تهییه و تنظیم: اعظم کریمی
آشفتگی فکری
پدیدهٔ طرز فکر غیر عادی در معتادها اولبین بار در انجمن الکلی های گمنام شناخته شد و در آنجا اصطلاح بسیار خوب توصیف کننده(طرز فکر بدبو) اختراع شد. آشفتگی فکری منحصر به اختلال های اعتیادی نیستند، والزاماً هم در نتیجه مصرف مواد مخدر ایجاد نمی شوند. آشفتگی های فکری در سایر کسانی که مشکلات سازگاری دیگری هم دارند یافت می شوند.
طرز فکر در اسکیزوفرنیا
برای اینکه به طور کامل بفهمیم که منظور ما از( آشفتگی های فکری) چیست، می توانیم به نظام فکری یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنیا به یک مورد برجسته از این موارد اشاره کنیم. بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا درک نمی کنند که فرایندهای فکری آنها نسبت به فرآیند های فکری بیشتر مردم متفاوت است. آنها نمی توانند درک کنند چرا دیگران آنها را به عنوان حضرت مسیح یا قربانی یک توطئه بین المللی قبول نمی کنند.
بیماری های اعتیادی چه شباهتی به اسکیزوفرنیا دارند؟
این دو حالت دارای برخی علائم مشابه هستند:
- توهم
- هذیان
- خلق نامناسب
- رفتارهای بسیار نابهنجار
در افراد مبتلا به بیماری های اعتیادی حالتی مرسوم به (جنون ناشی از مواد شیمیایی) ایجاد می شود که به اسکیزوفرنیا مبتلا نیست. زمانی که آثار سمی مواد شیمیایی برطرف شود، این حالت رفع می شود و حالت شیمیایی مغز به وضع طبیعی بر می گردد.
بیماری های اعتیادی چه تفاوتی با اسکیزوفرنیا دارند؟
- طرز فکر اسکیزوفرنیای به وضوح عجیب است.
- طرز فکر اعتیاد آور درای یک منطق سطحی است که می تواند بسیار اغواگر و گمراه کننده باشد.
در بیشتر موارد معتادها فریب طرز فکر خودشان را می خورند و در واقع خودشان را گول می زنند.
تفاوت طرز فکر اعتیاد آور با طرز فکر منطقی
افراد معتاد بر اساس مدارک و حقایق، نتیجه گیری نمی کنند، بلکه کاملا بر عکس است! (من نیاز به مشروب نوشیدن یا مصرف مواد مخدر دارم) و سپس دلایلی را برای رسیدن به آن نتیجه جور می کند.خواه آن دلایل منطقی باشند یا نه، و خواه حقایق از آن استدلال حمایت کنند یا نه.
آیا طرز فکر آشفته معتاد، علت اعتیاد است یا این طرز فکر آشفته در نتیجه اعتیاد ایجاد شده است؟
این یک سوال پیچیده است و مشخص کردن رابطه علت و معلولی میان این دو، کار ساده ای نیست. زمانی که یک معتاد برای درمان مراجعه می کند، چرخه های متعدد علت و معلول قبلاً رخ داده اند و اگر کسی بخواهد تعیین کند چه چیزی علت بوده است و کدام معلول، در چرخه ی مرغ و تخم مرغ گرفتار می شود.
از طرفی اهمیت ندارد تعیین اینکه کدام اول بوده، در هر حال درمان و باز پروری اعتیاد باید از جایی شروع شود و از آنجا که استفاده فعال از مواد مخدر، مانع درمان است، پرهیز از مواد مخدر باید اولین قدم باشد. بعد از یک دوره طولانی پرهیز، زمانی که مغز عملکرد طبیعی خودش را به دست آورد، معتادها می توانند توجه شان را بر طرز فکر اعتیاد آور متمرکز کنند.
خود فریبی و طرز فکر اعتیاد آور
این نکته بسیار مهم است که معتادها خودشان فریب طرز فکر آشفته خودشان را می خورند و آنها قربانی طرز فکر خودشان هستند. اگر ما نتوانیم این نکته را درک کنیم، ممکن است در مواجه با معتادها احساس ناامیدی و خشم کنیم.
طرز فکر اعتیاد آور و هوش
طرز فکر اعتیادآور ربطی به هوش ندارد. افرادی که باهوش تر هستند مثل سایر افراد ممکن است دچار طرز فکر اعتیادآور شوند. در واقع، افراد بسیار باهوش اغلب به اشکال شدیدتری از طرز فکر اعتیاد آور مبتلا می شوند. به همین دلیل درمان افراد خیلی باهوش، ممکن است دشوارتر از سایر بیماران باشد.
چرا کودکان مواد مخدر مصرف می کنند، چرا والدین مشروب می نوشند؟
از تعدادی از نوجوانان پرسیده شد نظرشان در مورد مصرف مواد مخدر چیست، تعدادی از آنها پاسخ دادند: ‹‹چرا ؟ چه چیز دیگری وجود دارد؟››
برخی از جوانان ممکن است به مواد مخدر به عنوان تنها لذتی نگاه کنند که آنها معتقدند می توانند کسب کنند .زمانی که به دست آوردن لذت یا برطرف کردن ناراحتی، مهم ترین اهداف زندگی باشند، بسیاری از مردم به خصوص جوان تر ها برای دستیابی به این اهداف به مواد مخدر رو می آورند.
از آنجایی که جوانان خودشان را از عواقب خطرناک مواد مخدر مصون می دانند، اخطارهای وحشتناک بازدارنده نیستند. اگر به آنها بگوییم از مواد مخدر اجتناب کنند تا بتوانند به عنوان افرادی سالم و پر ثمر رشد کنند، یا تا بتوانند از زندگی لذت ببرند، اغلب با این جواب گفته یا نا گفته مواجه می شویم که ‹‹چرا صبر کنیم؟ من همین الان با مشروب نوشیدن از زندگی لذت می برم››.
نکته ای که شرایط را پیچیده تر می کند، فرهنگ ما است که با کمک فن آوری ها صبر کردن را از میان برداشته است. ما مشتری مایکرویو، دستگاه فاکس، تلفن موبایل و غذاهای فوری هستیم.حتی اگر کسی بتواند ‹شادی› را در مراحل بعدی زندگی پیش بینی کند.، عادت فراگیر لذت های فوری باعث می شود که صبر کردن طولانی غیر قابل تحمل شود.
برای اینکه از مصرف مواد مخدر در جوانان به شکل موثری پیشگیری کنیم، ما باید روشن کنیم که:
- هدف نهایی زندگی اموری غیر از کسب لذت های حسی هستندو
- تاخیر باید تحمل شود. فرهنگ ما به احتمال زیاد این موارد را منتقل نمی کند.
سه اصل مهم در ایجاد تغییر در طرز فکر آشفته: (تمام اعضای الکلی های گمنام از سه اصل مهم آگاه هستند)
شما باعث اعتیاد نشده اید،
شما نمی توانید آن را کنترل کنید
شما نمی توانید آن را درمان کنید.
درک زمان در افراد دارای طرز فکر اعتیاد آور
‹‹ من هر وقت بخواهم، می توانم اعتیاد را ترک کنم.››
اگر مسابقه ای برگزار شود که بیشترین جمله ای که معتادها به کار می برند کدام جمله است، جمله فوق برنده می شود. واقعیت این است که معتادها قادر نیستند هر زمان که خواستند اعتیاد را کنار بگذارند. دیگران می توانند این نکته را ببینند، اما معتاد نمی تواند.
معتادها که ادا می کنند هر وقت بخوانند می توانند اعتیاد را ترک کنند، در واقع کاملا اعتقاد دارند که این امر درست است . چرا؟ چون معتاد با ترک کردن برای یکی دو روز، برای یک ‹وقتی› اعتیاد را ترک کرده است. در واقع، معتادها بعد از اینکه چند روز اعتیاد را ترک می کنند، ممکن است تعجب کنند که چرا دیگران نمی توانند این واقعیت را درک کنند که آنها می توانند هر ‹وقت› بخواهند اعتیاد را کنار بگذارند.
ممکن است شما به معتاد بگویید : ‹‹ نه، واضح است که تو نمی توانی هر وقت بخواهی اعتیاد را کنار بگذاری›› . جمله شما و جمله معتاد، هر چند که به نظر متناقض می رسند، هر دو درست هستند. نکته مهم این است که آنها واژه ‹ وقت› را متفاوت به کار می برند.
آینده در دقیقه ها و ثانیه ها
برای یک معتاد، وقت ممکن است با دقیقه و یا حتی ثانیه اندازه گیری شود. مطمئناً زمانی که معتاد به مصرف مواد مخدر نیاز دارد، به دقیقه ها فکر می کند. معتادها برای دریافت آثاری که انتظارش را دارند تحمل تاخیر را ندارند. تمام موادی که معتادها استفاده می کنند آثارشان را در طی چند ثانیه یا دقیقه نشان می دهند. بخشی از اعتیاد، فوری بودن حالت اوج است. «تاخیر» در فرهنگ لغات معتادها وجود ندارد.معتادها به آینده فکر می کنند، اما فقط در حد لحظات، نه سال ها.
فرهنگ مبتنی بر تصور معتادها از زمان
ما بخشی از یک فرهنگ هستیم که برای ارائه خدمات در طی چند ثانیه ارزش قائل می شود. ایمیل، اینترنت، و رستوران های غذاهای فوری همگی لذت های تقریباً فوری ارائه می دهند. همه ما به اشکال مختلف بر اساس تصور معتادها از زمان عمل می کنیم.
ما اقیانوس ها، رود خانه ها و هوا را برای اهداف کوتاه مدت آلوده کرده ایم و چشم بر آثار دراز مدت بسته ایم. ما جنگل ها و سایر محیط های زندگی گونه های در معرض خطر انقراض را نابود کرده ایم و کمترین توجهی نکرده ایم که این جهان را باید به نسل های بعدی منتقل کنیم. آیا ما مثل معتادها آینده را نادیده نگرفته ایم؟
منبع : طرز فکر اعتیادآور / آبراهام تورسکی / ترجمه پوریا صرامی فروشانی / انتشارات ارجمند.
