهرتان مثل تیپ B اما درون‌تان سرشار از خشم، خصومت، رقابت‌جویی، احساس فوریت زمانی و سایر خصوصیات تیپ A باشد، آن‌وقت روان‌شناسان به شما می‌گویند تیپ C. در واقع، شما دارید همه چیز را به اصطلاح می‌ریزید توی خودتان تا ظاهر آرام‌تان را حفظ کنید.

این افراد در روبرو شدن با موقعیت های چالش برانگیز به راحتی دچار استرس می شوند و بعد از آن نیز افسردگی و غم را تجربه می کنند. افراد تیپ C، بیشتر از سایر تیپ ها مستعد ابتلا به بیماری های سیستم ایمنی مثل بعضی سرطان ها، روماتیسم مفصلی، لوپوس، مالتیپل اسکلروز (MS) و آسم هستند. دلیل این موضوع، سرکوب احساسات توسط این افراد است که سیستم ایمنی فرد، آن را تهدید احساس می کند. بنابراین برای دفاع از فرد در برابر این تهدید، به خود حمله می کند و زمینه را برای بیماری های ذکر شده مهیا می سازد.

ویژگی های تیپ C

۱- سرکوب احساسات : افراد با تیپ شخصیتی C، به سختی احساسات خود به خصوص احساسات منفی خود مثل عصبانیت و خشم را نشان می دهند. همچنین نمی توانند در مورد نیازهای خود با دیگران، صحبت کنند. در واقع آن ها احساسات و هیجانات خود را انکار می کنند و سعی می کنند منطقی به نظر برسند.

۲- خوبی افراطی و مطیع بودن : آنها خوبی بیش از حد و افراطی دارند. از تعارض ها اجتناب می کنند. همچنین بیش از حد صبور و مطیع هستند و تمایلات اجتماعی بالایی دارند.

۳- کمال گرایی : این افراد کمال گرا هستند و تمایل دارند به صورت جدی، دقیق و فداکارانه، کار کنند. آن ها به جزئیات خیلی توجه می کنند و مرتب و منظم، لباس می پوشند.

۴- باثبات و قابل اطمینان : با ثبات و مورد اعتماد هستند. در کار و زندگی روزمره، قواعد و مقررات را به خوبی دنبال می کنند. همین باعث اعتماد افراد دیگر به آنها می شود.

۵- تفکر عمیق : این افراد به عنوان متفکرانی عمیق شناخته می شوند. چرا که دوست دارند در مورد جزئیات چگونگی کار کردن با اشیا و دلیل استفاده از آنها آگاه شوند. این ویژگی باعث می شود برای مشاغل فنی مثل حسابداری و مهندسی، مناسب باشند.

تیپ شخصیتی D

تیپ شخصیتی D که از حرف اول کلمه انگیسی Distress، به معنای پریشانی گرفته شده، در دهه ۱۹۹۰ توسط روانشناسی به نام بلگین(Belgian) و دنولت(Denollet) شناخته و معرفی شد. پنهان کردن هیجانات و احساسات باعث می شود افراد با تیپ شخصیتی D، استرس زیادی را تحمل کنند و مستعد بیماری هایی مثل بیماری های قلبی-عروقی، فشار خون بالا، قندخون بالا، عفونت های مزمن و بدکارکردی سیستم ایمنی شوند. 

ویژگی هایی تیپ D

۱- تجربه هیجانات و احساسات منفی : افراد با تیپ شخصیتی D، همزمان از هیجان های منفی مثل نگرانی، غمگینی، زودرنجی، ناامیدی و ترس از طرد، رنج می برند. اگرچه همه افراد این هیجانات را بارها در طول زندگی خود، تجربه می کنند اما افراد تیپ D این هیجانات را بیشتر و طولانی تر، تجربه می کنند.

۲- کناره گیری از تعاملات اجتماعی : بازداری اجتماعی در افراد تیپ D به این معناست که این افراد از تعاملات اجتماعی، خجالت می کشند و اجتناب می کنند. به دلیل اینکه آنها از طرد شدن یا قضاوت شدن توسط دیگران، می ترسند و در موقعیت های اجتماعی، اعتماد به نفس پایینی دارند. آنها در انواع ارتباطات رسمی (مثل ارتباط با مدیر و همکاران) و غیر رسمی (مثل روابط صمیمی با دوستان) مشکل دارند.

۳- بدبینی و بی اعتمادی به دیگران : افراد تیپ D به دلیل ترس از قضاوت دیگران، احساسات خود را به خصوص در مواقع روبرو شدن با استرس، با دیگران در میان نمی گذارند. در واقع به دیگران، اعتماد ندارند و نسبت به آن ها بدبین هستند. درنتیجه، احساسات خود را از دیگران، مخفی نگه می دارند.

۴- خودگویی های منفی : محتوای زمزمه ها و گفتگوهای افراد تیپ D با خودشان، منفی گرایانه است و این می تواند روی رفتار، ارتباط با دیگران و تصمیم گیری آنها تاثیر منفی داشته باشد.

منابع:

• علی پور، احمد. مقدمات روانشناسی سلامت. انتشارات پیام نور
• type-a-personality-traits
• Are You a Type D Personality
• Type A and B Personality

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.