دانشنامه روانشناسی مردمی
علیرضا نوربخش (مشاور بالینی)

پاسخ تشریحی آمار و روش تحقیق ارشد ۹۴

تست دکترا

سوالات ارشد روانشناسی ۹۴

۳۱- گزینه ۳  

همبستگی جزئی

به دلیل پیچیده بودن تحلیل روابط بین متغیرها، اغلب اوقات، برخی از روابط از دید محقق پنهان می ماند و ممکن است در تحلیل در نظر گرفته نشوند. همبستگی تفکیکی/جزئی نوعی همبستگی است که ضمن محاسبه میزان رابطه خطی بین دو متغیر، اثر سایر متغیرها را کنترل می کنند. در واقع ضریب همبستگی جزئی، نوعی کنترل آماری است که از طریق آن می توان اثر یک یا چند متغیر را کنترل کرد. این ضریب، میزان همبستگی بین یک متغیر مستقل با یک متغیر وابسته را، پس از حذف میزان همبستگی این دو متغیر با یک یا چند متغیر مستقل دیگر، نشان می دهد.

پیش فرض های همبستگی تفکیکی / جزئی:

۱- تمامی متغیرها باید متقارن و دارای مقیاس کمی ( فاصله ای یا نسبی) باشند. یعنی هم دو متغیر اصلی و هم متغیر های کنترل باید کمی باشند.

۲- متغیرهای مورد آزمون باید رابطه خطی با همدیگر داشته باشند.

۳- همبستگی تفکیکی تنها برای مدل های کوچک مفید است. یعنی مدل هایی که ۳ یا ۴ متغیر را در بر می گیرند. 

همبستگی فی :

زمانی که هر دو متغیر دو ارزشی واقعی هستند از ضریب همبستگی فی استفاده می شود. برای مثال، می توان همبستگی بین متغیر جنسیت ( زن و مرد) را با متغیر موفقیت یا شکست، در یک فعالیت تعیین نمود. یکی دیگر از کاربرد های فی تعیین همبستگی بین ‏پرسشهای یک آزمون است که به صورت صحیح یا غلط دسته بندی شده اند.

همبستگی دو رشته ای نقطه ای :

زمانی که از دو متغیر مورد نظر که می خواهیم بین آنها ضریب همبستگی به دست آوریم یکی ‏پیوسته و دیگری دو مقوله ای یا دو ارزشی باشد از روش همبستگی دو رشته ای نقطه ای ‏استفاده می کنیم. منظور از متغیر دو ارزشی آن است که تنها یکی از دو مقدار یک یا صفر را شامل می شو «مانند بله – نه، ، زن – مرد، و  قبول – رد. 

۳۲- گزینه ۴  

نوع داده های گردآوری شده : الف: کمی   ب: کیفی

داده های کمی همواره داده های کیفی ای هستند که متناسب با موضوع به صورت کمی و عددی تبدیل می شوند. داده های کمی معمولاً از طریق پرسشنامه گردآوری می شوند. در پرسشنامه ها با استفاده از طیف های مختلف از جمله لیکرت، ترستون و… جملات و سوالات محقق تبدیل به اعدادی می شوند که پاسخگویان با انتخاب گزینه مورد نظر در واقع عددی را به محقق ارائه می کنند و محقق از طریق این اعداد به نتیجه گیری می پردازد.

در روش کیفی داده ها نه به صورت اعداد بلکه به شکل جملات، نشانه ها و علایم، رنگها، حرکات چهره و رفتار افراد گردآوری می شوند. این داده ها قابلیت تبدیل شدن به عدد کمتری دارند، به همین علت به همان شکل که گردآوری شده اند مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. داده های کیفی بیشتر مورد استفاده محققان انسان شناسی و مونوگرافیست هاست، که بیشتر هدفشان توصیف موضوع است.

۳۳- گزینه ۴ 

تحقیق اکتشافی: هـدف اصـلـی در تـحـقـیـق اکـتـشافی , شناخت وضعیتی است که درباره آن آگـاهـی هـای لازم وجـود ندارد, به عبارت دیگر, در این نوع تحقیق , محقق به دنبال دستیابی به اطلاعاتی است که با کمک آن ها می تواند موضوع تحقیق را به خـوبـی بـشـنـاسـد. بنابر این , با این تعریف هر تحقیقی نیازمند انجام یک سری مـطـالـعـات اکـتـشـافـی اسـت یـعـنـی تحقیق اکتشافی زمینه ای است برای انجام تحقیقات مهم تر و گسترده تر.

تحقیق توصیفی: تحقیق توصیفی شامل مجموعه روش هایی است که هدف از آن ها توصیف کردن پـدیـده یـا پـدیـده های مورد بررسی است . در این نوع تحقیق , توصیف و معرفی پـدیده مورد نظر از طریق بر شمردن ویژگی ها, ابعاد و حدود آن پدیده صورت مـی پـذیرد. دراین نوع از تحقیق , محقق ممکن است در صدد شناسایی عوامل و مـتغیرهای دخیل در یک پدیده یا موضوع خاص برآید ولی به بررسی روابط بین ایـن عـوامـل و تشخیص نوع آن ها نمی پردازد. به عبارت دیگر, هدف در تحقیق تـوصیفی , شناسایی وضع موجود است , نه قضاوت درباره آن یا بررسی نوع روابط موجود بین عوامل و متغیرهای مختلف .
تحقیق توصیفی عـبـارت اسـت از: تـوصـیـف عـیـنـی , واقـعی و منظم خصوصیات یک پدیده , یک موقعیت و یا یک موضوع .

تحقیق تبیینی: ایـن نوع تحقیق که به آن تحقیق علمی نیز گفته می شود, در صدد پیدا کردن روابـط عـلـت و معلولی بین متغیرهای مختلف است .البته ناگفته نماند که در علوم اجتماعی , بررسی روابط علی به گونه ای قـطعی مطرح نیست. یعنی در علوم اجتماعی به طور مسامحه از روابط علت و مـعـلـولـی سـخـن بـه مـیـان مـی آیـد. زیـرا در مورد پدیده های اجتماعی نـمـی تـوان بـه رابطه علی دست یافت بلکه این نوع روابط همواره با درصـدی از احـتـمـال بیان می شود. 

۳۴- گزینه ۱  

متغیر تعدیل کننده:  متغیر کیفی یا کمّی است که جهت یا میزان رابطه میان متغیرهای مستقل و وابسته را تحت تأثیر قرار می دهد. متغیر تعدیل کننده را می توان متغیر مستقل دوم نیز منظور داشت.   

متغیر کنترل : در یک تحقیق اثر تمام متغیرها را بر یکدیگر نمی توان به طور همزمان مورد مطالعه قرار داد. بنابراین محقق اثر برخی از متغیرها را کنترل نموده، آن ها را خنثی می کند. فرق این گونه متغیرها با متغیر تعدیل کننده، این است که محقق، اثر متغیر تعدیل کننده را اندازه‌گیری می‌کند، ولی اثر متغیر کنترل را از میان می‌برد.

۳۵- گزینه ۲  

در تحقیق طولی داده ها در زمان های مختلف جمع آوری می شوند. انواع آن عبارتند از

۱-روند (Trend) : نمونه هایی از گروه های مختلف در یک جمعیت ثابت مورد بررسی قرار می گیرند. از این روش بیشتر در انتخابات استفاده می شود. فقط درصد رای مشخص می شود. مشاهده می شود کدام داوطلب چقدر رأی از دست داده و مانند آن. برای درک چگونگی تغییرات باید از مطالعه ی پانل استفاده شود.

۲- پانل ( گروه منتخب) : در آن افراد یکسانی چندین بار مورد مصاحبه قرار می گیرند. تغیبر در نگرش ها و الگوهای رفتار را نشان می دهند. درجه ی بالایی از بی ثباتی را در انگیزه ی رأی دهی نشان می دهد. مطالعات پانل داده های مناسبی برای تحلیل های اماری پیشرفته فراهم می سازند و امکان پیش بینی رابطه ی علت و معلولی را می دهد.

۳- کوارت cohort ( هم دوره ): کوارت یک گروه از افراد هستند که به طریقی با هم ارتباط دارند یا یک رویداد مهم زندگی را در یک دوره ی خاص تجربه کرده اند. یکی از این وقایع تولد است که به صورت گروهی کوارت نامیده می شوند.   

۳۶- گزینه ۲  

پدیدار شناسی بر مبنای کار فلسفی ادموند هوسرل (Edmund Husserl) قرار دارد. فرض پایه ای این فلسفه این است که در هر تجربه، یک وجود یا ساختار حقیقی وجود دارد. پدیدار شناسی بر چگونگی تجربه مردم از یک پدیدار خاص که جزء لاینفک تجربه است، متمرکز می شود. پدیدار شناسان، چگونگی ساخت مفاهیم افراد از تجربه، و چگونگی تشکیل مفاهیم گروهی یا فرهنگی توسط این مفاهیم فردی را کاوش می کند. هدف و نقش محقق رسیدن به تجربه مشارکت کنندگان و دیدن آن چیزی است که آنها می بینند.

۳۷- گزینه ۳  

کنترل واریانس (پراکندگی): واریانس یک شاخص آماری است که به منظور مشاهده و اندازه گیری پراکندگی نمره ها یا میانگین ها در آزمایش بکار می رود. کنترل واریانس، یعنی در نظر گرفتن تاثیر کلیه عواملی که به طور منظم در تفاوت نمره ها یا در اندازه نتایج یا متغیر وابسته تاثیر می گذارند.  

در هر پژوهش سه نوع واریانس وجود داردکه باید برای اعتبار بخشیدن به پاسخ های تحقیق کنترل شود.

۱- به حداکثر رساندن واریانس متغیر آزمایشی: یعنی اثر های منظم متغیر یا متغیرهایی که به فرضیه تحقیق مربوطند به حداکثر برسد. 

۲- کنترل واریانس متغیر های نامربوط و ناخواسته : یعنی، باید تاثیر منظم متغیر های دیگری که ناخواسته هستند و ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد کنترل شود، پنج راه وجود دارد .

A ) جلو گیری از مداخله متغیر های نا مربوط مانند بهره هوشی بوسیله ثابت نگه داشتن آنها. 

B ) انتخاب آزمودنی ها به صورت تصادفی که هم زمان کلیه متغیر های نامربوط و مشتبه کننده را کنترل می کند. این راه بهترین شیوه برای کنترل واریانس است .

C ) متغیر های نا مربوط را همانند متغیر مستقل وارد تحقیق کنیم 

D ) استفاده از طرح های همتاسازی 

E ) آخرین روش، کنترل آماری است. این روش بخش جدایی ناپذیر تمام طرح های تحقیق است 

۳- به حداقل رساندن واریانس خطا

۳۸- گزینه ۳  

هرمنوتیک دانشی است که به «فرایند فهم یک اثر» می‌پردازد و چگونگی دریافت معنا از پدیده‌های گوناگون هستی اعم از گفتار، رفتار، متون نوشتاری و آثار هنری را بررسی می‌کند. دانش هرمنوتیک با نقد روش‌شناسی، می‌کوشد تا راهی برای «فهم بهتر» پدیده‌ها ارائه کند. به زبان ساده‌تر، هرمنوتیک به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که آیا روش و راهکاری وجود دارد تا خوانندگان یک متن و یا بینندگان یک اثر هنری، با به‌کارگیری آن روش، به دریافت معنای ثابت و مشخصی از آن اثر یا متن دست یابند؛ یا این که درک و فهم هر مخاطبی مختص اوست و با دیگری تفاوت دارد. هدف از هرمنوتیک، کشف پیام‌ها، نشانه‌ها و معانی یک متن یا پدیده است. هرمنوتیک به مطالعه اصول تعبیر و تفسیر متون، به‌ویژه متون ادبی و دینی و حقوقی می‌پردازد. 

قوم نگاری یکی از روشهای علمی تحقیق در علوم انسانی با درگیری فعال محقق در میدان تحقیق، دنبال مشارکت در توسعه معرفت علمی از گروهها یا فرهنگها است. قوم نگاری بر اساس بنیان نظری بر فرهنگ و با دیدی کل گرایانه به مطالعات عمیق برای توصیفی دقیق و فشرده از مورد مطالعه می پردازد.

۳۹- گزینه ۴  

طرحهای تک آزمودنی: در این نوع طرح ممکن است چندین آزمودنی مورد نظر قرار گیرد اما داده ها برای هر یک از آزمودنی ها جداگانه تحلیل می شود. مثل طرح A-B-A . طرح های تک آزمودنی یک طرح نیمه آزمایشی است.    

۴۰- گزینه ۱    

۴۱- گزینه ۲    

۴۲- گزینه ۳  

۴۳- گزینه ۱  

نمونه گیری احتمالی دارای انواع گوناگون می باشد :

۱- نمونه گیری تصادفی ساده

در این نوع نمونه گیری هر یک از اعضای جامعه تعریف شده شانس برابر و مستقلی برای قرار گرفتن در نمونه دارند٬ منظور از مستقل بودن این است که انتخاب یک عضو به هیچ شکل در انتخاب سایر اعضای جامعه تاثیری ندارد. در این روش ابتدا فهرست اسامی تمامی اعضا را به دست آورده٬ سپس به هر یک از آنها نمره ای اختصاص می دهیم و با استفاده از جدول اعداد تصادفی تعداد مورد نیاز را انتخاب می کنیم.

اگر جامعه مورد مطالعه کوچک باشد از روش قرعه کشی استفاده می شود٬ یعنی اسامی افراد را بر روی یک تکه کاغذ نوشته و در داخل کیسه قرار می دهیم٬ سپس کاغذ ها را به طور تک تک خارج می کنیم تا زمانیکه حجم نمونه مورد نظر کامل شود. نمونه گیری به روش تصادفی شانس نماینده بودن نمونه را افزایش می دهد.

۲- نمونه گیری منظم یا سیستماتیک 

همانند نمونه گیری تصادفی ساده٬ نمونه گیری منظم نیز برای انتخاب یک نمونه از یک جامعه تعریف شده به کار می رود.

از این روش زمانی استفاده می شود که تمام اعضای جامعه تعریف شده قبلا به صورت تصادفی فهرست شده باشند. به عنوان مثال صد نفر  دانش آموز از یک جامعه هزار نفری که قبلا فهرست شده اند انتخاب می کنیم٬ برای این منظور ابتدا تعداد اعضای جامعه را به تعداد اعضای نمونه مورد نیاز تقسیم می کنیم.۱۰=۱۰۰/۱۰۰۰ سپس یک عدد تصادفی چنان انتخاب می کنیم که کوچکتر یا مساوی فاصله نمونه گیری باشد. به عنوان مثال ما عدد ۶ را انتخاب می کنیم ٬ بدین ترتیب افرادی را که در فهرست جامعه شماره های آنها به ترتیب شماره های ۶و۱۶و۲۶و۳۶و۴۶و… است انتخاب میکنیم و این را تا انتخاب ۱۰۰ نفر ادامه می دهیم.

این روش آسانتر از روش نمونه گیری تصادفی ساده است و تفاوت آن با روش نمونه گیری ساده در این است که در این روش انتخاب هر عضو مستقل از انتخاب سایر اعضاء جامعه نیست. هنگامی که اولین عضو انتخاب شد بقیه اعضای نمونه مورد نظر به صورت خودکار تعیین می شوند.

۳- نمونه گیری طبقه ای

در این روش محقق مایل است نمونه تحقیقی را به گونه ای انتخاب کند که مطمئن شود زیر گروه ها با همان نسبتی که در جامعه وجود دارند به عنوان نماینده جامعه٬ در نمونه نیز حضور داشته باشند. این نوع نمونه گیری وقتی بکار می رود که جامعه دارای ساخت همگن و متجانس نیست. این روش در مطالعه هایی که محقق قصد مقایسه زیر گروه های مختلفی را داشته باشد مناسب است٬ اگر در چنین شرایطی از این روش استفاده نشود هر گونه تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از نمونه نامناسب و موجب نتیجه گیری غلط خواهد بود.

۴- نمونه گیری خوشه ای

در نمونه گیری خوشه ای واحد اندازه گیری فرد نیست٬ بلکه گروهی از افراد هستند که به صورت طبیعی شکل گرفته و گروه خود را تشکیل داده اند. این روش وقتی به کار می رود که فهرست کامل افراد جامعه در دسترس نباشد. به این منظور افراد را در دسته هایی خوشه بندی می کنند سپس از میان خوشه ها نمونه گیری به عمل می آورند و زمانی به کار می رود که انتخاب گروهی از افراد امکانپذیر و آسانتر از انتخاب افراد در یک جامعه تعریف شده باشد.

۵- نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای

این روش نوع دیگری از نمونه گیری خوشه ای است. زمانی که منطقه به صورت تصادفی انتخاب شد٬ می توان نمونه گیری را در داخل منطقه نیز ادامه داد. به عنوان مثال مطالعه کننده ممکن است آدرس کلیه افرادی را که در یک منطقه زندگی می کنند داشته باشد بنابراین از بین این افراد٬ ۱۰ نفر را به صورت تصادفی انتخاب می کند. در روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای فهرست نمونه گیری دوبار و در بعضی مواقع بیش از دو بار تهیه می شود.

از مزیت های عمده نمونه گیری خوشه ای جلوگیری از اتلاف وقت و صرفه جویی در منابع مالی است.


۴۴- گزینه ۳    

۴۵- گزینه ۴    

آمار 1

۴۶- گزینه ۱  با توجه به سوال بالا می توان به این سوال هم جواب داد. کافی بود فرمول بالا را حفظ می بودیم و به دو سوال پاسخ می دادیم.  

۴۷- گزینه ۲    

ویژگی های واریانس:

۱- اگر همه ی داده ها با هم برابر باشد نتیجه می گیریم که واریانس برابر با صفر می باشد و بالعکس، یعنی اگر واریانس صفر باشد نتیجه میگیریم همه ی داده ها با هم برابر باشد

۲- اگر داده ها را در عدد ثابت جمع یا تفریق کنیم واریانس ثابت است.

۳- اگر داده ها در عدد ثابتی مانند k ضرب شود واریانش برابر است با( s۲=k۲(s۱۲ است.

۴۸- گزینه ۱    

تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر : این روش سبب می شود که تغییرات ناشی از تفاوت های فردی از داده ها جدا شده و به طور مؤثری از داده ها حذف شوند. در طرح های اندازه گیری مکرر، واریانس خطا کمتر است زیرا تفاوت های فردی از طرح حذف می شوند. آنچه که از اندازه خطا باقی می ماند(مازاد یا باقی مانده) نامیده می شود.
طرح های پژوهشی همبسته یا وابسته شیوه های مؤثر و کار آمدی برای پژوهش های برنامه ریزی شده به شمار می روند، به طور معمول این طرح ها گروه یکسانی از شرکت کنندگان را شامل می شوند که در دو یا چند شرایط آزمایشی مورد اندازه گیری قرار می گیرند. پیش فرض این روش آن است که با استفاده از هر فرد به عنوان کنترل یا گواه خودش تفاوت های فردی کنترل می شود، زیرا آنها در تمام شرایط آزمایش بطور یکسان حضور دارند.

۴۹- گزینه ۳  آمار

۵۰- گزینه ۱  

توان آزمون (بتا – ۱) است. اگر توان آزمون بالا برود، خطای نوع دوم کاهش و خطای نوع اول افزایش می یابد.

نکته : بین خطای نوع اول و نوع دوم رابطه عکس وجود دارد . بین حجم نمونه و خطاها رابطه عکس وجود دارد.

 

۰ ۰ رای ها
رأی دهی به مقاله
* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه این مطلب و دیگر مطالبم، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام یا ایمو هماهنگ نمایید. همچنین می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۷۲۸۷۱۲ تماس بگیرید. *

0 نظر
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها