بیماری اسکیزوفرنی

اختلالی که اکنون آن را اسکیزوفرنی می خوانیم ابتدا توسط پزشک فرانسوی، “بندیکت مورل” به عنوان بیماری زوال عقل پیش رس مشخص شد. روان پزشک آلمانی امیل کرپلین، آن را به طور منظم تعریف کرد و نام آن را جنون زودرس نامید. بلویلر اصطلاح اسکیزوفرنی را اختراع و سمپتوم های آن را کدگذاری کرد. تصور می رفت این اختلال که زوال عقل پیش رس خوانده می شد، تباهی مغز است که در سن جوانی آغاز می شود و سرانجام به تجزیه کل شخصیت می انجامد.

کاهش توانایی شخص در اندیشیدن، عاطفهٔ ضعیف، انجام رفتارهای نامعقول و ناتوانی در درک واقعیت، احساس بی ارزشی، احتمال خودکشی از ویژگی‌های بارز آن است. جالب اینجاست که فرد به افکار و اعمال خود باور قلبی دارد و به نظر خودش به طور صحیح عمل می کند.

نشانه‌های دیگر این اختلال شامل باورهای نادرست، آشفتگی اندیشه، شنیدن صداهایی که وجود ندارند(توهم)، کاهش تعامل اجتماعی، کابوس های پی در پی، ابراز نکردن عاطفه و بی‌انگیزگی است. این علائم معمولا به تدریج بروز می‌یابد، در نوجوانی شروع می‌شود و در بسیاری موارد هرگز برطرف نمی‌شود(اسکیزوفرنی پایدار)

این بیماری می‌تواند به توهمات و هذیان های دینی نیز منجر شود که شخص بر اساس آن برای خودش نقش پیامبرگونه‌ای در نظر می‌گیرد و تصور می‌کند که ماموریت مهم و یا هدف مهمی دارد.

چهار A بلویلر:

نخستین بار روانپزشک آلمانی یوجین بلویلر بیماری اسکیزوفرنی را با وجود ۴ علامت زیر تعریف کرد:

١- اختلالات تداعی: Association disturbance
٢- عاطفه سطحی: flat Affect
٣- دودلی یا دوسوگرایی: Ambivalence
۴- اوتیسم: Autism

علائم اسکیزوفرنی

فرد مبتلا به اسکیزوفرنی حاد که در مرحله فعال است دچار توهم‌هایی می شود(اغلب به صورت شنیدن صداها)، همچنین دچار هذیان(اغلب خیالات عجیب و غریب) و آشفتگی فکری و کلامی هستند. گوشه‌گیری اجتماعی، نامرتبی لباس و بهداشت و از دست دادن انگیزه و قضاوت علائم منفی اسکیزوفرنی هستند. اغلب الگوی قابل مشاهده‌ای از مشکل عاطفی وجود دارد، برای مثال عدم پاسخگویی به محرک‌ها.

اواخر نوجوانی و اوایل دوران بلوغ، دوره‌های اوج شروع بیماری اسکیزوفرنی است؛ معمولا قبل از سن ۱۹ سالگی خود را نمایان می‌کند. طبق مطالعه ای که توسط مهرابی در ایران انجام شده است علائم رایج، خلق افسرده، عواطف نامتناسب و بی تفاوتی، جریان فکر آهسته، هذیان گزند و آسیب، توهم شنوایی، فقدان قضاوت صحیح و بصیرت کم نسبت به بیماری بود.

علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی اغلب با واژه‌های علائم مثبت و منفی شرح داده می‌شود. علائم مثبت، آن‌هایی هستند که اکثر افراد به‌طور عادی تجربه نمی‌کنند، اما در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی موجود هستند. آن‌ها شامل:

1. هذیان
2. توهم (لمسی، شنوایی، بصری، بویایی و چشایی) 
3. رفتار آشفته و یا گفتار آشفته

علائم منفی(Negative symptoms) فقدانی از پاسخ‌های عاطفی طبیعی یا سایر فرایندهای فکری هستند، که کمتر به دارو درمانی پاسخ می‌دهند. آن‌ها معمولا شامل یکنواختی عاطفی یا کمبود عاطفه و احساس، فقر بیان(عجز گویایی)، ناتوانی در تجربهٔ خوشی و لذت(فقدان لذت)، عدم تمایل به تشکیل روابط(انزوای اجتماعی)، و فقدان انگیزه(فقدان اراده) و همچنین در برخی از حالات، بیمار دارای پژواک کلامی (تکرار کلمات پرسشگر به خود) است.

تحقیقات نشان می‌دهد که نشانه‌های منفی نسبت به علائم مثبت بیشترین تأثیر را در کیفیت زندگی ضعیف، ناتوانی عملکردی، و بار مسئولیتی که بر دوش دیگران است، دارند.

ملاکهای تشخیصی اختلال اسکیزوفرنی :

معیار A: دو ملاک زیر (یا تعداد بیشتر)، هر یک برای مدت زمان قابل ملاحظه ای در طول دوره ۱ ماهه وجود دارند (یا کمتر اگر با موفقیت درمان شده باشد). حداقل یکی از اینها باید (۱)، (۲)، یا (۳) باشد.

• ١. هذیان ها.
• ٢. توهمات.
• ٣. گفتار آشفته (مثل انحراف گفتار یا گسیختگی مکرر).
• ۴. رفتار بسیار آشفته یا کاتاتونیک.
• ۵. نشانه های منفی (یعنی، کاهش ابراز هیجانی یا بی ارادگی).

معیار B: برای مدت زمان قابل ملاحظه ای از شروع اختلال، سطح عملکرد در یک یا چند زمینه عمده، مانند کار، روابط میان فردی، یا مراقبت شخصی به طور مشخصی زیر سطحی است که قبل از شروع حاصل شده است (یا در صورتی که شروع در کودکی یا نوجوانی باشد، ناتوانی در رسیدن به سطح مورد انتظار عملکرد میان فردی، تحصیلی، یا شغلی وجود دارد).

معیار C: علائم مداوم اختلال حداقل به مدت ۶ ماه ادامه می یابند. این دوره ۶ ماهه باید حداقل ۱ ماه نشانه ها را در برداشته باشد (یا کمتر اگر با موفقیت درمان شده باشد) که ملاک a را برآورده کنند (یعنی، نشانه های مرحله فعال) و ممکن است دوره های مقدماتی یا باقیمانده نشانه ها را شامل باشد. در طول این دوره های مقدماتی یا باقیمانده، علائم اختلال ممکن است فقط با نشانه های منفی یا با دو یا تعداد بیشتری نشانه ثبت شده در ملاک a به شکل ضعیف شده وجود داشته باشند (مثل عقاید عجیب و غریب، تجربیات ادراکی غیر عادی)

معیار D: اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال افسردگی یا دو قطبی همراه با ویژگی های روان پریشی منتفی شده اند، زیرا (۱) هیچ دوره افسردگی یا مانیک به طور همزمان با نشانه های مرحله فعال روی نداده اند، یا (۲) اگر دوره های خلقی در مدت نشانه های مرحله فعال روی داده باشند، در بخش کمتری از کل مدت دوره های فعال و باقیمانده بیماری وجود داشته اند.

معیار E: این اختلال ناشی از تاثیرات فیزیولوژیکی مواد (مثل سوء مصرف مواد مخدر، دارو) یا بیماری جسمانی دیگر نیست.

معیار F: اگر سابقه اختلال طیف اوتیسم یا اختلال ارتباط با شروع کودکی وجود داشته باشد، تشخیص اضافی اسکیزوفرنی فقط در صورتی داده می شود که هذیان ها و توهمات برجسته، علاوه بر نشانه های لازم دیگر اسکیزوفرنی نیز حداقل به مدت ۱ ماه (یا کمتر اگر با موفقیت درمان شده باشد )وجود داشته باشند.

مراحل اسکیزوفرنی

١- مقدماتی
٢- فعال
٣- باقیمانده

منبع : آسیب شناسی روانی DSM-5 / مهدی گنجی / نشر ساوالان 

* درود بر شما که با حمایت خود و دعوت دیگران به مطالعه این مطلب و دیگر مطالبم، به من انگیزه می دهید. لطفا در کامنت ها و مباحثات شرکت کنید و پرسشگر باشید. جهت مشاوره تلفنی یا حضوری با شماره ۰۹۳۵۵۷۵۸۳۵۸ در تلگرام یا ایمو هماهنگ نمایید. همچنین می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۷۲۸۷۱۲ تماس بگیرید. *