بدن انسان از حدود ۱۲ ۱۰ * ۷۵ سلولهای مختلف زنده تشکیل شده که توسط بافت محافظ نگهداری می شوند. هر سلول زنده برای برقراری فعالیت خویش به مواد غذایی نیاز دارد که با جذب اکسیژن و مواد آلی، انرژی مورد نیاز را دریافت می کند.
مبانی زیست – شیمی سلول
همه سلول های بدن شامل غشا، سیتوپلاسم و هسته هستند. سیتوپلاسم و هسته را محتوای سلول یا پروتوپلاسم می نامند. اندام های داخل سیتوپلاسم عبارتند از میتوکندری، شبکه اندوپلاسمی و ریبوزوم ها، لیزوزوم ها و دستگاه گلژی.
- شبکه آندوپلاسمی و ریبوزوم ها در پروتئین سازی و انتقال آن نقش دارند.
- میتوکندری انرژی لازم برای زندگی سلول را فراهم می کند.
- لیزوزوم ها حاوی آنزیم هایی هستند که می توانند مواد زاید را تجزیه کنند.
- دستگاه گلژی در غشاسازی و بسته بندی مواد ترشحی سلول نقش دارد.
ترکیبات شیمیایی سلول:
۹۹درصد وزن سلول را مولکول های کوچک (اکسیژن، هیدروژن، فسفر، ازت، کربن و گوگرد) تشکیل می دهد. از ترکیب دو عنصر اکسیژن و هیدروژن، آب پدید می آید، که نزدیک به ۷۰ درصد وزن سلول را تشکیل می دهد.
همه این مولکول های کوچک در چند طبقه جای می گیرند:
۱- قند : قندها مهم ترین تولید کننده انرژی سلول هستند. ساده ترین نوع قندها، گلوکز است که از سوخت آن در اثر ترکیب با اکسیژن انرژی لازم برای سلول فراهم می شود. سلول نمی تواند بدون اکسیژن، ماده انرژی دهنده آدنوزین تری فسفات را تولید کند.
۲- اسید چرب : اسیدهای چرب مهم ترین مولفه های غشای سلول هستند. از ترکیب ۳ مولکول اسید چرب با گلیسرین، چربی ساخته می شود که همراه با قند مهم ترین منبع انرژی سلول هستند.
۳- اسید آمینه : اسیدهای آمینه مواد اصلی پروتئین ها (مواد سفیده ای) هستند. ۲۰ نوع زنجیره اسید آمینه در طبیعت یافت می شود. بدن انسان برخی اسیدهای آمینه را تولید می کند و برخی را با مواد غذایی دریافت می کند.
۴- نوکلئوتیدها : وظیفه اصلی نوکلئوتیدها انتقال اطلاعات زیستی و تامین انرژی شیمیایی است. مهم ترین سلول های نوکلئوتید، آدنوزین تری فسفات است.
۵- آنزیم ها: آنزیم ها مولکول های سفیده ای هستند که جریان کنش های شیمیایی بدن را بدون تغییر ساختار خودشان میانجیگری، تسهیل و تسریع می کنند. وظیفه اصلی آنزیم ها تجزیه مواد قندی، اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه است تا انرژی آزاد شده بتواند در تولید آدنوزین تری فسفات استفاده شود.
منبع : روان شناسی فیزیولوژیک / محمدکریم خداپناهی / نشر سمت / فصل ۲ .