اجازه دهید یکی از هوشمندترین مشاهداتش در باره رفتار انسانی را برایتان توضیح دهم با این پیش شرط که آن را با کل مجموعه تئوری روانکاوی وی متصل نبینید. از این طریق، شاید به بخشی از کنجکاوی خودتان در باره این انسان بسیار مهم در اندیشه بشری، جوابی بیابید. بی شک، دریچه ایی که او به جهانِ وجدان، ناخودآگاه و روان بشر گشوده است ، برای انسان ِ پرورده شده در فرهنگ قرن ۱۹، کاری بود کارستان و همچنان در بعضی زمینه ها، اصالت و صحت علمی اش پایدار مانده است.
فروید در یکی از چهارچوب های اندیشه روانکاوانه اش به یک تعریف بسیار فراگیر از مرض« وسواس تکراری – repetition compulsion » رسید . او به مدد چند مشاهده بسیار جالب توانست برای این تعریف اساسی، دلائل منطقی فراهم کند. او با تیزبینی بی نظیرش متوجه دو نکته اساسی در رفتار بزرگسالان و کودکان شد:
۱) او مقدمتاً پی برد آدم هایی که در زندگی، اتفاق اسفناک و یا وحشتناکی برای شان می افتد به طور ناخودآگاه در حین خواب دیدن های پیاپی، اتفاق بدِ مورد نظر را بازسازی و تکرار می کنند. او بر این نکته تاکید می کند که آدم ها به جای آنکه به تصاویر و خاطرات قبل از تصادفات ناگوار برگردند در خواب و کابوس های شان، مدام صحنه تصادف را تجسم می کنند.او در ضمن متوجه شد که تکرار اتفاقات شوکه کننده، در سربازان از جنگ برگشته نیز به وقوع می پیوندد. به نظر فروید، انسانها با تکرار حوادث و تصادفات ناگوار در خواب، ناخودآگاه تلاش می کنند که بر شوک ناگواری که بر آنها وارد شده تسلط پیدا کنند.
۲) او ضمن دقت در رفتار کودکانی که ماجرای دوری از والدین را تجربه می کنند پی برد که کودکان با بازی مخصوصی که انجام می دهند تلاش غریزی را تهیه می بینند تا ترس و نگرانی ناشی از غیبت مادر یا پدر را به کنترل خویش در آورند. به عنوان نمونه مشاهداتش در باره یک خردسال را ثبت می کند که بچه مزبور با پرتاب اسباب بازی (که با نخی بسته شده) به زیر لحاف یا در گوشه ایی که دیده نشود و به دست آوردن مجددش، به خیال خودش، مدام به مادرش که او را ترک کرده می گوید « برو، من به تو احتیاجی ندارم» و بعد با بازگرداندن مجدد و مداوم اسباب بازی، به این ماجرای تخیلی قوت می بخشد که هر موقع که اراده کند اسباب بازی ( مادر) را می تواند باز گرداند. به نظر فروید، مسیر تکرار اعمالی که از بچه سر می زند، به بچه اجازه می دهد تا غم و نگرانی ناشی از جدایی موقت از مادرش را ترمیم کند. قابلیتی که لایه جدیدی از شخصیت قوی را برای کودک فراهم می کند.
به قول فروید همه ما می خواهیم به مرحله قبلی تر زندگی برگردیم. چیزی شبیه به بازگشت به دوران امن و آرام جنینی یا به تعبیر دیگر « the desire to return to an earlier state of things». مثل رفتار و عادتی نظیر دیدن فیلمی که دوست داریم، شنیدن مداوم موسیقی که دوست داریم یا حتی به شکل ناهنجار بازگشت به رفتار ناهنجاری که دوست داریم نظیر آشنایی یا رابطه با آدم هایی که می دانیم اذیت مان خواهند کرد .
از فروید حرف زدن و بازگو کردن بخشی از دیدگاه هایش در دوره و زمانه ما به خودی خود دشوار است. اغلب انسان های معاصر، یک نوع پیشداوری نسبت به فروید پیدا کرده اند که البته دلائل زیاد و قابل قبولی هم برای آنها وجود دارد. با این وجود، مشاهدات فروید در تکرار وسواس گونه اتفاقات ناهنجار، توسط بخش بسیار جدیدی از روانشناسی Cognitive behavioral therapy مورد توجه و استفاده قرار می گیرد. تکنیک های جدید روان درمانی نیز بر این شناخت تاکید می کنند که اگر افراد تصویر و تجسمی از رفتار و عادت های تکراری و ناهنجار خود به دست آورند امکان برخورد و تهیه مسیرهایی برای ترمیم بوجود می آید.
منبع : مجله مرد روز