هدف از تکنیک سوسیودرام و پسیکودرام که مورنو آن را خلق کرد این است که به فرد مورد آزمایش کمک کنند تا به خودجوشی خلاق یا خود انگیختگی دست یابد.
مورنو معتقد بود که آزادی از طریق خودجوشی خلاق یا عمل جمعی به دست می آید. از نظر او با آشکار شدن شخصیت انسانی و ماهیت واقعی رابطه هایش با دیگران از طریق نمایش پسیکودرام، فرد به خودجوشی خلاق می رسد. پسیکودرام و سوسیو درام دو واژه کاملا جداگانه نیستند و در واقع دارای یک مفهوم اند و هر یک می تواند به جای دیگری به کار گرفته شود
جامعه شناسی سعی دارد آن مجموعه سازمان یافته و ویژگیهای مشترک اجتماعی که رفتار و عکس العمل افراد و گروهها را در جریانات اجتماعی موجب می شوند تبیین نماید.
پسیکودرام بیشتر برای آشکار ساختن شخصیت فردی و رسیدن به خود جوشی خلاق از طریق نمایش است.
سوسیودرام در واقع درصدد شناخت رابطه های میان افراد و همبستگیهای اجتماعی از طریق نمایش است.
مری نرث وی در کتاب درآمدی بر گروه سنجی و پویایی گروه روند فکر و پیدایش تئاتر روانی- اجتماعی اختراع مورنو را چنین توصیف می کند:مورنو در صدد است که الهام مستقیم و خودانگیختگی گروهها را بیدار سازد ،نمایش خود انگیخته یعنی نخستین شکل بازی نمایشی را که با فراتر رفتن از همه موانع من و ما می خواهد به کشف ارزشهای تازه نایل آید ایجاد کند
از نظر مورنو سوسیودرام و پسیکودرام چیزی است که با یک تجربه آزمایشگاهی که به منظور کشف یک واقعیت اجتماعی انجام می گیرد بسیار متفاوت است .فایده عملی آن خیلی بیشتر از نتایج عملی آن است. هدف آن نه تنها بهبود بخشیدن رابطه های اجتماعی است بلکه مهمتر از آن به افراد کمک می کند تا خود را از پابندهایی که جلوشان را می گیرد و نمی گذارد که به مرحله خود جوشی خلاق برسند رهایی بخشد.
کاربرد روشهای پویایی گروه در مشاوره
مشاوره فرایندی است در ارتباط بین مشاور و مراجعه کننده ، که مشاور سعی می کند تا با شناخت مشکل او را هدایت کند و بتواند خود مشکلاتش را حل کند.
آنسباخر: احساس کهتری و میل به قدرت جویی، بروز مشکلات را موجب می گردد و چون اکثر مشکلات اصولا بر اثر روابط اجتماعی نامناسب بوجود می آیند،فرد باید از طریق شرکت در گروه، نحوه رفتار و تعامل صحیح اجتماعی را یاد بگیرد.
روان درمانی عبارت است از کاربرد تکنیکهایی در جهت درمان ناراحتی های روانی فرد به منظور ایجاد تغییر در رفتار،احساسات و گرایشهایی که در رابطه فرد با اعضای گروه ایجاد مشکل کرده است. مشاور در واقع یک روان درمانگر است.
از نظر آدلر رفتار انسان نادانسته به وسیله فعالیتهایی، هدایت و کنترل می شود که درصدد جبران احساس حقارت اند و نیز قدرت طلبی، تعیین کننده چگونگی اعمال انسان و جریان رشد اوست. پیروان آدلر در سالهای اخیر نیروی برانگیزاننده واقعی را تمایل به احساس تعلق به گروههای اجتماعی و ارتباط با دیگران دانسته اند.
گروه درمانی یا روان درمانی گروه، تکنیکی است که بر اساس آن از طریق تجزیه و تحلیل رفتارهای گروهی به روان درمانی گروهی می پردازند. پسیکودرام و سوسیودرام یکی از تکنیکهای مهم روان درمانی گروهی است.
بازی و بازی درمانی
از نظر هربرت مید بازی کودکانه یک مرحله اولیه در شکل گیری و رشد خود است و این مرحله به مرحله دوم در تکوین خود می انجامد که مید از آن به عنوان مرحله بازی دسته جمعی یا گروهی یاد می کند.
مثلا:در بازی کودکانه وقتی یک دختر کوچک نقش مادر را ایفا می کند و در این ایفای نقش با خودش همانند مادرش حرف میزند و رفتار می کند،کودک ممکن است با نامش خود را صدا بزند و مانند مادرش خود را توبیخ کند و به خودش دستور دهد که چنین و چنان کن یا این طور باش و آن طور نباش.در ایفای نقش مادر کودک باید خودش را در موقعیت نزدیک شدن یا خطاب کردن به خویش از بیرون قرار دهد و بنابراین از خود موضوع می سازد و خود را از بیرون می بیند.
نقش بازی در رشد کودک
از ابتدای قرن حاضر روانشناسان مطالعات زیادی روی بازی کودکان و تاثیر آن دررشد آنان به عمل آورده اند از جمله آرنولد گزل مطالعاتی را در زمینه مقایسه رفتارهای کودکان به عمل آورده و نشان داده است ،کودکانی که نمی توانند بازی کنند یا آنهایی که در بازی کردن متفاوت با دیگرانند به نوعی نیازمند کمک هستند و اغلب ناسازگاری کودکان از این طریق آشکار می گردد.
سوزان ایساکز: بازی ارادی کودک شامل عناصر ضروری برای آموزش و پرورش در سالهای اولیه کودکی است. او می گوید بازی، تعاملی از سه فرم فعالیت به شرح زیر است:
۱) بازی به کودک کمک می کند که از نظر بدنی،مهارتها و کنترل عضلات بهتر شود.
۲) بازی به دنیای فیزیکی اطراف کودکان مربوط می شود و آنان را وادار می سازد که با طرح سوالات متعددی نیروی استدلال خویش را رشد دهد
۳) بازی تخیلی که نه تنها وسایل اراضی امیال ناکام شده کودک را فراهم می سازد و تنشهای درونی او را تسکین می دهد بلکه همچنین به کودک کمک می کند که روابط پدیده ها و اشیا را در محیط پیرامون خود بفهمد.
پیاژه روی جنبه های دوگانه تمام فعالیتهای عقلانی یعنی درون سازی و برون سازی تاکید دارد. مطالعه بازی تقلیدی برای فهمیدن این مفاهیم به ما یاری می رساند.میل به تقلید در کودک کم سن قوی است، تقلید به کودک کمک می کند که فعالیتهایش را به واقعیتهای زندگی برون سازی کند .
تقلید استمراری از برون سازی و بازی استمراری از درون سازی است و هوش ترکیب متعادلی از هر دوی اینها تلقی می شود.
پیاژه نخستین بازی را بازی تمرینی ،دومی را بازی سمبولیک و سومی را بازیهای با قاعده نامیده است. از نظر پیاژه،بازیهای با قاعده کودکان،بر روابط گروهی دلالت دارد و قواعد بازی توسط گروه تعیین و تحمیل می شوند و از کودکی به کودک دیگر منتقل می گردند.
بازی درمانی چیست؟
هدف از بازی درمانی یا درمان از راه بازی ایجاد یک محیط گرم،صمیمانه و راحت است تا کودک بتواند برای درمان آزادانه و آگاهانه از تواناییهای خود در حل مسائل استفاده کند. بازی درمانی روشی است کمکی برای درمان کودکی که مسئله یا مشکلی دارد. بر اساس این واقعیت بازی به وسیله ای تبدیل می شود که کودک می تواند از طریق آن به اظهار ضمیر ناخودآگاه خود بپردازد و احساسات،فشارها،ناکامیها،ناامنیها،ترسها و نگرانیهای خود را بروز دهد.
بازی درمانی به دوصورت مستقیم یعنی با دخالت و راهنمایی بازی درمانگر و غیر مستقیم یعنی بدون دخالت بازی درمانگر صورت میگیرد.
اسباب بازیها وسیله ای برای بیان خویشتن خویش کودک هستند و بازی آزاد وسیله ای برای بیان و تشریح شخصیت کودک است. بدیهی است که هدف از بازی درمانی جانشین کردن رفتار خاص مورد نظر بزرگترها به جای رفتار خاص دیگری نیست . به عبارت دیگر بازی درمانگر نمی خواهد رفتار دلخواه بزرگترها را به جای رفتار کودکانه قرار دهد.