طرحواره درمانی

طرحواره درمانی(Schema Therapy) به عنوان رویکرد درمانی جدید، به تلفیق عناصر موجود در درمان شناختی رفتاری(CBT)، روان تحلیل گری، نظریه دلبستگی و درمان مبتنی بر هیجان می‌پردازد. هدف از این رویکرد التقاطی، درمان اختلال‌های شخصیت و سایر مشکلات روانشناختی است که به درمان شناختی رفتاری جواب نداده‌اند. این روش به طور ویژه برای درمان اختلال شخصیت، مفید است.

طرح‌‌واره درمانی، توسط جفری یانگ پایه‌گذاری شده ‌است. به زبان ساده، طرحواره‌درمانی می‌گوید: بعضی از الگوهای فکری و احساسی که از دوران کودکی شکل گرفته‌اند، می‌توانند در بزرگسالی باعث مشکلات و رفتارهای ناسالم شوند.

اجزای اصلی طرحواره‌درمانی:

• طرحواره‌ها (Schemas): این‌ها باورها و الگوهای پایدار ذهنی و احساسی هستند که درباره خود، دیگران و جهان شکل گرفته‌اند. مثال: «من فرد بی‌ارزشی هستم»، «دیگران همیشه من را ترک می‌کنند»، «دنیا جای امنی نیست». این طرحواره‌ها می‌توانند باعث احساسات منفی، اضطراب، افسردگی یا روابط ناسالم شوند.
• سبک‌های مقابله‌ای (Coping Styles): رفتارها و استراتژی‌هایی که فرد برای مقابله با طرحواره‌های دردناک استفاده می‌کند. مثل اجتناب، سرکوب احساسات یا سازگاری بیش از حد با دیگران.
• طرحواره‌های ناسالم اولیه (Early Maladaptive Schemas): طرحواره‌هایی که معمولاً در دوران کودکی شکل گرفته‌اند و در بزرگسالی باعث مشکلات می‌شوند. این طرحواره‌ها معمولاً ناشی از نیازهای عاطفی برآورده نشده در دوران کودکی هستند، مثل نیاز به امنیت، محبت یا پذیرش.

هدف طرحواره‌درمانی:

• شناسایی طرحواره‌های ناسالم و سبک‌های مقابله‌ای.
• تغییر باورها و الگوهای منفی.
• آموزش روش‌های سالم‌تر برای مدیریت احساسات و روابط.

به طور خلاصه، طرحواره‌درمانی مثل بازآموزی ذهنی عمیق است که تلاش می‌کند ریشه مشکلات رفتاری و احساسی را پیدا و اصلاح کند، نه فقط علائم سطحی را درمان نماید.