روانکاوی لکانی
لکان به پیروان خود می گوید: به خودتان بستگی دارد که اگر بخواهید لکانی باشید. من یک فرویدی هستم. کار لکان باید با پیش‌فرض گرفتن کل محتوای فرویدیسم کلاسیک خوانده شود
بر خلاف روانپزشکی که اساس تشخیص و نوع رویکرد درمانی، صرفا بر مبنای علائم آزار دهنده بالینی است، در روانکاوی لکانی بر اساس ساختار ذهنی است. به عنوان مثال در روانپزشکی اگر فردی از بی خوابی شبانه و یا بیداری زودهنگام صبحگاهی، احساس ناخشنودی نسبت به زندگی روزمره اش و یا عدم انگیزه برای هر فعالیتی سخن گوید، بر چسب تشخیصی افسردگی بر او گذارده می شود. البته قطعا این فرد حالت افسردگی و یا خلق پایین را نشان می دهد، اما آن چه در نظر گرفته نمی شود، نوع ساختار زمینه‌ای ذهن اوست که حال خلق پایین خود را به دلایلی در فرد نشان داده است.
در حقیقت، اگر ندانیم با چه نوع ساختار زمینه ای ذهنی سر و کار داریم، نه تنها تلاش برای زدودن علایم آزار دهنده ممکن است بیهوده باشد بلکه حتی در مواردی خطرناک نیز می تواند باشد. مثلا اگر به فردی که از ملانکولیا که نوعی از سایکوز با خلق بسیار پایین است، گفته شود غم و غصه هایت را کنار بگذار و دیگر به خود سختی و مصیبت نده، فرد برای اثبات اینکه رنج کشیدنش نه تنها بیهوده نیست که حقیقتا سزاوارش است، ممکن است دست به خودکشی بزند.
در روانکاوی لکانی، تقسیم بندی چهار دسته ای ذهن افراد، نوع رویکرد درمانی را متفاوت می سازد.
۴ دسته ساختار ذهنی شامل:
- نوروتیک (روان نژند) : Neurotic
- سایکوتیک (روانپریش): Psychotic
- پرورت (منحرف) : pervert
- فوبیک (هراس زدگی) : phobic
آنچه سرنوشت فرد را در انتخاب یکی از قالب های بالا تعیین می کند، مرحله سرنوشت ساز ادیپ بین سنین ۳ تا ۵ سالگی است. البته در این مرحله یک اتفاق مهم دیگر نیز رخ می دهد و آن انتخاب نوع تمایل جنسی به جنس موافق و مخالف است.
در مرحله ادیپ اگر پدیده سرکوب انجام گیرد، فرد از آرزومندی خود برای مادر دست برمی دارد و به این یقین می رسد که مادر چیزی را ورای او خواهان است. بنابراین در رابطه ای دوگانه میان خود و مادر به دام نمی افتد و مسیر نوروز را پیش می گیرد. هیچ فردی بدون رنجش این مرحله را در خردسالی طی نمی کند و در حقیقت کم آسیب دیده ترین حالت همین نوروز است.
در سایکوز (روانپریشی)، اتحاد مادر و طفل ناگسستنی باقی مانده و فرد از پذیرش عنصر سومی میان خود و مادر سر باز زده است.
نوع افراطی این حالت را در نوع انحرافات جنسی و یا پرورژن داریم که نه تنها میان خود و مادر مانعی نمی بیند بلکه هویت انسانی خود را تا حد جسمی که مورد لذت دیگری است تنزل می‌دهند. به بیانی دیگر متصور می شوند که آن ها تنها چیزی هستند که مادر از آن لذت می برد. شور جنسی و یا لیبیدو محدود به مناطق جنسی نمی گردد و به شکلی نابجا تظاهر می یابد.
در فوبیا که برخی آن را در دسته نوروز قرار می دهند، جدایی فرد از مادر با جایگزینی جسم فوبیک و یا ترس زا ممکن شده است.
هر کدام از این ساختارهای ذهنی می توانند، افسرده، مضطرب، وسواسی، تمایل به خودکشی و یا دارای سایر علایم آزار دهنده باشند.
آنچه مهم است شناسایی ساختار ذهنی مراجع است که بر اساس آن نوع رویکرد درمانی، استراتژی و تکنیک های درمانی تعیین شود. برای تعیین ساختار ذهنی، رابطه فرد با علامت آزار دهنده را مبنا قرار می دهیم و نه نوع تظاهر بالینی را که فرد از آن شکایت می کند. به عنوان مثال، هر فردی ممکن است نسبت به یک موضوع بدبین شود ولی در نوع سایکوز پارونوییا فرد مطلقا باور دارد که درست می پندارد و بدبینی اش زاده تفکر او نیست. این که هر فرد علایم آزاردهنده ای را که با آن ها دست به گریبان است چگونه تحلیل می کند و به آن چه جایگاهی می دهد، در روانکاوی لکانی در جهت تشخیص صحیح مورد توجه قرار می گیرد.
منبع : روانکاوی لکانی از بالین تا فرهنگ و هنر . نویسنده: برژانت جزنی . مترجم: مهدی بنی اسدی
متشکرم از تلاش شما برای گسترش شناخت جامعه از انسان…
ممنون از توضیحات عالی تون