دانشنامه روانشناسی مردمی
علیرضا نوربخش (مشاور بالینی)

کتاب آشفتگی جنسیتی

باتلر معتقد است که جنسیت یک اجرا(performance) است، یعنی چیزی که فرد در شرایط خاص به نمایش می‌گذارد.

باتلر به خاطر نظریه‌هایش در مورد جنسیت و هویت شناخته شده است. یکی از مهم‌ترین نظریات او، نظریه پرفورمتیویته جنسیت است.

جودیت باتلر

جودیت باتلر، زاده ۲۴ فوریه ۱۹۵۶، فیلسوف پساساختارگرا و منتقد فمینیست امریکایی است، که در زمینه های نظریه فراهنجار، نظریه کوییر، فلسفه سیاسی و علم اخلاق صاحب نظر است. وی دارای کرسی استادی در رشته ادبیات در دانشگاه برکلی کالیفرنیا است. او مدرک دکتری خود را در سال ۱۹۸۴ از دانشگاه یل دریافت کرد. نخستین اثر وی در سال ۱۹۹۰ آشفتگی جنسیتی نام دارد که بیش از صدهزار نسخه آن به زبانهای دیگر به چاپ رسید.

جودیت باتلر
جودیت باتلر

کتاب آشفتگی جنسیتی نوشته ی جودیت باتلر، با نقد و بررسی رابطه ی جنس/جنسیت/میل ، و با تاکید بر ماهیت اجراگرایانه ی (برساخته ی) مقولات مذکور، رابطه ی مابین آنها را دچار آشفتگی می نماید. عنوان کتاب دقیقا نشانگر محتوای عمیقا ساختار شکن این اثر است. این کتاب از سه فصل با عناوین زیر و دو مقدمه تشکیل شده است:

۱ – سوژه های جنس/جنسیت/میل

۲ – ممنوعیت/روانکاوی و تولید ماتریکس دگرجنسگرا

۳ – کنش تنانه ی واژگون کننده.

باتلر در بخش نخست، به نقد” بازنمایی” به مثابه ابزار ذات گرایی پرداخته و سوژه شدگی زن و باور به هویت جهانشمول زنان را به چالش می کشد. او در مقابلِ نظریاتی که باور به رابطه علی جنس/جنسیت/میل دارند، جنس را مقوله ای جنسیتی شده و فاقد ذاتیت می داند. به باور او همه چیز گفتمانی است. باتلر به نقد رویکردهای جبرگرایانه بیولوژیک و تصویرهای فرهنگی اراده گرایانه از جنسیت، پرداخته و الگوی تحلیلی مبتنی بر دلالت را که مرتبط با سیاست بازنمایی و نشانه ای از وجود متافیزیک جوهر است، رد می کند.

وی دوگانگی (دوبوار=دسته بندی دوگانه ی زن و مرد) و یگانگی (ایریگاری=باور به حاکمیت زبان مردانه /فالوگوسنتریزم) موجود در نظریات فمینیستی را رد و آنها را گونه ای بنیادگرایی در شناخت می داند و تعریفی از جنسیت ارائه می دهد که در آن تمامیت ، دائما به تعویق می افتد. در ادامه، نظریات ویتیگ(پیشنهاد یک اقتصاد غیر فالوس محور و مقوله ی لزبین به مثابه ی راهبردی در جهت فراتر رفتن از دسته بندی های جنسی) و مایکل هار (اعتقاد به شکل دهندگی زبان به تصور جوهری از جهان و جنسیت)، فوکو ( پیش فرض وجود مجموعه ای از رفتارهای جنسیتی متکثر به رغم رد جوهر گرایی) را نقد و بررسی کرده و در مقابل بر ماهیت اجراگرایانه جنسیت تاکید می کند.

در بخش آخر، جودیت باتلر با موضعی افشاگرانه به وجود هنجارهای پنهانی شکل دهنده به فهم فرهنگی ما از جنس و جنسیت اشاره کرده و بر این باور است که این بنیان ساختگی حتی بر شناخت در حوزه فلسفه فمنیسم اثر داشته است. به باور وی فلسفه چیزی نیست جز مکانیزم انضباطی که دائماً در حوزه شناخت سوژه سازی می کند. نمونه متاخر چنین فلسفه ای کار کریستوا است که تصویری خاص از تن مادرانه ارائه می دهد. باتلر به شیوه ای ساختارشکنانه، مفاهیم حوزه جنس و جنسیت را نقد می کند و مدعی است این مفاهیم چیزی جز حد و مرزهای ساختگی و سیاسی نیستند. وی سپس به بررسی موضع ویتیک در خصوص وجود «بدن های ساخته شده به لحاظ فرهنگی» می پردازد. باتلر «خصلت اجراگرایانه جنس و جنسیت» را که امری تاریخی و مرتبط با قدرت است، پتانسیلی برای مقاومت در مقابل دسته بندی های تنانه تاریخاً منجمد تعریف می کند و کتاب خود را با دعوت به عمل سیاسیِ تنانه و آشفته سازی دسته بندی های تاکنون موجود از جنس و جنسیت و میل به پایان می برد.     

کتاب آشفتگی جنسیتی باتلر، در عین حال که به نقد فمنیسم می پردازد، تلاشی است برای بازسازی و تجدید حیات نوعی از فمنیسم که محدودیت های شناختی و سیاسی پیشین را نداشته باشد. در حقیقت، باتلر با تاثیر پذیری از فوکو، با باور به وجود هر نوع رژیم حقیقت در ارتباط با مباحث جنس و جنسیت مخالف است.

کتاب آشفتگی جنسیتی کتابی است بشدت تئوریک و آن را می توان بررسی انتقادی – فلسفی نظریات فمنیستی قلمداد کرد. احاطه نظری باتلر بر نظریه های فمنیستی، فلسفه پسامدرن، روانکاوی لاکانی – فرویدی در مباحث کتاب بوضوح مشخص است. در این کتاب باتلر در هر بخش به بررسی انتقادی نظریه های مشهورِ مرتبط با مباحث جنس و جنسیت و میل (بوآر، ایریگاری، هار، ویتیگ، لاکان، فروید و..) حول مفاهیمی بنیادین در حوزه شناخت شناسی فمنیستی می پردازد و در بررسی هر یک از نظریات، تلاش در یافتن تناقضات نظری هر فمنیست مورد بررسی دارد و پس از یافتن تناقضات مذکور و در همان راستا بررسی شالوده شکنانه نظریه فمنیست بعدی را پی می گیرد و در نهایت موضع سازنده خود که فاقد معایب موجود در نظریات فمنیستی پیشین است را ارائه می دهد.

در حقیقت، روش شناسی باتلر در این کتاب، بنظر بشدت منبعث از رویکرد ساختارشکنی معنای دریدا است. در این کتاب معنای هر تئوری وابسته به معنای تئوری بعدی است و بدین ترتیب معنای تئوریها از طریق تلاش باتلر برای رفع تناقضات درونی آنها به تعویق می افتد. در عین حال، شاید بتوان روش شناسی باتلر را در این کتاب تحت تاثیر ایده پروبلماتیک آلتوسری دانست؛ هر چند که در هیچ نقطه از کتاب چنین اشاره صریحی نشده است، لیکن تلاش باتلر برای نشان دادن بنیان شناخت شناسانه واحد برای تئوری های فمنیستیِ به ظاهر مخالف، و تلاش برای گسست از آن بنیان ها (برای مثال گسست از متافیزیک جوهر) برای پایه ریزی نظریه ای جدید در حوزه فمنیسم، نشانه هایی از تاثیر پذیری باتلر از شناخت شناسی آلتوسری (ایده کلیدی پروبلماتیک و گسست معرفت شناختی) داشته باشد.  

کتاب آشفتگی جنسیتی، تلاشی است نظری – سیاسی برای آشفته سازی دسته بندی های تاریخاً منجمدِ جنس و جنسیت و میل. با وجود خصائص پسامدرن این کتاب، آن به هیچ وجه واجد ویژگی های انفعالی نظریات پست نیست. مفهوم «اجراگری» ابزاری نظری – سیاسی در دست باتلر است تا به قول خودش «سیاست واژگون کننده» را بر خلاف بسیاری از نظریه پردازان و فعالان فمنیست فراتر از یک چارچوب دوگانه (مرد و زن) دنبال کند. به باور وی، اجراگری هم محدودیت تغییر است و هم امکانیت تغییر. کتاب از جهت گیری سیاسی بالایی در حوزه فمنیسم برخوردار است و خواننده را به عمل سیاسی تنانه دعوت می نماید.

کتاب آشفتگی جنسیتی، برای علاقه مندان به حوزه فمنیسم کتابی مفید در نقد نظریات فمنیستی بشمار می رود که در عین غنای نظری از خصائص سیاسی قابل توجهی برخوردار است. با توجه به ویژگی های کاملاً تئوریک اثر، و نبود مقدمه ای مفصل از مترجم جهت آشنایی خواننده با محتوای نظری – فلسفی اثر، توصیه می شود خواننده به نظریات موجود در حوزه فمنیسم، روانکاوی لاکانی – فرویدی و فلسفه پسامدرن احاطه نسبتاً خوبی داشته باشد تا بتواند از کتاب حداکثر بهره را ببرد. این کتاب با ساختارشکنی از تمامی مفروضات تنانه، جنسی، جنسیتی و مربوط به میل، تاثیری عمیق بر ذهن خواننده می گذارد.

دانلود کتاب آشفتگی جنسیتی / جودیت باتلر

  • سیمون دوبوآر: هیچ کس زن به دنیا نمی آید بلکه زن می شود.
  • ژولیا کریستوا: به معنای واقعی کلمه، نمی توان گفت که “زن” وجود دارد.
  • لوسی ایریگاری: زن، جنسی ندارد.
  • میشل فوکو: توسعه تمایل جنسی، این تصور جنس را به وجود آورد.
  • مونیک ویتیگ: دسته بندی جنس، دسته بندی سیاسی است که جامعه را دگرجنس گرا بنیان می نهد.
۴ ۵ رای ها
رأی دهی به مقاله

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.

0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها