کلینتون ریچارد داوکینز (Clinton Richard Dawkins)‏، در ۲۶ مارس ۱۹۴۱ در نایروبی کنیا زاده شد. پدرش یک سرباز بود که در جنگ جهانی دوم از کنیا به انگلیس بازگشت تا به نیروهای متفقین بپیوندد. آنها در سال ۱۹۴۹ زمانی که ریچارد هشت ساله بود به انگلستان بازگشتند. پدر و مادرش، هر دو به علوم طبیعی علاقه‌مند بودند و پاسخ پرسش‌های داوکینز را به شکل علمی می‌دادند. 

داوکینز، به گفته خودش در ۹ سالگی شروع به شک‌کردن در وجود خدا کرد؛ ولی برهان نظم او را قانع می‌کرد. دریافت این نکته که در جهان ادیان گوناگون وجود دارند، و مسیحی بودن او شانسی بوده، و اگر در جای دیگری به دنیا می‌آمد دین دیگری داشت بر وی تأثیر گذاشت. وی فهمید که چون هزاران دین گوناگون وجود دارند همگی نمی‌توانند درست باشند. در ۱۶ سالگی با داروینیسم آشنا شد و دریافت که پیچیدگی‌های جانداران نیازی به خالق و طراح ندارد و ایمان دینیش را از دست داد.

داوکینز به دنبال علاقه‌ای که از کودکی همراهش بود، یعنی زیست‌شناسی، در رشته جانورشناسی دانشگاه آکسفورد به تحصیل پرداخت. در آنجا نیکو تینبرگن رفتارشناس جانوری برنده جایزه نوبل، استاد راهنما و تز دکترایش بود. او پس از دریافت دکترا یک سال دیگر در آکسفورد ماند و زیر نظر تینبرگن به پژوهش‌های رفتارشناسی جانوران پرداخت.

داوکینز، کتاب‌های متعددی در زمینه فرگشت(تکامل)، نوشته‌است. نخستین کتاب او، با عنوان ژن خودخواه، که در سال ۱۹۷۶ منتشر شد، او را به مجامع علمی معرفی کرد. داوکینز در این کتاب، نقش کلیدی ژن‌ها را در فرگشت تشریح می‌کند و برای نخستین بار، مفهوم مم (meme) را مطرح می‌نماید. بدیع‌ترین اثر علمی او فنوتیپ گسترش یافته است، وی در این کتاب این نظریه را طرح کرد که اثرات فنوتیپی محدود به داخل بدن جانداران نیستند؛ بلکه می‌توانند به بیرون از بدن جاندار گسترش یابند و حتی در بدن دیگر جانداران تأثیر بگذارند.

داوکینز از منتقدان بزرگ آفرینش‌گرایی و یک بی‌خداست(atheist). او یک آزاد اندیش، اومانیست سکولار، شک‌گرا و خردگرای علمی است. داوکینز در کتاب پندار خدا (۲۰۰۶) عنوان می کند که به احتمال قریب به یقین خالقی ماوراءالطبیعه وجود ندارد و ایمان دینی یک پندار غلط جا افتاده‌ است. تا سال ۲۰۰۷ تنها در زبان انگلیسی یک و نیم میلیون نسخه از این کتاب به فروش رسید. این کتاب به سی و دو زبان، از جمله فارسی، ترجمه شده‌ است.

در پی یافتن آنها نباشید، پراکنده و شناور در دریا که روزی در گذشته دور، این چنین سوارکارانه آزاد بودند. اینان در درون من و شما جای دارند. ما را، جسم و روح ما را آفریده اند و حفظ آنها توجیه نهایی موجودیت ماست. اینان راه درازی آمده و اکنون آنها را ژن و ما را ماشین بقای آنها می نامند(داوکینز، ۱۹۷۶)

کسانی هستند که ناامیدانه، تلاش در نپذیرفتن نظریه تکامل دارند. آنها را می توان به ۳ دسته تقسیم کرد:

1. کسانی که صرفا به دلایل مذهبی می گویند تکامل دروغ است.
2. کسانی که دلیلی برای انکار تکامل نمی یابند ولی اغلب بنا به دلایل سیاسی یا عقیدتی، داروینیسم و روال کار آن را موافق طبع خود نمی بینند. برخی مفهوم انتخاب طبیعی را ظالمانه و دور از انصاف می دانند و برخی آن را بی معنی می دانند، زیرا غرورشان جریحه دار شده است.
3. کسانی که در بعضی رسانه ها کار می کنند و دنبال چیزهای پر هیاهو و حاشیه ساز برای جذب بیننده بیشتر هستند.

انتخاب طبیعی (فرآیند ناآگاه و کور که داروین آن را کشف کرد) هیچ هوشی ندارد. اگر بخواهیم بگوییم فرگشت نقش یک ساعت‌ساز را در طبیعت بازی می‌کند، می‌توان گفت آن یک ساعت‌ساز نابیناست.

داوکینز یک رفتارشناس جانوری است و از این رو به بررسی ارتباط رفتار حیوانات با انتخاب طبیعی علاقه‌مند است. او بر این باور است که ژن واحد اصلی انتخاب در فرایند فرگشت است. ژن هایی که بصورت مجموعه‌هایی بزرگ، درون ربات‌های بزرگ و سنگینی که من و شما هستیم به حیات خود ادامه داده و با کنترل از راه دور، از ما به نفع خود استفاده می‌کنند. ما ماشین‌های بقای آنها هستیم، اما ماشین‌های بقای موقت، چرا که ژن‌ها بالقوه، عمری بسیار طولانی دارند و عمر ما در مقایسه با آنها بسیار کوتاه است. با پایان عمر ما، ژن ها در پیکر فرزندان و نسل های بعد از ما به حیات خود ادامه خواهند داد.

داوکینز اصطلاح ژن خودخواه را برای توضیح تکامل ژن محور به کار برد، و بر این پایه است که تأثیر تکامل در سطح ژن‌ها بارزتر است. 

از نظر ‫داوکینز‬، ژن‌ها‬ خودخواهند و ساعت‌ساز نابیناست. او تاکید می‌کند که هر نگاه دیگری غیر از این خیانت به حقیقت مفاهیم است. مفاهیم ارجمندی همچون «اراده آزاد» و «معنویت» در سایه تیره و مارپیچ ژن‌های ما به سر می‌برند. ما و تمام جانوران دیگر ماشین‌هایی هستیم که توسط ژن‌هایمان ایجاد می‌شویم. مانند گانگسترهای موفق شیکاگو، ژن‌های ما نیز در بعضی موارد میلیون‌ها سال در یک دنیای به شدت رقابتی بقا یافته‌اند.

بارزترین ویژگی مورد انتظار در یک ژن موفق، خودخواهی بی‌رحمانه است. معمولا این خودخواهی ژنها، منجر به خودخواهی در رفتار فرد خواهد شد. ژن‌های ما ممکن است به ما بیاموزند که خودخواه باشیم، اما ما الزاما ناچار نیستیم که تمام عمرمان از آنها اطاعت کنیم.

ژن ها، نقشه ای هستند که هر نوزاد بر طبق آن رشد خواهد کرد، اما تاثیر آن‌ها یک‌سویه است. صفات اکتسابی به ارث نمی‌رسند. مهم نیست شما در طول زندگی به چه اندازه دانش و آگاهی کسب کرده باشید، یک ذره آن هم از طریق ژن به فرزندتان منتقل نخواهد شد. هر نسل جدید از صفر شروع می‌کند.

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.