دون ژوآن

دون ژوآن (Don Juan)، نجیب‌زاده مغرور، جوان و لاابالی در امور جنسی است که معاشقه با زنان را در راس امور خود قرار داده و خواهان تمامی آن‌ها با هر گونه شرایط ظاهری، سنی و تأهل می‌باشد.

چنین مردی نه قادر است دوست بدارد و نه دوست داشته شدن را باور می کند و یک حالت پارانویا (بدبینی) نسبت به گرفتن پیغام های دوست داشته شدن از شریک عشقی خود دارد. در بسیاری از موارد نیاز به دوست داشته شدن را در خود انکار می کند و بیشتر ترجیح می دهد به جای دوست داشته شدن، مورد تحسین واقع شود تا من آزرده اش ترمیم شود.

دون ژوان، احساس می کند اگر کسی دوستش داشته باشد و ابراز علاقه کند، می خواهد از او بهره برداری خاصی کند. در واقع به هیچ زنی اعتماد نمی کند. اینگونه مردان در واقع تنها با سطح بدن زنان ارتباط برقرار می کنند نه با هستی درونی آنها. در واقع هدف آنها به دست آوردن است نه رابطه داشتن. زنها را به دست می آورند، تصاحب می کنند و بعد با رها کردن آنها، خشم و میل به انتقام جویی خود را که از رابطه با مادر ناکام کننده سرچشمه می گیرد، ارضا می کنند.

تصویر ذهنی که از این شخصیت داریم تقریبا حاکی از سیطره سایق های جنسی و شاید نقص در سوپر ایگو است. می توان دون ژوان ها را مانند ستاره ی دنباله داری دانست که با سرعت زیادی به دنبال لذت و نزدیکی جنسی هستند، اما بایستی سریعا از معشوقه خود دل بکنند تا بتوانند در برابر عواطف افسرده(احساس پوچی) ناشی از پیوند خود با شیء در امان بمانند (ولف، ۱۹۹۴).

اگرچه این اصطلاح برای مردان به کار می رود ولی لزوما نمی توان تمام نمونه های آن را بین مردان پیدا کرد. برخی از زنان این ویژگی ها را دارند و تعدادشان هم رو به ازدیاد است.

شخصیت اصلی دون ژوان

دون ژوان شخصیت افسانه ای اسپانیایی است که تظاهر به علاقه شدید جنسی در مورد قربانیان خود داشت در حالی که به اندازه قربانیانش، خودانگیختگی جنسی نداشت. شخصیت این مرد بتدریج وارد ادبیات آسیب شناسی بیماری های روانی شده و دون ژونیسم (دون ژوآنیسم) به خصلت برخی از مردانی اشاره دارد که با تظاهر به علاقمندی به روابط جنسی، خود را هایپرسکشوال نشان می دهند، با این حال، اینگونه فعالیت های جنسی برای سرپوش گذاشتن به احساسات عمیق حقارت خودشان مورد استفاده قرار می گیرد.

دون ژوآن ها از نظر ظاهری معمولا خوشتیپ هستند. این افراد اغلب مغرور و تنها هستند، غرور آنها اجازه نمی دهد با کسی همدلی و همراهی داشته باشند. اکثر آنها، پس از رسیدن به مراد خود، دیگر علاقه ای به همان زن نشان نمی دهند. این حالت را گاهی ساتیریازیس (satyriasis) یا میل جنسی افراطی و بیمارگونه در مرد و شهوت پرستی هم می گویند(جوادزاده، ۱۳۹۱).

دون ژوان فردی است که قادر به برقراری ارتباط عاطفی عمیق و عشق ورزیدن به شریک جنسی خود نیست. یکی از مهمترین اختلالات شخصیت که منجر به دون ژوانیسم و هرزه گری جنسی در مردان می شود، اختلال شخصیت خودشیفته (narcissistic) است.

دون ژوان با دست کشیدن روی نقاط حساس طرف مقابلش، حس جنسی اش را تحریک می کند و لذتی به او می دهد که تاکنون هیچ کس نداده است. او می داند چه طور دست بکشد، چه طور دل ببرد و چه طور خودش را در دل جنس مخالف جا کند. او می داند که هر لحظه ممکن است تنها بماند، پس سعی می کند که طرف مقابلش را اسیر خود کند و با داد و فریاد در مردها، توهین و قهر کردن و غر زدن در زن ها و تحقیر کردن در هر دو جنس، طرف مقابل را برای خود نگه دارند.

او به دست می آورد، فتح می کند، پیروز می شود و لذت می برد، اما بعد از این که فتح کرد، دیگر هیچ حس جذابی در طرف مقابل نمی بیند که بخواهد با او بماند. پس به سراغ کس دیگری می رود. در این حین ممکن است رابطه را به هم نزند. شاید کسی به او بگوید: «چرا به دست می آوری که ترک کنی؟» و او هم جواب بدهد: جنس مخالف از این که به دست آورده شود لذت می برد و من هم این لذت را به او می دهم. او از این که کسی را داشته باشد که این گونه لذتش بدهد مست می شود.

دون ژوان ها به دنبال چه کسانی هستند

دون ژوان ها به دنبال افرادی می گردند، که به دست آوردنشان سخت باشد، یا مبارز خوبی باشند. شاید بشود گفت تنها نکته غم انگیز اینجاست که دون ژوان همیشه پیروز است. او فقط می خواهد قدرت خودش را محک بزند. هیچ وقت شکستش را قبول نمی کند و همیشه تا مرز پیروزی می رود. دون ژوان یک مبارز قدرتمند است و برای آدم های ضعیف حتی وقت هم ندارد.

مردان دون ژوان در رابطه بجای عشق، احساس تملک زیاد دارند. در واقع زن در کنار آنها مانند مبل و لوازم زندگیشان است. یکی از ویژگی های مهم رابطه در مردان خودشیفته این است که این مردان خصلت های بد خود را به همسر خود فرافکنی می کنند و او را تحقیر و سرزنش می نمایند. یعنی خودشان همه خوب (total good) و همسر، همه بد (total bad) می شود.

اغلب مردان دون ژوآن به دنبال دو گونه زن هستند:

1. دسته اول زنانی هستند که به دلیل شرایطشان بسیار مورد توجه می باشند، شرایطی مانند زیبایی، ثروت و شهرت یا مقام. در این حالت مرد خودشیفته، من ایده آل(ego ideal) خود را به او فرافکنی کرده و انگار این خود اوست که دارای چنین محسناتی است. در واقع زن اینجا ابزاری است برای تغذیه هرچه بیشتر خودشیفتگی مرد. البته در این حالت مردان خودشیفته مراقبند که زن از آنها در هیچ یک از این ابعاد برجسته تر نباشد و اگر احساس کنند که بالاتر هست او را تخریب می کنند.
2. دسته دوم زنانی هستند با هویتی بسیار کمرنگ که تنها می توانند به صورت یک زائده و دنباله در کنار مرد خودشیفته برای مدتی باشند که او را دائما تحسین کنند و من(ego) او دائما باد شود.

دون ژوآنیسم (Don juanism)

برخی مردها به ظاهر به روابط و ماجراهای جنسی متعددی نیاز دارند و خود را از لحاظ جنسی پرکار نشان می دهند. این افراد از فعالیت های جنسی خود برای پوشاندن احساسات عمیق حقارت استفاده می کنند. برخی از آنها تکانه های ناخودآگاه همجنس گرایی دارند و با روابط جنسی وسواسی با زنان این تکانه ها را انکار می کنند.

اکثر دون ژوان ها پس از رابطه ی جنسی دیگر علاقه ای به همان زن ندارند. این اختلال گاهی ساتیریازیس(satyriasis) یا اعتیاد جنسی نیز نامیده می شود (سادوک و سادوک، ۲۰۰۷).

شروع و سیر دون ژوانیسم

اختلال دون ژوانیسم معمولا از دوران نوجوانی شروع می شود ولی ریشه های اصلی آن در دوره کودکی و در ارتباط کودک با مادرش می باشد. عموما مادری ناکام کننده که کودک سرشار از خشم از اوست و در دوره نوجوانی تلاش می کند با فتح دختران و زنان مخصوصا زنانی قوی و دور از دسترس این خشم سرکوب شده را بروز دهد و تسلط خود را نشان دهد.

علل بروز دون ژوانیسم

برخی از روانشناسان معتقدند که مردان دون ژوان در پی یافتن مادر خویش در زن های دیگر هستند. برخی دیگر هم اعتقاد دارند که این مشکل به خاطر اختلالات دلبستگی در دوران شیرخوارگی و کودکی به وجود می آید.

روابط عاطفی دون ژوانیسم ها چگونه پیش می رود؟

ارتباطات آنها با جنس مخالف با علاقه و اشتیاق خیلی شدید شروع می شود، با تلاش خیلی زیاد برای به دست آوردن ادامه پیدا می کند، بعد از فتح و اطمینان از طرف مقابل طرد آغاز می شود. فرایند خاتمه رابطه به گونه ای پیش می رود که فرد مقابل حتی متوجه نمی شود که چه اتفاقی افتاده است. معمولا فرد مقابل برای برگرداندن معشوقِ دون ژوان خود تلاش می کند و این التماس ها چیزی نیست که دون ژوان را برگرداند، اما او را ارضا می کند. ولی داستان به همین جا ختم نمی شود، او از تنهایی گریزان است. دائما باید در تلاش برای به دست آوردن باشد یا فرار از قربانی خود به طوری که از این کار لذت می برد. هیچ وقت هم هیچ محدودیتی برای روابط و تعداد آن ها ندارد و بلافاصله به سمت قربانی بعدی خود می روند. این سیر دائما در کل زندگی آنها تکرار می شود.

درمان دون ژوانیسم

برای درمان مراجعینی با شخصیت خودشیفته و رفتار دون ژوان جلسات روان درمانی ضروری است. راه حل دارویی برای آن نداریم و معمولا با جلسات عمیق روان درمانی و روانکاوی می توان تا حدودی انتظار بهبود داشت. در پرتو روان درمانی بلند مدت، فرد دارای اختلال دون ژوان، ضمن آشنا شدن با ویژگی ها و مشکلات شخصیتی خود، به تدریج در صدد تغییر و اصلاح رفتارش بر می آید. 

منابع:

• بلکمن، جروم اس. ۱۰۱ کانیسم دفاع روانی، ترجمه غلامرضا جوادزاده (۱۳۹۱).
• کاپلان و سادوک(۲۰۰۷): خلاصه روانپزشکی – جلد ۲. ترجمه فرزین رضاعی. تهران: ارجمند.

* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه این مطلب و دیگر مطالبم، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام یا ایمو هماهنگ نمایید. همچنین می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۷۲۸۷۱۲ تماس بگیرید. *