علل گرایش به ازدواج سفید

ازدواج سفید(white marriage)، نوعی ازدواج است که در آن، پیمان زناشویی به شکل قانونی بسته نمی شود، اما دو نفر با هم ارتباط دارند. اگر ازدواج یک نوع قرارداد باشد، ازدواج سفید نوعی قرارداد نانوشته و ثبت نشده است.

هم باشی(Cohabitation)، نوعی زندگی زناشویی و برقراری رابطه جنسی بدون ثبت رسمی ازدواج است که برخی آن را ازدواج سفید نامیده اند. این پدیده گرچه در دنیا پدیده جدیدی نیست، اما در ایران به عنوان یک شوک فرهنگی مطرح شده است. در فرهنگ لغت آکسفورد به ارتباط جنسی بدون ازدواج قانونی، هم باشی گفته می شود.

ازدواج سفید یکی از چالش های جدید و نوپدید جامعه ایران است. مهمترین عوامل گرایش به این رابطه تغییرات فرهنگی جامعه ایران، مشکلات مالی جوانان، محک زدن رابطه، آشنایی بیشتر، عدم اعتقاد به ازدواج، سست شدن اعتقادات مذهبی، افزایش مردان تنها و زنان بیوه ناشی از طلاق است.

در مواجهه خانواده با جریان مدرنیته، می توان به ۳ تفسیر اشاره کرد :

• ۱- برداشت اول معتقد است که، تغییرات نامطلوب بوده و باعث فروپاشی خانواده ها و از دست دادن حمایت و پشتیبانی اعضای خانواده نسبت به یکدیگر و احساس ناامنی در افراد شده است.
• ۲- برداشت دوم معتقد است که، این تغییرات الزامی و مطلوب است و افراد در شرایط جدید از آزادی لازم برخوردارند تا آنگونه که مایلند زندگی کنند و سبک زندگی خود را بدون هیچ تحمیلی از بیرون، مطابق علایق خود تنظیم کنند.
• ۳- برداشت سوم معتقد است، ما شاهد ثبات در کنار تغییر هستیم. نگرانی از اینکه خانواده دچار فروپاشی می شود و روابط در حال دگرگونی است و جامعه در آینده با مشکلاتی رو به رو می شود، نگرانی جدیدی نیست. این نگرانی از گذشته تا امروز، در تمامی دوره ها وجود داشته است. نسل های گذشته نیز تغییرات را با دیدی منفی نگریسته اند.

مراحل ازدواج سفید

۱) مرحله آشنایی
در این مرحله دختر و پسر در مهمانی ها و یا در مکان های دیگر، با هم آشنا می شوند، سپس خود افشایی می کنند و احساسات و عواطف خود را با یکدیگر در میان می گذارند.

۲) مرحله عاشق شدن
پس از آنکه دو طرف با هم صمیمی شدند، بیش از پیش به یکدیگر نزدیک می شوند. این نزدیکی منجر به ایجاد ارتباط محبت آمیز می شود.

۳) مرحله به هم پیوستن
پس از آنکه طرفین احساس کردند یکدیگر را می فهمند، تصمیم به با هم زیستن می گیرند؛ اما به دلیل اینکه به طور کامل اجتماعی نشده اند و وجدان اخلاقی(سوپر ایگو) قوی ندارند، برای با هم زیستن دچار مشکلاتی می شوند.

۴) مرحله بروز تعارض و تنش
بیشتر افرادی که تن به این رابطه می دهند، دنیایی سرشار از تعارض، درگیری و مسائل حل نشده دارند. به همین جهت، دیری نمی پاید که عشق و عاطفه اولیه رنگ می بازد و جای خود را به نفرت و کینه و خود سرزنش گری می دهد.

۵) مرحله خاتمه زیست مشترک
با پیدا شدن تعارض ها، دو طرف قادر به بهره گیری از ساز و کارهای منطقی و عقلانی برای از میان راندن تعارض های پدید آمده و اختلافات ظاهر شده نیستند. در نتیجه به این رابطه خاتمه می دهند و چیزی جز احساس شرم و شکست برای طرفین، باقی نمی ماند.

علل گرایش به ازدواج سفید در ایران

عوامل روانی-جنسی

انسان ها نیز همانند حیوانات دارای غریزه جنسی هستند و این امری طبیعی است. میل جنسی به محض شروع نوجوانی، آرام آرام بیدار و شکوفا می گردد و رفته رفته تمامی وجود نوجوان را فرا می گیرد. اغلب در سنین ۱۸ تا ۲۸ سالگی، یک جوان خود را در برابر کنترل سائق جنسی، ناتوان احساس می کند.

وجود این غریزه علتی است که عشق و علاقه در نوجوان را ایجاد می کند و زمینه های ایجاد یک رابطه با جنس مخالف را در خود می بیند، اما نکته حائز اهمیت اینجاست که گاه رابطه با جنس مخالف صرفا به دلیل عشق به طرف مقابل نیست و گاهی نوجوان یا جوان با انگیزه رابطه جنسی اقدام به برقراری رابطه می کند.

عدم آموزش والدین از سنین کودکی به کودک، وجود برخی ممیزی و سانسورهای بیهوده در کتب و رسانه های تصویری، وجود فضای بسته و امنیتی در اماکن عمومی و آموزشی، منجر به ایجاد بیماری به نام «گرسنکی جنسی» در جوانان گردیده است و این را می توان نوعی بیماری روانی در سیستم کشور دانست که پیامدهای خطرناکی مانند خشونت جنسی علیه زنان را می تواند در پی داشته باشد(ستوده،۱۳۸۳).

امروزه یک کودک خردسال در سنین اولیه خود با سؤال ها و کنجکاوی های متعددی رو به رو می شود و گاه پیش می آید که یک کودک در مواجه با یک تصویر غیر اخلاقی، این سؤال برایش پیش آید، که این چیست؟ اغلب والدین با عیب است و زشت است پاسخی مبهم و واهی به کودک می دهند و این از عادت اشتباه والدین است. این منجر به ایجاد تصویری مبهم از آن در ذهن کودک طی مدت ها می گردد. پس از آن بدیهی است در سنین بالاتر و در مواجهه با گروه دوستان و همکلاسی ها به پاسخ خود می رسد. در سنین نوجوانی و جوانی که غرایز جنسی برای نوجوان مشکلات عدیده ای ایجاد می کند، فرد توان مطرح کردن این مشکلات را به سبب عدم راحتی و ارتباطی که از قبل بوجود نیامده نخواهد داشت، چرا که از سنین پایین این مشکلات برای کودک عیب خوانده شده است. 

نظام آموزشی نیز تا حدود زیادی در شکل گیری سائق جنسی فرد نقش دارد و در این خصوص نظام آموزشی ایران از دوران پیش دبستان تا پیش دانشگاهی قابل نقد است. نظام آموزشی فاقد وجود مشاوران و معلمانی که آموزش های لازم را در این زمینه ها دیده باشند می باشد. در این مورد هم فرد مانند مواجه با والدین، مشکلات جنسی خود را نمی توانند با کسی در میان بگذارد. آموزش های درسی در این دوران صرفا به آموزش های احکام و غسل و … می باشد.

تربیت جنسی باید از سال های قبل از دبستان آغاز شود و کودک در هر مرحله از سنین عمر خود، اطلاعات جامع تری در این باره کسب کند. وجود برخی محدودیت ها و سانسورها و تفکیک های جنسیتی، نوعی افراط به شمار می رود و امری اشتباه است. عدم ممیزی ها و سانسورها، به مرور غریزه جنسی را از حالت کنجکاوی به حالت عادی می برد.

چرا نگاه یک جوان ایرانی به یک دختر جوان بیشتر از اینکه یک نگاه عادی باشد نگاهی توام با تحریک و شهوت است؟ وقتی زمینه های ذهنی، روانی، آموزش های جامع و آکادمیک و روابط عادی از سنین کودکی وجود داشته باشد، عکس العمل فرد جوان نیز در این شرایط کاملاً عادی می گردد.

از دیدگاه امانوئل کانت، در جوامعی که در آن تفکیک جنسیتی تا سنین بالا صورت می گیرد، باعث بدبینی دختران نسبت به پسران و طعمه بودن دختران از دید پسران می گردد. در این حالت عشق می میرد و مردان این جوامع تنوع طلب و زنانش مردستیز می گردند.

عوامل اقتصادی

چرا سال به سال سن ازدواج افزایش می یابد؟ چرا آمار ازدواج شرعی سال به سال رو به کاهش است؟ بدیهی است عوامل اقتصادی نقش اساسی را دارند. این عوامل از طرفی سن ازدواج سفید را کاهش و سال به سال به افزایش آن کمک می کنند (شعاع کاظمی و همکاران،۱۳۸۸).

مهمترین دغدغه جوانان اشتغال است، این دغدغه در عین حال زمینه ساز دیگر مشکلات جوانان است. آمار رسمی بیانگر وجود ۴۰ درصد بیکاری در میان جوانان است و ۳ میلیون فارغ التحصیل دانشگاهی به بازار کار دسترسی ندارند و به زودی ۵ میلیون نفر دیگر نیز به آنها می پیوندند. نرخ بیکاری زنان به ۵۰ درصد رسیده است.

تا زمانی که مسئله اشتغال سامان نگیرد و جوان نتواند به لحاظ اقتصادی مستقل شود، طبیعی است که مشکلات ازدواج و مسکن او نیز حل نخواهد شد.

عامل دیگر کاهش ازدواج شرعی و رو آوردن به ازدواج سفید، مهریه های سنگین است. بدیهی است آنچه امروزه در عرف به عنوان مهریه تعیین می گردد، هزینه چشمگیری است که پرداختش در توان افراد پردرآمد هم نیست، علت چیست؟ چرا این عادت بد سالهاست تبدیل به عرف خانواده ها گردیده است؟ توقعات بالای دختران را مهمترین عامل مهریه های سنگین می بایست برشمرد. از طرفی عادت چشم و هم چشمی که مبدل به ویژگی ذاتی کثیری از خانواده ها گردیده است را هم می توان در شیوع مهریه سنگین تأثیر گذار دانست. با کمی تفکر می توان دریافت ازدواجی که بر پایه عشق به یکدیگر بنا نهاده شده باشد، با تعیین مهر سنگین همخوانی چندانی ندارد.

مورد دیگر از عوامل کاهش ازدواج شرعی را می توان در هزینه ها و مخارج سنگین عروسی دید. امروزه یک مجلس عروسی معمولی چیزی بالغ بر ۵۰ تا ۱۰۰میلیون هزینه دارد، حال آنکه در ازدواج سفید، دختر و پسر تعهد مالی کمتری نسبت به یکدیگر خواهند داشت، بدیهی است این مخارج سنگین بیش از هرچیز یک فرد جوان را دلسرد می کند و این خود تأثیر زیادی در کاهش ازدواج خواهد داشت.

رکود و تورم بیش از حد و اقتصاد بیمار ایران در سال های اخیر تأثیر زیادی در افزایش هزینه ها گذاشته است. بدیهی است شرایط اقتصادی که زمینه ازدواج سفید را در کشور فراهم می کند به اقدامات حاکمیت در این زمینه برمی گردد. عوامل دیگری نیز در کاهش ازدواج مشروع دخیل هستند، مانند فاصله بین فقیر و غنی که این مورد هم به خصوص در ایران یکی دیگر از عوامل شیوع ازدواج سفید می باشد.

عوامل اجتماعی

عوامل اجتماعی فراوانی در شیوع ازدواج سفید به داخل کشور تأثیر دارند، عواملی که قبل از هر چیز زمینه های ازدواج شرعی را از بین می برند و فرد جوان را به سمت این نوع ازدواج ها سوق می دهند.

• ۱) مهاجرت تحصیلی
  اکثر مهاجرت های تحصیلی در دوران دانشگاه اتفاق می افتد، یعنی از سن ۱۸ تا ۲۵ سالگی و تقارن این دوره از سن که معمولا میزان نشاط و لذت طلبی بیشتری در فرد جوان وجود دارد، با فاصله گرفتن از محل زندگی و خانواده زمینه های استقرار در خانه مجردی برای فرد فراهم می گردد.
  
• ۲) مهاجرت شغلی
  مهاجرت شغلی معمولاً بعد از تحصیلات یا بعد از خدمت سربازی صورت می گیرد، گاهی فرد مجبور است به دلیل تأمین هزینه های خود کیلومترها دورتر از محل زندگی خود به کار کردن بپردازد و در این شرایط برای خود سرپناهی در نظر خواهد گرفت(ستوده،۱۳۸۳).
  
• ۳) استقلال طلبی
  گاهی شرایط اقتصادی و اجتماعی فرد به گونه ای رقم می خورد که امکان ازدواج برای فرد تا مدتها فراهم نیست یا اینکه فرد قصد ازدواج پیدا نمی کند، یا به دلیل عواملی مثل طلاق یا فوت همسر، دیگر تمایلی به ازدواج ندارد و از طرفی افزایش سن امکان ادامه زندگی وی با والدین را غیر ممکن می سازد. در این صورت فرد بدیهی است که به استقلال فکر می کند و با جدایی او از والدین زندگی فردی و مستقلی برای خود مهیا می کند.
• ۴) تعارض های نسلی
  یکی از عوامل مهم رو آوردن جوانان به خانه های مجردی، تعارض های نسلی در خانواده است، امروزه برخی از جوانان به بهانه آنچه با طرز تفکر سنتی در مقابل طرز فکر مدرن خود می پندارند، دچار اختلافاتی با والدین می شوند و گاهی اوقات دامنه این اختلافات فراتر از این می رود و جوان برای رهایی از این مشکل به دنبال استقلال خود برمی آید و زندگی مستقل برای خود مهیا می سازد.
  

به طور کلی با جمیع این شرایط، خانه های مجردی افزایش چشمگیری یافته اند و زمینه اولیه ازدواج سفید که همان خانه مجردی برای جوانان است، فراهم گردیده است.

در عوامل گرایش دختران به ازدواج سفید، باید کمی تفاوت قائل گردید، دختران روحیاتی متفاوت از پسران دارند. از نظر روانشناختی، کاهش میزان رابطه دختران با والدین، احساس تنهایی و حقارت به سبب آنچه در جامعه تبعیض علیه خود می پندارند و همچنین وجود روحیات لطیف و احساسی تر نسبت به پسران و نیاز به پناهگاهی امن برای ارضای نیازهای عاطفی، وجه افتراق گرایش دختران به ازدواج سفید در ایران است.

* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه این مطلب و دیگر مطالبم، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام یا ایمو هماهنگ نمایید. همچنین می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۷۲۸۷۱۲ تماس بگیرید. *