در پایان سال اول، قد یک بچه معمولی تقریبا ۸۰ سانتی متر است، یعنی ۵۰ درصد بیشتر از زمان تولد، در ۲ سالگی تقریبا ۷۵ درصد بزرگتر است (۹۰ سانتی متر). همچنین، در ۵ ماهگی، وزن هنگام تولد دو برابر می شود (تقریبا ۵/۶ کیلوگرم)، در ۱ سالگی سه برابر می شود (تقریبا ۱۰ کیلوگرم) و در ۲ سالگی به چهار برابر می رسد (تقریبا ۵/۱۳ کیلوگرم).
نوباوگان و کودکان نوپا به جای اینکه وزن یکنواخت کسب کنند، به صورت جهش های کوچک رشد می کنند. یکی از واضح ترین تغییرات در ظاهر کودکان، تغییر شکل آنها به بچه های گرد و گوشتالو در اواسط سال اول است. این افزایش اولیه «چربی بچه» است که در حدود ۹ ماهگی به اوج خود می رسد، و بچه کوچک کمک می کند تا دمای ثابت بدن را حفظ کند. در سال دوم، اغلب کودکان نوپا لاغر می شوند و این روند تا اواسط کودکی ادامه می یابد (فومون و نلسون، ۲۰۰۲). در مقابل بافت عضلانی درطول نوباوگی خیلی آهسته افزایش می یابد و تا نوجوانی به اوج نمی رسد.
تفاوت های فردی و گروهی
مانند تمام جنبه های رشد، کودکان از نظر اندازه بدن و ساختار عضله – چربی تفاوت دارند. در نوباوگی، دخترها اندکی کوتاهتر و سبک تر از پسرها هستند و نسبت چربی به عضله آنها بیشتر است. این تفاوت های جنسیتی جزئی در طول اوایل و اواسط کودکی ادامه می یابند و در نوجوانی به مقدار زیاد برجسته می شوند. تفاوت های قومی در اندازه بدن نیز آشکار هستند (بوگین، ۲۰۰۱).
کودکان همسن از نظر سرعت رشد جسمانی نیز تفاوت دارند؛ برخی سریع تر از دیگران رشد می کنند. اندازه قطعی بدن به ما نمی گویند که رشد جسمانی کودک با چه سرعتی پیش خواهند رفت.
بهترین راه برای برآورد کردن پختگی جسمانی کودک، استفاده از سن استخوان بندی، مقیاسی برای رشد استخوان است. برای اینکه معلوم شود غضروف نرم و انعطاف پذیر تا چه اندازه محکم شده و به صورت استخوان در امده است، از استخوانهای بلند با اشعه x عکس می گیرند و به این ترتیب سن استخوان بندی را تعیین می کنند.
این فرایند تدریجی در نوجوانی کامل می شود. وقتی سن استخوان بندی را بررسی می کنند، کودکان آمریکایی آفریقایی تبار از کودکان قفقازی در تمام سنین جلوتر و دخترها به طور قابل ملاحظه ای جلوتر از پسرها هستند. هنگام تولد، جنسیت ها تقریبا ۴ تا ۶ هفته اختلاف دارند، و این اختلاف در نوباوگی و کودکی زیاد می شود و این واقعیت را توجیه می کند که دخترها چند سال قبل از پسرها به اندازه بدن کامل خود می رسند (تانر، هیلی، و کامرون، ۲۰۰۱).
تغییر در تناسب بدن
قسمتهای مختلف بدن با سرعت متفاوتی رشد می کنند. دو الگوی رشد این تغییرات را توصیف می کند:
اولین الگو، گرایش سری – پایی است. در طول دوره رشد پیش از تولد، سر از قسمت پایین تر بدن سریع تر رشد می کند. هنگام تولد، سر یک چهارم کل طول بدن و پاها فقط یک سوم آن را تشکیل می دهند. در ۲ سالگی، سر فقط یک پنجم و پاها تقریبا نمی از طول بدن را تشکیل می دهند. در ۲ سالگی، سر فقط یک پنجم و پاها تقریبا نمی از طول بدن را تشکیل می دهند. در ۲ سالگی، سر فقط یک پنجم و پاها تقریبا نمی از طول بدن را تشکیل می دهند.
الگوی دوم، که گرایش مرکزی – پیرامونی است، رشد از مرکز بدن به سمت بیرون پیش می رود. در دوره پیش از تولد، ابتدا سر، سینه، و بالا تنه، بعد دستها و پاها رشد می کنند. در دوره نوباوگی و کودکی، دستها و پاها به رشد خود ادامه می دهند.
منبع: لورا برک، روانشناسی رشد جلد۱، ترجمه یحیی سید محمدی