تعریف در زمینه خیانت زناشویی جامعیت و کلیت ندارد، بدلیل این که افراد ممکن است به طرق مختلف ناقض تعهدات زناشویی خود گردند، بدون اینکه رابطه جنسی با فرد دیگر داشته باشند. افراد ممکن است هم در آمیزش جنسی و هم با رابطه عاطفی با فردی غیر از همسر اقدام به خیانت نمایند (باس و شاکلفورد ۱۹۹۷؛ صفایی، ۱۳۹۱).

اسامی زیادی برای این روابط استفاده شده است؛ چند همسری، ارتباط خارج زناشوئی، روابط فرا زناشوئی، ارتباط جنسی خارج از زناشوئی، بی وفایی، معاشقه و خیانت(یابلونسکی ۱۹۷۹)؛ اما دو اصطلاح خیانت و روابط فرا زناشوئی بیشترین کاربرد را در ادبیات پژوهش داشته است.

معنای لغوی روابط فرا زناشوئی به معنای مکر، نقص عهد و پیمان، زناکاری، خروج از مأموریت است(عبدالملکی، ۱۳۹۲). یکی از اولین نویسنده­ هایی که روابط فرا زناشوئی را تعریف کرد تامپسون(۱۹۸۴) بود. بنا به تعریف او رابطه فرا زناشویی عبارت است از: رابطه جنسی خارج از ازدواج بدون آگاهی شریک زندگی(محمد اسماعیل، ۱۳۸۹).

تعاریف مختلف در زمینه خیانت عبارتند از:

• فرد علاوه بر داشتن یک همسر/معشوقه، در دام عشق و دوست داشتن فرد دیگری می‌افتد(میلر و مانر ۲۰۰۹).
• خیانت عاطفی هنگام ارتباط با شخص دیگری غیر از همسر صورت می‌گیرد که با صمیمیت عاطفی، رابطه جنسی و پنهان کاری مشخص می‌شود و وجود هر سه مولفه ذکر شده در این رابطه ضروری است.
• خیانت تخطی از پیمان و قرارداد بین زوجین در مورد انحصاریت عاطفی و جنسی که به صورت یک راز، بدون آگاهی و رضایت طرف مقابل صورت می‌گیرد(ویکس، ۲۰۰۳). 

ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲ ﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺯﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﺷﻴﻮﻉ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺩﺍﺭﺩ(حتی در جامعه ایران) ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ، ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺣﻖ ﺷﺮﻳﻚ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺩ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺷﻜﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ ﺁﺳﻴﺐ ﺯﺍﻱ ﺑﻴﻦ ﻓﺮﺩﻱ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

خیانت زناشویی یا عهدشکنی، نوعی درگیری عاطفی، جنسی یا عاطفی-جنسی با فرد دیگری به غیر از همسر(پارتنر) است که حالت پنهانی دارد.

خیانت و بی وفایی

سعید کاوه در کتاب همسران، بی وفایی و خیانت؛ پس از تعریف مفهوم خیانت شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بیان نموده است. بی وفایی را می‌توان برقراری ارتباط عاطفی با فردی از جنس مخالف خارج از چارچوب خانواده دانست و خیانت را برقراری ارتباط جنسی با فردی از جنس مخالف خارج از چارچوب خانواده(کاوه، ۱۳۸۷).

شباهت های میان خیانت و بی وفایی

1. انگیزه عمده بی وفایی و خیانت نوعی لذت جویی است.
2. بی وفایی و خیانت مخفیانه و بدون اطلاع همسر صورت می‌گیرد.
3. بدون توسل به دروغ، بی وفایی و خیانت امکان پذیر نیست.
4. نوعی خوگیری در بی وفایی و خیانت ایجاد می‌شود که اقدام کننده پس از مدتی قادر به خودداری از آن نخواهد بود.
5. فردی که از بی وفایی و خیانت همسرش آگاه شود، ضربه عاطفی و روانی شدیدی را تجربه خواهد کرد.
6. در هر دو مورد بی وفایی و خیانت ذهن و توجه فرد به جای همسر، صرف فرد دیگر می‌شود.
7. در هر دو مورد عشق و محبتی که باید صرف همسر شود برای فرد دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
8. در هر دو مورد بی وفایی و خیانت، فرد عمدتا قصد طلاق یا جدا شدن از همسرش ندارد (کاوه، ۱۳۸۷).

تفاوت های میان بی وفایی و خیانت

عمده ترین نکاتی را که در این مورد می‌توان مطرح نمود به قرار زیر است:

1. بی وفایی مرحله‌ای خفیف تر از خیانت است.
2. دست کشیدن و کنار گذاشتن بی وفایی در مقایسه با خیانت آسان تر است.
3. بی وفایی آسیب و عوارض به مراتب کمتری را در مقایسه با خیانت به همراه دارد.
4. بخشش بی وفایی از سوی همسر در مقایسه با خیانت به مراتب آسان تر است (کاوه، ۱۳۸۷).

انواع خیانت‌های زناشویی

در منابع علمی موجود، بی وفایی و خیانت‌های زناشویی دسته بندی شده است. بطور کلی، می‌توان انواع خیانت‌های زناشوئی را بر روی یک طیف در نظر گرفت که یک سر آن بی وفایی عاطفی قرار دارد و سر دیگر آن خیانت جنسی. این دیدگاه خیانت و بی وفایی را به سه دسته همراه با طبقه بندی‌های فرعی تقسیم می‌کند که عبارتند از:

الف: خیانت‌های عاطفی: در این نوع از بی وفایی یکی از زوجین به دلایل مختلف، مشکلات و مسائل عاطفی را بیش از آن که با همسرش مطرح کند، با دیگری خارج از خانواده اش در میان می گذارد و از او حمایت عاطفی می‌جوید. در واقع فرد غریبه ای، تکیه گاه عاطفی همسر پیمان شکن و بی وفا می‌شود. بی وفایی‌های عاطفی اشکال مختلفی دارند که عبارتند از: ارتباط از طریق اینترنت، ارتباط در محیط‌های کار یا ارتباط تلفنی.

ب: خیانت‌های جنسی: خیانت جنسی به معنای روابط مرد یا زنی دارای همسر با جنس مخالف است که غریبه می‌باشد. این خیانت در همه فرهنگ‌ها و تمام اعصار امری ناپسند تلقی شده است. شکل‌های فرعی تر خیانت جنسی عبارتند از: ارتباط جنسی با زنان خیابانی، ارتباط جنسی با افرادی غیر از همسر و کسب لذت از آن ارتباط ها.

ج: خیانت‌های مرکب: خیانت‌های مرکب، شکل ترکیبی بی وفایی‌های عاطفی و خیانت‌های جنسی است. همان گونه که پیش از این گفته شد اگر دو نوع خیانت دیگر (عاطفی و جنسی) را در دو سر طیف بی وفایی و خیانت در نظر بگیریم، می‌توان خیانت ترکیبی را در این دیدگاه در حد وسط منظور کرد. مسیر پیموده شده در این نوع خیانت را می‌توان به شکل روشن تر از انواع دیگر ردیابی کرد. به این ترتیب فرد خیانت کننده یا در آغاز درگیر مسائل عاطفی شده و در نهایت به مسائل جنسی کشیده می‌شود یا ابتدا صرفا درگیر امور جنسی می‌شود و سپس در ارتباطش جنبه‌های عاطفی پدیدار می‌شود (گلاس، ۲۰۰۳؛ مومنی جاوید و شعاع کاظمی، ۱۳۹۰).

خیانت، معلول یک سری مشکلات در رابطه است نه علت آنها.

انواع رابطه جنسی در خیانت

۱- رابطه جنسی انتقام جویانه

برخی از زوجین به دلایل مختلف از هم بیزار و متنفر می شوند. مثلا فرض کنید زنی که عاشقانه و خالصانه مردی را دوست می داشته و تمام زندگی و وقت و انرژی خود را صرف او کرده، با گذشت زمان ناگهان متوجه می شود که فرد مقابل به هیچ وجه او را جدی نمی گرفته و به راحتی به او خیانت می کرده است. در این حالت حس انزجار و تنفر شدیدی نسبت به همسر در زن شکل می گیرد.

یا تصور کنید که مردی که اکثر ساعات روز را برای راحت زندگی کردن خانواده اش کار می کرده، ناگهان متوجه خیانت همسرش می شود. اینگونه افراد با نیت انتقام، افراد آسیب پذیر و ساده و زودباور را انتخاب کرده و به شکل های مختلف او را مجذوب و وابسته خود می کنند و در ادامه انتقام اتفاقات گذشته خود را از این افراد بی گناه می گیرند و آنها را قربانی می کنند.

۲- رابطه جنسی رفاقتی (comrade’s sex)

امروزه در جامعه ما نوعی خیانت رواج پیدا کرده که در آن اکثرا هر دو نفر متاهل هستند. دو نفر رابطه جنسی را اصول و پایه دوستی و رفاقت خود قرار می دهند. در این ارتباط حسی، عشق بین دو طرف وجود ندارد. نمی توان گفت ادعای دو طرف نسبت به تعهد در رابطه نیز حقیقت دارد، زیرا هر دو نفر با شروع این رابطه اصول تعهد را خود به خود زیرپا گذاشته اند. اکثرا، افرادی آلوده این روابط می شوند که از لحاظ جنسی در رابطه خود با همسرشان مشکل دارند. البته بعضی از افراد نیز به دلیل احساس نیاز به شیطنت های جنسی و زیاده خواهی به سمت این روابط کشیده می شوند، چون در این رابطه فعالیت های جنسی و خواسته های جنسی آنها قضاوت نمی شود به راحتی افکار جنسی خود را بروز می دهند.

۳- رابطه جنسی دیوانه وار (maniac sex)

بعضی از افراد به شکل بیمارگونی علاقه به رابطه جنسی دارند. نمی توان گفت که این نوع روابط بیشتر در زنان شیوع دارد یا بیشتر در مردان بروز می کند. این نوع رابطه جنسی بیشتر در افراد مرفه جامعه به چشم می خورد. جایی که رابطه جنسی جزو نیازهای روزانه به حساب می‌آید و مانند رفع تشنگی و گرسنگی با آن برخورد می شود. معمولا به این ترتیب رخ می دهد که دو طرف در یک نقطه به صورت اتفاقی با یکدیگر برخورد می کنند و به هم احساسات جنسی پیدا می کنند.

مثلا در یک مهمانی شبانه بعد از استفاده از مشروبات الکلی یا مواد مخدر ناگهان بدون این که حتی اسم یکدیگر را بدانند با هم رابطه جنسی برقرار می کنند. در این نوع اعتیاد به رابطه جنسی فرد هر چقدر با افراد مختلف بیشتری رابطه جنسی داشته باشد احساساتی مانند غرور و پیروزی به او دست می دهد.

خیانت زنان، کنش آگاهانه سیاسی یا یک واکنش کور ؟

گاهی دلیل خیانت زنان این است که آنها نوعی واکنش در برابر نابرابری نشان می‌دهند. زنان به سوی مطالبه حقوق برابر با مردان حرکت می‌کنند؛ این در حالی است که جامعه و قوانین حاکم به مردان اجازه داشتن روابط خارج از ازدواج را به صورت قانونی می‌دهد؛ همین باعث می‌شود تا زنان به نوعی نسبت به این نابرابری‌ها واکنش نشان دهند، حتی اگر به طور کامل به این امر آگاهی نداشته باشند و به ضرر خودشان عمل کنند.

منابع:

• کاوه، سعید (۱۳۸۷). همسران و بی وفایی و خیانت. تهران: سخن.
• کرمانی ها، سارا (۱۳۹۳). مصرف رسانه­ نگرش به روابط فرازناشویی در بین جوانان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، داشگاه الزهرا.
• گلاسر، ویلیام و کارلین، گلاسر (۲۰۰۰). ازدواج بدون شکست، بهم رسیدن و باهم ماندن. ترجمه خوش نیت و برازنده. مشهد: فرا انگیزش ۱۳۹۲.
• محمد اسماعیل، مهسا (۱۳۸۹). بررسی اثر بخشی آموزش شیوه‌های مقابله با استرس بعد از رابطه فرازناشویی فرد جهت افزایش رضایتمندی زناشویی زن‌های در معرض آسیب، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه علامه طباطبایی.
• مومنی جاوید، مهر آور و شعاع کاظمی، مهر انگیز(۱۳۹۰). دیدگاه ­های نظری خیانت زناشویی و بهبود روابط: تاکید بر راهبردهای عملی مشاوره ای، تهران: آوای نور.

همه ما در مراحل و زمان هایی از زندگی، نیاز به گفت و گو و مشاوره داریم. جهت دریافت وقت مشاوره آنلاین یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ تماس بگیرید.