ویژگی های تمدن مدرن
جهان مدرن به طور ماهوی با قرون وسطی و دوران باستان و عالم دینی تفاوت دارد
مدرنیته دستاوردهای عظیم و مهمی را برای زندگی بشر در حوزه‌های علمی و انسانی به ارمغان آورده است که نمی توان از آنها چشم پوشید. مدرنیته یعنی مدرن بودن.
نوگرایی، تجدد یا مدرنیسم (modernism)، به معنی گرایش فکری و رفتاری به پدیده‌های فرهنگی نو و پیشرفته‌تر و کنار گذاردن برخی از سنت‌های قدیمی است. نوگرایی فرایند گسترش خردگرایی در جامعه و تحقق آن در بستر مدرنیته است. مدرنیته یعنی مدرن بودن، یعنی منش و شیوه زندگی امروزی و جدید.
میان مدرنیته و مدرنیسم تفاوت وجود دارد. مدرنیسم در معنای کلی به معنی نوسازی، پیشرفت و توسعه است. نوعی ایدئولوژی است که در پی جایگزین کردن نو به جای کهنه است. مدرنیسم نمود بیرونی تفکر مدرن است. به بیانی دقیق تر مدرنیسم شکل بیرونی مدرنیته و مدرنیته هویت و روح مدرنیسم است. در ترجمه فارسی مدرنیته از واژه هایی چون تجدد، نو اندیشی و امروزگی، استفاده می شود.
دور از واقعیت نیست اگر آغاز روزگار مدرن را با شکل گیری نگاه اومانیستی پس از رنسانس در میان انسان ها همزمان بدانیم. مدرنیته متضمن این امر است که تمدن مدرن یک تمدن یکتا و بی‌نظیر در تاریخ بشر است. هر کسی می‌پذیرد که اروپا و آمریکا پیشرفت کرده اند. آنها تکنولوژی های جدید و قدرتمند برای مطالعه طبیعت بدست آوردند.
شعارهای دنیای مدرن (عصر روشنگری)
- خرد در مقابل خرافات
- آزادی در مقابل قیدهای مذهبی و اجتماعی چون کاتولیسم و فئودالیسم
- برابری ذاتی در مقابل اجتماعی بر اساس خون و تبار
- قانون مندی ها در مقابل دگم ها و جزم اندیشی و قضا و قدری فکر کردن
- نسبی گرایی در مقابل مطلق گرایی.
فرایند تکوین مدرنیته و انسان مدرن را می توان در چند محور زیر خلاصه کرد :
- موضع انسان در جهان پس از رنسانس تغییر کرده است و همان گونه که از زمان کوپرنیک زمین به دور خورشید می گردد، با دکارت نیز سوژه مدرن انسان، مرکز کائنات می شود و اومانیسم شکل می گیرد.
- عقلانی سازی بر آمده از فلسفه دکارت (می اندیشم، پس هستم) و فیزیک گالیله به قلمروهای دیگر زندگی انسان از جمله سیاست نیز گسترش می یابد و با ظهور مدرنیته جامعه رفته رفته از همه قید و بندهای ماوراء الطبیعه رها می شود.
- تکنولوژی و فناوری را شاید بتوان، شکل نمادین آزادی مدرنیته دانست، یعنی سرور و مالک طبیعت گشتن. فناوری افسون قصه های کهن را زایل نمود و اوهام او را از بین برد.
- مدرنیته را می توان نظام اندیشه ها و ارزش هایی دانست که به پیدایش فرد باوری در جهان مدرن انجامیده است.
- با کانت عصر مدرنیته رسماً آغاز می شود. وی روشنگری را رستگاه آدمی و آغاز گر رهایی همه انسان ها می داند.
این جمله کانت به بهترین نحو اصل انسان مداری و خردورزی مدرنیته را بیان می کند :
به خود جسارت بده و پروای آن را داشته باش که عقل و فهم خود را بکار گیری.
اندیشه‌های تأثیرگذار بر نوگرایی و مدرنیسم عبارتند از:
- انسان گرایی : انسان محوری به معنای باور به قدرت اندیشه انسان.
- ماده گرایی : جهان‌بینی مدرن نیازهای روحانی انسان را به نیازهای عاطفی او انتقال می دهد.
- خرد گرایی : نگرش به جهان به صورت عقلانی و بر اساس خرد و استدلال.
انسان گرایی : عبارت است از باور داشتن به اینکه اگر از دست علم انسان کاری بر نیاید، قطعاً از دست هیچ کس و هیچ چیز دیگری هم بر نخواهد آمد، و اگر از قدرت انسان کاری بیرون رفت، دیگر در محدوده هیچ کس و هیچ چیز دیگری هم نخواهد بود. بروز و تعیین این اعتقاد و باور در ادبیات دوران مدرن، در قالب این ایده تجلی می کند که انسان حاکم بر سرنوشت خویش است و اسیر موجود دیگری نیست.
جهان نگری مادی مدرنیسم : امروزه تنها ساحت جسم(بدن) و ساحت ذهن، محل تاکید است. در ادبیات جدید چیزی به نام نفس و روح به چشم نمی آید. جهان نگری مدرن در ساخت نیازها و خواست های آدمی، نیازهای روحانی را به نیازهای سایکولوژیک تحلیل و تحویل می کند. نیازهایی که مربوط به نفس هستند تحویل شده اند به نیازهایی که مربوط به احساسات و عواطف هستند.
ویژگی‌های اصلی مدرنیته
جهان مدرن به طور ماهوی با قرون وسطی و دوران باستان و عالم دینی تفاوت دارد. مدرنیته به لحاظ نظری دارای این ویژگی‌هاست:
- آزادی بیان
- دموکراسی
- فرد گرایی
- انسان گرایی و اومانیسم
- تاکید و تکیه بر عقل(عقل گرایی)
- اعتقاد به اصل پیشرفت تاریخی
- اصالت علم
- تکنولوژی جدید و نظام تکنوکراسی
- سکولاریزم و سکولاریزه کردن امور
- اعتقاد به قانون گذاری توسط عقل و حق حاکمیت بشری
مدرنیته دستاوردهای عظیم و مهمی را برای زندگی بشر در حوزه‌های علمی و انسانی به ارمغان آورده است که نمی توان از آنها چشم پوشید و تاثیر آن را در زندگی و رشد انسانی نادیده گرفت، اما با توجه به تبعاتی که مدرنیته داشته است این نکته را نیز باید مورد توجه قرار دهیم که محدودیت های عقل را بشناسیم.
ما باید همه آنچه را که غرب به ما آموخته است، از نو بیاموزیم و نقادی کنیم، و هرگز از یاد نبریم که سروری تمدن غرب به معنای سروری مطلق همه معیارها و شیوه های زندگی و فرهنگ آن نیست.
منابع :
- بابک احمدی / مدرنیته و اندیشه انتقادی / نشر مرکز
- رامین جهانبگلو / مدرن ها / نشر مرکز
- داریوش آشوری / ما و مدرنیته / موسسه فرهنگی صراط
خیلی ممنون از مطالب مفیدتون…اگر میشه در مورد تمدن جدید و آثار مثبت و منفی این تمدن هم پست و مطالب ارائه بدین…تشکر و خداقوت امیدوارم که باز هم بتونم مطالبتون رو دنبال کنم(: