شخصیت بهنجار از دید کرنبرگ

طبق دیدگاه کرنبرگ(۲۰۰۴) اولین ویژگی شخصیت بهنجار، با مفهوم انسجام خود و یکپارچگی چهره های مهم زندگی، مشخص می‌گردد. این ویژگی‌های ساختاری در کنار هم، “هویت ایگو” را تشکیل می‌دهند.

هویت ایگو (ego Identity)، پیش شرط بنیادین برای سه چیز است:

1. عزت نفس بهنجار (Normal self-esteem)
2. رضایت از خود (self enjoyment)
3. احساس سرزندگی و اشتیاق به زندگی (zest for life)، ظرفیت لذت بردن از رابطه با دیگران و تعهدهای کاری

خود منسجم و یکپارچه، توانایی شناخت موارد زیر را دارد:

1. امیال و آرزوهایش (Desires)
2. ظرفیت‌ها و توانایی هایش (capacities)
3. اهداف و تعهدات دراز مدت (Long-term goals and commitments)

دیدگاه یکپارچه از دیگرانِ مهم (چهره های مهم زندگی)، توانایی و ظرفیت های زیر را دارد:

1. ارزیابی مناسب و واقع بینانه از دیگران 
2. همدلی (empathy)
3. سرمایه گذاری هیجانی روی دیگران (Emotional investment in others) و ادراک ظرافت‌های اجتماعی 

دیدگاه یکپارچه از خود و دیگران به طور ضمنی به ظرفیت وابستگی پخته و بالغانه اشاره دارد، یعنی ظرفیت سرمایه گذاری هیجانی روی دیگران، همزمان با حفظ احساس استقلال و همچنین ظرفیت تجربه علاقه به دیگران.

دومین ویژگی ساختاری شخصیت بهنجار، که عمدتا از هویت یکپارچه ناشی شده و تظاهر می‌یابد، وجود ظرفیت برای طیف وسیعی از تجربه های عاطفی است. این ویژگی همان قدرتمندی ایگو (ego strength) است.

در شخصیت بهنجار، عواطف پیچیده و تعدیل شده هستند و حتی تجارب عاطفی نسبتاً شدید به عدم کنترل تکانه منجر نمی‌شوند. ثبات، پشتکار، خلاقیت در کار و روابط بین فردی، آمادگی عاطفی بادوام، کنترل عواطف و تکانه ها، و تعهد نسبت به دیگران، عمدتا از هویت ایگوی بهنجار خبر می دهند.

جنبه سوم شخصیت بهنجار، سیستم پخته و یکپارچه ای از ارزش‌های درونی شده است. اصطلاحا سوپرایگوی منسجم و بالغ نامیده می شود. گرچه سیستم ارزش‌های درونی شده به لحاظ تحولی از ممنوعیت‌ها و ارزش‌های والدین مشتق می‌گردد، در شخصیت بهنجار، ارزش‌ها و رفتارهای اخلاقی با ممنوعیت‌های والدین ارتباط نزدیکی ندارند، بلکه سیستم بالغانه ارزش‌های درونی شده باثبات، بدون نفوذ شخص خاص، نسبتا مستقل از دیگران و شخصی است.

ردپای چنین سوپرایگویی در چند حوزه قابل ردیابی است : 

1. احساس مسئولیت پذیری شخصی، یعنی ظرفیت خود انتقادگری واقع بینانه
2. یکپارچگی و انسجام
3. انعطاف پذیری در مواجهه با جوانب اخلاقی تصمیم گیری، و تعهد به معیارها، ارزش‌ها و آرمان‌ها

چهارمین بعد شخصیت بهنجار، مدیریت مناسب و رضایت بخش انگیزه های جنسی و پرخاشگرانه (تکانه های لیبیدویی) است.

چنین مدیریتی مستلزم آن است که شخص، دارای این توانایی و ظرفیت ها باشد : 

1. نیازهای جسمانی، شهوانی و جنسی اش را به طور کامل ابراز کند
2. این تظاهر کامل نیازهای حسی و جنسی، با مهربانی و تعهد عاطفی به فرد مورد علاقه آمیخته شده است
3. از درجه بهنجاری از آرمانی سازی این دیگری و رابطه با او، برخوردار باشد

علاوه بر این، ساختار شخصیت بهنجار شامل ظرفیت لازم برای والایش تکانه‌های پرخاشگرانه در قالب موارد زیر می باشد : 

1. بتواند ابراز وجود کند
2. در برابر حمله هایی که به او می شود، بدون واکنش افراطی، ایستادگی و مقاومت نشان دهد
3. از خودش دفاع کند، بدون اینکه خشمی را علیه خودش برگرداند.

۴ مشخصه اصلی شخصیت بهنجار از نگاه کرنبرگ:

• ۱- هویت ایگو : انسجام و یکپارچگی در مورد خود و در مورد چهره های مهم زندگی.
• ۲- قدرتمندی ایگو
• ۳- سوپرایگوی منسجم و بالغ (رشد یافته)
• ۴- کنترل مناسب و رضایت بخش بر تکانه های لیبیدویی و پرخاشگرانه

در متون روانپویشی و روان تحلیلی، آیتم پنجمی هم به این موارد اضافه می کنند، کفایت و کارآمدی مرزهای ایگو ego Borders (سازمان یافتگی مرزهای ایگو). (نورمن کامرون،۱۹۶۳).

توانایی مرزبندی ایگو، یعنی محافظت نسبی از هشیاری و نیمه هشیاری فرد، در برابر تهدیدات واقعیت بیرونی، سوپرایگو و اید ناهشیار، و بخش های ناهشیار ایگو.

به میزانی که این مرزبندی بصورت نامنعطف و سفت و سخت باشد، با شخصی مواجهیم که به لحاظ هیجانی بشدت محدود و بازداری شده است و در نتیجه آدم سرد، رسمی و فاقد رفتار خودانگیخته بنظر می رسد؛ و به میزانی که این مرز و جدایی دچار ضعف باشد، با شخصی مواجه هستیم که بازداری نشده، بصورت تکانشی و غیرقابل پیش بینی و ناپخته عمل می کند.

به عقیده کامرون(۱۹۶۳) بسیاری از آسیب های شخصیتی(مثل احساس گناه و بی ارزشی) در نتیجه نقص های جدی در سازمان یافتگی مرزهای ایگو ایجاد شده اند. یک شخص بهنجار قبل از هرچیز باید در سال های ابتدایی زندگی، اعتماد یا اطمینان اساسی را در طی تعاملاتش با یک چهره مادرانه و مراقبتگرانه تجربه کرده باشد؛ در غیر این صورت، نمی تواند در سال های آتی زندگی به بده بستان عشق و وفاداری نائل گردد.

منبع : ارزیابی اختلالات شخصیت بر اساس راهنمای تشخیصی روان پویشی(PDM) / ترجمه و تالیف محمد امین شریفی