سطوح مکانیسم های دفاعی

ﺩﻓﺎﻉﻫﺎ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﻴﻄـﻪﻱ ﻫﻮﺷﻴﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺭﺍﻧﻨﺪ. مکانیسم های دفاعی در واقع یکی از کارکردهای «ایگو» می باشند. افراد به ندرت با یک دفاع از خود در مقابل تنش و اضطراب دفاع می کنند، بلکه آن ها را به صورت ترکیبی به کار می گیرند.

مقیاس درجه بندی مکانیسم های دفاعی(DMRS)، توسط پری (۱۹۹۱) ساخته شده است. تمامی این دفاع ها به صورت سلسله مراتبی و در ۷ سطح زیر مرتب شده اند: 

۷- دفاع های انطباقی سطح بالا (دفاع های پخته) :

این سطح عملکرد دفاعی به انطباق مطلوب در مدارا با عوامل استرس زا می انجامد. این دفاع ها معمولا رضایت را به حداکثر رسانده و امکان آگاهی از احساسات، عقاید و پیامدهای آن ها را فراهم می کنند.  

• نوع دوستی
• پیوند جویی
• پیش بینی
• خود مشاهده گری
• ابراز وجود
• شوخ طبعی
• والایش 
• سرکوب (فرونشانی)

۶- دفاع های وسواسی :

• انزوای عاطفی
• عقلانی سازی
• ابطال

۵- دفاع های نوروتیک :

عملکرد دفاعی در این سطح، عقاید، احساسات، خاطرات، آرزوها یا ترس های بالقوه خطرناک را خارج از حیطه هشیاری نگاه می دارد.

• واپس زنی
• جابجایی
• تجزیه
• واکنش وارونه

۴- دفاع های تحریف کننده جزئی تصویر ذهنی (دفاع های خودشیفته):

این سطح با تحریفاتی در تصویر ذهنی از خود، بدن یا دیگران مشخص می شود که ممکن است برای تنظیم عزت نفس به کار رود.

• ناارزنده سازی
• آرمانی سازی
• همه کار توانی

۳- دفاع های مبتنی بر انکار:

مشخصه این سطح بیرون راندن عوامل استرس زا، تکانه ها، عقاید، عواطف یا مسئولیت های ناخوشایند از حیطه هشیاری است. 

• انکار (نفی کردن)
• فرافکنی
• دلیل تراشی
• خیال در خودمانده (خیال پردازی اوتیستیک)

۲- دفاع های تحریف کننده عمده تصویر ذهنی (دفاع های مرزی):

این سطح با تعریف نادرست تصویر ذهنی خود یا دیگران مشخص می شود. 

• دو نیمه سازی تصویر دیگران
• دو نیمه سازی خود انگاره
• همانندسازی فرافکن

۱- دفاع های مبتنی بر کنش یا عمل:

مشخصه این سطح، این است که از طریق عمل یا کناره گیری، با عوامل استرس زا درونی و بیرونی مدارا می کند. 

• کنش نمایی
• پرخاشگری انفعالی
• خود بیمار انگاری

فن بازسازی مکانیزم‌های دفاعی

بازسازی دفاع یعنی ما بجای مسدود کردن، غیرفعال کردن، و کنار زدن یک دفاع یا به جای روبه رو کردن فرد با واقعیتِ عریان (درد و تعارضِ دشوار)، دفاع مورد استفاده‌ فرد را با یک دفاع سطح بالاتر جایگزین می‌کنیم. یعنی کمک می‌کنیم درمانجو به جای استفاده از دفاع‌های بدوی به استفاده از دفاع‌های پخته تر گرایش پیدا کند. به بیانی دیگر کمک می‌کنیم به جای فرار بدوی و اولیه از واقعیت (به جای انکار یا دوپاره کردن واقعیت یا تمسک به فانتزی و خیال) بتواند از دفاع‌هایی استفاده کند که در عین حالی که به وی کمک می‌کنند تا از واقعیت دردناک اجتناب کند، همزمان تحریف شدیدی از واقعیت هم ارائه نمی‌دهند.

برای مثال، از مکانیزم دفاعی عقلانی سازی یا دلیل تراشی یا سرکوب به جای دفاع‌های بدوی‌تری چون انکار، فانتزی اوتستیک و دوپاره سازی استفاده کند. فایده و سود این مداخله، (بازسازی دفاع به جای مسدود کردن آن) در این است که بدین طریق به درمانجو کمک می‌شود به تدریج ظرفیت روانی بالاتری پیدا کند. و آماده‌ دیدن واقعیت، (چه واقعیت‌های بیرونی و چه تعارضات درونی) بدون تحریف یا حداقل با تحریف کمتری بشود.

منبع : ارزیابی اختلالات شخصیت بر اساس راهنمای تشخیصی روان پویشی(PDM) / ترجمه و تالیف دکتر محمد امین شریفی

پرسشنامه انلاین مکانیزم های دفاعی (DSQ-40)