اریک برن در اوایل ۱۹۶۰ بررسی ارتباط متقابل را به عنوان روشی برای بررسی روابط متقابل معرفی نمود. برن (۱۹۸۵) مطرح می کند که هر انسانی سه حالت خود دارد: یک والد، یک بالغ و یک کودک. هر قسمت از یک روز خاص را احتمالا با حالتی از خود سپری می کنید و هر حالتی از خود ، نحوه رفتار و ارتباط متقابل شما را تحت تاثیر قرار می دهد.
پیام های والد، کودک و بالغ
براساس این که کدام حالت والد، بالغ یا کودک عمل می کند، سبک های ارتباطی شما ویژگی های متفاوتی خواهد داشت.
والد
والد درونی شما مجموعه عظیمی از نقش ها ، احکام و دستورالعمل هایی در مورد نحوه انجام کارهاست که والدین شما آن ها را به شما داده اند. این نقش ها و دستورالعمل ها احتمالا طی پنج سال اول زندگی روی نواری در ذهن شما ثبت شده اند و طی سراسر زندگی شما به اجرا در می آیند. مواردی که والدین به شما گفته اند مانند: “تنبل نباش ” ، “با تکبر راه نرو، “همیشه بشقاب غذای خود را تمام کن” و … این قوانین در کودکی شما مهم بودند زیرا هیچ روشی برای پیش بینی خطر نداشتید و هیچ دانشی از روش های دنیا در اختیار نداشتید. هنگام کودکی نمی دانستید معنی داغ چیست یا سوختگی با پوست چه می کند ، بنابراین برای هدایت نحوه رفتار شما با بخاری ، قوانین سختی وجود داشت. این قوانین در زمینه روابط اجتماعی نیز بوده است و کمک کرده اند تا شما اولین برخورد های اجتماعی خود را انجام دهید و همچنان که بصورت آزمایشی به دنیای بیرون گام می گذارید ، به شما اعتماد به نفس می داده اند.
برخی موارد ضبط شده والدی ویژگی حمایتی و مراقبتی دارند. این قوانین مانند یک معلم خوب به شما روش درست برخی از کار ها را نشان می دهد اما بدون اجبار و دعوا. با این حال اگر والدین شما سخت گیر و خشک باشند به تبع آن والد درون شما به همان اندازه سخت گیر و غیر بخشنده می شود . والد درونی شما ممکن است صدایی تنبیهی و طرد کننده داشته باشد که باعث احساس محدودیت و کنترل شما توسط قوانینی مطلق شود.
معمولا وقتی در موضع حالت والدی خود صحبت می کنید از واژه هایی مثل ” همیشه” ، هرگز” ، “بسه” و ” نکن ” استفاده می کنید. والد تنبیهی از واژه های قضاوتی ” تنفر آمیز” ، ” احمق” ، ” مضحک” و ” ابله ” زیاد استفاده می کند. والد حمایتی ممکن است از واژه هایی مانند ” کامل” ، ” شگفت انگیز ” یا “عالی ” استفاده کند.
حالت کودک
همان گونه که انگار والدین شما در درون شما هستند ، حالت کودکی نیز مثل زمانی که کودک بودید ، در درون شما است. کودک درون شما با تمام اشتیاق به شناخت ، احساس کردن ، لمس کردن و تجربه دنیای جدید اصرار می ورزد. کودک درون شما برای اکتشاف و حس کردن اشتیاق تمام دارد. اما کودک شما حاصل تمام عدم تایید ها ، تنبیه ها ، احساس های منفی است که در مواجهه این حالت با احکام والدی بوجود می آیند. کودک خیلی زود نتیجه می گیرد ” من خوب نیستم” .
حالت کودکی بخشی از شماست که هیجانات در بر دارد : جذابیت ها ، دوست داشتن ها ، شوق و لذت و نیز ترس ، خشم و احساس خوب نبودن که پس مانده به هم خوردن رشد سالم است. حالت کودکی شما پر از اشتیاق های سالم و در کنار آن جراحات و زخم هایی است که ناشی از طردهای اجتناب ناپذیر والدی هستند. موقعی که با حالت کودکی ارتباط برقرار می کنید انرژی زیادی در شما وجود دارد : اشک ها ، جمع کردن لب ها ، کج خلقی های شدید و ناله و فغان. حالت کودکی مبنای زیاده خواهی ، با خنده حرف زدن و هیجان جنسی نیز هست. کودک شما از عبارت هایی مانند : ” متنفرم ” ، کاش یا آرزوی من است که ” و ” چرا من باید مجبور باشم کار خاصی را انجام دهم ؟ ” زیاد استفاده می کند . حالت کودکی تحمل نمی کند که به او بگویید خوب نیست و وقتی حس طرد شدن به او دست می دهد ، در ناراحتی فرو می رود.
حالت بالغ
بخشی از وجود شما باید بین احساس های شدید و نیاز های کودک و قوانین و احکام والد به صورت ماهرانه ای میانجی گری کند. این بخش حالت بالغ شماست. بالغ شبیه یک کامپیوتر ، مرکز پردازش اطلاعات است که از آن چه در درون شما و بیرون رخ می دهد شما را آگاه می کند و بین آن ها هماهنگی ایجاد می کند. برای این کار، بالغ شرایط محیطی بیرونی را بررسی می کند و زمینه پیامدهای احتمالی را با پیش بینی هایی انجام می دهد. بالغ در درون شما نصیحت های والد را می شنود و به نیازها و واکنش های کودک گوش می دهد. روش بررسی ارتباط متقابل بر توانمندی حالت بالغ تمرکز می کند. برخی اوقات حالت بالغ به وسیله کودک یا والد کنار زده می شود یا آلوده می شود. هنگامی که بالغ تسلیم حالت کودک شما می شود می توانید متوجه شوید، در این حالت احساسات شدید و تکانشی و بدون بررسی امور عمل می کند. وقتی حالت والد، بالغ شما را تحت تاثیر قرار می دهد ، معمولا یکسری پیش قضاوتی های غیر قابل سوال خواهد بود. در این حالت باورهای خشک و بررسی نشده خواهید داشت، شما شدیدا تحت تسلط قوانینی خواهید بود که اصلا اجازه ندارید آن ها را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید. در این حالت اغلب اوقات با حالت تهاجمی و سرزنشگر ارتباط برقرار می کنید.
حالت بالغ سالم ، نیازهای کودک را می شناسد و از قوانین والد آگاه است، اما می تواند بصورت مستقل عمل کند. حالت بالغ بدون کنترل شدید یا عدم کنترل بر هر دو حالت، ارتباط برقرار می کند و تصمیم اتخاذ می کند .
روابطی که از جانب بالغ برقرار می شود، مستقیم و سر راست هستند. حالت بالغ موضوع را شرح می دهد، سوال می پرسد، احتمالات را بررسی می کند، موارد شناخته شده و ناشناخته، موارد درست و نادرست را ارزیابی می کند. ان حالت به جای قضاوت و باورهای شدید، صرفا اظهار نظر می کند. این حالت آگاه است اما آگاهی آن هیچ بار هیجانی ندارد.
منبع: مک کی ، متیو. دیویس ، مارتا و فنینگ، پاتریک . پیام ها ( مهارت های ارتباطی) . ترجمه : محمد علی رحیمی. تهران: ارجمند ۱۳۹۲
