دوستی و نوع دوستی در دنیای امروزی
کسی که دوستان خوبی ندارد، راه و رسم دوست داشتن و مهرورزی را نمی داند
نوع دوستی مختص بشر نیست، بلکه در برخی جانوران دیگر، مانند گرگ ها و بعضی حشرات، نیز دیده می شود. نوع دوستی یعنی کمک کردن به دیگران و انجام کارهای نیک برای دیگران.
نیاز ما به دوستی و احساس تعلق، نه تنها ما را به سوی مراقبت و مهرورزی نسبت به کسانی که حتی نمی شناسیم سوق می دهد، بلکه ما را به جستجوی رابطه رضایت بخش با افراد خاص در تمام طول زندگی ترغیب می کند، مانند همسر، اعضای خانواده و دوستان.
۲ نوع دوستی در دنیای ما وجود دارد:
۱- دوستی لذت بخش : افراد به خاطر سرگرم شدن و لذتی که عایدشان می شود، وارد یک رفاقت و آشنایی می شوند. این نوع دوستی، نیازهای لحظه کنونی را برطرف می کنند.
۲- دوستی کاسبکارانه : به این خاطر ایجاد می گردد که افراد بتوانند به شکل های مختلف از موقعیت طرف مقابل بهره برداری کنند. دوستی هایی که ممکن است افتخار و شهرت و سود اقتصادی بیاورند. دوستی هایی که افراد در آن با نیتی از پیش تعیین شده سرمایه گذاری می کنند و چشم به منافع دراز مدت در آینده دارند. رفاقت کاسبکارانه همواره با ما بوده است ولی از دوران اقتصاد جدید و تکیه شرکت ها و دولت ها بر سود و زیان٬ باعث شده است که خصلت کاسبکارانه در آشنایی افراد حرف اول را بزند.
از نظر ارسطو دوستی ها یا لذتبخش یا سودمند و یا حقیقی هستند. دوستی حقیقی ارسطو، دوستی بی شائبه ای است که بدون هیچ چشم داشتی ابراز شده و حاوی هیچ سود و لذتی هم نیست.
ارسطو معتقد بود که رابطه لذت بخش متعلق به دوران جوانی است و دوستی سودجویانه به دوران پیری و به اوقاتی که بیش از پیش نیازمند به دیگران هستیم، تعلق دارد. ارسطو در ضمن معتقد بود که دوستی حقیقی فقط بین دو انسان وارسته و نجیب امکان پذیر است.
انسان های زمانه ما شاید برای دسترسی به رفاقت حقیقی به اندازه شخصیت اصیل و با تقوایی که ارسطو برای دوستی مرحله سوم در نظر گرفته، نباشند ولی به خودی خود تلاش آدمها برای یافتن رابطه صمیمی در این بلبشوی پول و مصرف، کاری است کارستان. به همین خاطر است که دوستی مبتنی بر کسب لذت یا سود فقط برای دوره کوتاهی ماندگار است و به محض برآورده شدن محو می گردد. این نوع رفاقت ها دوره ای هستند و مدام دوستان جدید جای قبلی ها را اشغال می کنند.
دوستی حقیقی یعنی دیدن دنیا از دریچه یک زندگی دیگر و شناختن شکست و پیروزی های انسان دیگر. این نوع دوستی به انسان عمق جدیدی برای پذیرش تفاوت ها می بخشد.
نکته ای که می توان در اینجا به آن اشاره کرد این است که، باید مراقب کسانی که خوش و شنگولند ولی دوستان نزدیک و صمیمی ندارند، باشیم. ممکن است آن ها خوش طبع و بذله گو باشند، ولی شوخی آن ها بیشتر تحقیر و ابراز نفرت است. اگر با چنین آدمی ازدواج کنید، خیلی زود هدف شوخ طبعی خصمانه او قرار خواهید گرفت و ممکن است تا آخر عمر از ازدواج خود پشیمان باشید. دنبال کسی باشید که دوستان خوبی دارد، با آن ها خوب رفتار می کند و شما نیز از بودن با ایشان لذت می برید. کسی که دوستان خوبی ندارد، راه و رسم دوست داشتن و مهرورزی را نمی داند.
کسانی که هیچ رابطه ی صمیمی و نزدیکی با دیگران ندارند، تقریبا همیشه احساس تنهایی و ناراحتی می کنند. آنها مطمئن نیستند فردا احساس بهتری داشته باشند، چراکه فردا نیز همانند امروز تنها هستند. اینان برخلاف افراد شاد و خشنود، بر لذت های کوتاه مدت تکیه می کنند. آدم معتاد به همان لذت آنی ناشی از مصرف مواد تمرکز دارد و اصلا این فکر از ذهنش هم عبور نمی کند که اگر پس از مصرف رانندگی کند ممکن است ماشینش را از فرط منگی و ناهشیاری به درخت بکوبد. افراد ناخرسند هنگامی که موضوع لذت مطرح است کاملا غیرمنطقی و نامعقول عمل می کنند و به جستجوی ارضای آنی هستند.
منبع: http://opinionator.blogs.nytimes.com/2010/07/04
نوع دوستی چیست؟
مفهوم نوع دوستی ترجمه واژه Altruism است که از ریشه Alter به معنای غیر، دیگر و دیگری گرفته شده و بیانگر رفتاری است که هدف آن نفع رسانی به دیگران است. نوع دوستی نگرانی غیر خودخواهانه برای افراد دیگر است. انجام کارها فقط به دلیل تمایل به کمک، نه به این دلیل که احساس می کنید به دلیل وظیفه، وفاداری یا دلایل مذهبی موظف هستید. این عمل به دلیل نگرانی برای رفاه حال افراد دیگر انجام می شود. در برخی موارد، این اعمال نوع دوستی باعث می شود که افراد برای کمک به دیگران سلامتی و روان خود را به خطر بیندازند. اینگونه رفتارها غالباً با فداکاری و بدون انتظار از پاداش انجام می شوند. موارد دیگر، معروف به نوع دوستی متقابل، شامل اقداماتی برای کمک به دیگران است با این انتظار که آنها در ازای پاداش کمک کنند.
نوع دوستی یعنی مبارزه با خودخواهی؛ یعنی اگر خود دوستی، به معنای خودخواهی و خودشیفتگی، بر ما غلبه کند، دیگران را نادیده خواهیم گرفت؛ پس اولین قدم برای نوع دوستی کنار گذاشتن خودخواهی است. نوع دوستی یعنی انجام وظیفه بدون چشمداشت. نوع دوستی اساسا یک ارزش والای اجتماعی و یک تکلیف اخلاقی اجتماعی است که تضعیف آن، می تواند منجر به اختلال رابطه ای در جامعه گردد. چیزی که در جامعه کنونی ایران بسیار دیده می شود.
آگوست کنت نخستین بار مفهوم نوع دوستی را به کار برد و معتقد بود در هر انسانی دو نیرو یا انگیزه مجزا وجود دارد. یکی از آنها معطوف به خود و در تعقیب منافع خود است که خود خواهی است و دیگری معطوف به دیگران و در جهت منفعت دیگران است که نوعدوستی است. از نظر کنت، نوع دوستی شالوده زندگی در جامعه است.
انواع نوع دوستی
- نوع دوستی ژنتیکی : این نوع، نوع دوستی شامل اعمال نوع دوستی است که به نفع اعضای خانواده است. به عنوان مثال، والدین و سایر اعضای خانواده برای تامین نیازهای اعضای خانواده، غالبا فداکاری می کنند.
- نوع دوستی متقابل : این نوع، نوع دوستی بر اساس رابطه دو جانبه دادن و گرفتن است. در این نوع، فرد به دیگری کمک می کند زیرا ممکن است روزی بتوانند لطف خود را پس دهند.
- نوع دوستی گروهی : این نوع، نوع دوستی شامل اقدامات نوع دوستی برای افراد براساس وابستگی گروهی آن هاست. افراد تلاش خود را به سمت کمک به افراد دیگر یا حمایت از اهداف اجتماعی که به نفع دیگران است و بخشی از گروه اجتماعی آنها هستند، سوق دهند.
- نوع دوستی خالص : این نوع به عنوان نوع دوستی اخلاقی نیز شناخته می شود، شامل کمک به شخص دیگر است، حتی در صورت خطرناک بودن و بدون هیچ گونه پاداشی در نظر گرفته می شود. انگیزه آن ارزش ها و اخلاق درونی شده است.
نظریه های روانشناسی علت نوع دوستی
نظریه تکاملی : آیا افرادی که تازه متولد شده اند، تمایل طبیعی برای کمک به دیگران دارند؟ نوع دوستی ممکن است تحت تاثیر ژنتیک باشد؟ انتخاب خویشاوندی یک نظریه تکاملی است که پیشنهاد می کند افراد به احتمال زیاد به کسانی که خویشاوند خونی هستند کمک کنند، زیرا احتمال انتقال ژن به نسل های آینده را افزایش می دهد. ژن های مشترک هرچه با هم نزدیکتر باشند، احتمال کمک به افراد بیشتر است. تحقیقات همچنین نشان می دهد که رفتارهای اجتماعی مانند نوع دوستی، همکاری و همدلی مبنای ژنتیکی دارد.
نظریه پاداش های مبتنی بر مغز : نوع دوستی مراکز پاداش دهی را در مغز فعال می کند. متخصصان مغز و اعصاب دریافته اند که وقتی فردی درگیر یک اقدام نوع دوستانه باشد، مراکز لذت مغز او فعالتر می شوند. انجام اقدامات دلسوزانه مناطق مغز مرتبط با سیستم پاداش را فعال می کند. احساسات مثبت ایجاد شده در فرد نوع دوست، رفتار نوع دوستانه را تقویت می کند.
نظریه محیطی : روابط و ارتباطات با دیگران تاثیر عمده ای در رفتار نوع دوستانه دارد. مطالعات نشان داد که جامعه پذیری تاثیر مهمی بر اقدامات نوع دوستانه در کودکان یک و دو ساله دارد. کودکانی که اعمال متقابل نوع دوستی را مشاهده کردند، به احتمال زیاد اقدامات نوع دوستی از خود نشان دادند. برخی اندیشمندان با تمرکز بر تاثیر موقعیت اجتماعی بر بروز رفتار نوعدوستانه، نوعدوستی را ناشی از ویژگی های محیطی و ساختار شهری می دانند. به عبارت دیگر با افزایش جمعیت و پیچیده تر شدن روابط اجتماعی، تمایل به انجام رفتارهای نوع دوستانه، کاهش می یابد.
نظریه هنجارهای اجتماعی : قوانین، هنجارها و انتظارات جامعه می تواند بر روی اینکه آیا افراد نوع دوستانه رفتار می کنند یا نه، تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، اگر دوست شما چند هفته پیش به شما پول قرض داده باشد، چند ماه بعد، وقتی از شما می پرسد که آیا می توانید مقداری پول قرض دهید، احتمالاً مجبور خواهید شد که تلافی کنید. او کاری برای شما انجام داده، اکنون شما احساس وظیفه می کنید که در ازای آن، کاری انجام دهید. برخی نظریه پردازان در تبیین رفتارهای نوعدوستانه به نقش هنجارهای اجتماعی اشاره می کنند و معتقدند، رفتارهای نوعدوستانه، ریشه در میزان درونی سازی هنجارهای جامعه و مسئولیت پذیری اجتماعی دارد.
نظریه همدلی : افراد وقتی احساس همدلی با فردی که دچار پریشانی است را احساس کنند، رفتارهای نوع دوستانه تری را تجربه می کنند؛ پیشنهادی که به عنوان فرضیه همدلی-نوع دوستی شناخته می شود.
نظریه تناسب کلی (goodness of fit) نقش عمده ای در تبیین نوع دوستی دارد.