اختلال اضطراب جدایی بر اساس DSM5
اختلال اضطراب جدایی (SAD) یکی از شایعترین اختلالات اضطرابی در کودکان است که با نگرانی بیش از حد، وحشت و ترس از جدایی از افرادی که به آنها دلبستگی دارند، مشخص میشود.
اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder) نوعی اختلال روانی است که در آن، فرد به علت جدا شدن از خانه یا از افرادی که به آن ها وابستگی عاطفی زیادی دارد (پدر، مادر، پدر بزرگ، مادر بزرگ، فرزندان، و یا خواهران و برادران ) به شدت مضطرب می شود. اضطراب جدایی می تواند در جنبه های مختلف زندگی (مثلاً، در عملکرد تحصیلی یا اجتماعی ) نابسامانی شدید به وجود آورد.
توجه داشته باشید که اختلال اضطراب جدایی را نباید با اضطراب جدایی اشتباه گرفت. اضطراب جدایی یک مرحله ی رشدی طبیعی است که در نوزادان سالم یا دلبستگی از نوع امن روی می دهد. کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، بعدها، با احتمال بیش تری به ADHD، اختلال دو قطبی، اختلال وحشت زدگی، و یا سایر اختلالات مبتلا می شوند.
اضطراب جدایی معمولاً در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی روی می دهد اما اختلال اضطراب جدایی برای اولین بار معمولاً در سال های پیش دبستانی مشاهده می شود. این اختلال ممکن است در هر سنی آغاز شود، اما شروع آن در نوجوانی و بزرگسالی نادر است. (یکی از معیارهای DSM-IV شروع این اختلال تا قبل از ۱۸ سالگی بود اما در DSM-5 این معیار حذف شده است).
اختلال اضطراب جدایی
کودکان خردسال، در مقایسه با کودکان بزرگ تر و نوجوانان، وقت بیش تری را با والدین می گذرانند. بنابراین، مواقعی که امکان جدایی پیش می آید ممکن است در سناریوهای مختلفی قرار داشته باشند، به این صورت که کودکان خردسال وقتی می خواهند به مهد کودک یا کلاس اول بروند، کودکان بزرگ تر وقتی می خواهند به اردوی یک هفته ای بروند، و بچه های سال های آخر دبیرستان زمانی که می خواهند به کالج بروند، و بزرگسالانی که در دانشگاه یک شهرستان دیگر قبول شده اند یا برای کار به آن جا انتقالی گرفته اند، ممکن است اضطراب جدایی بسیار شدیدی نشان دهند. تعداد اختلالات اضطرابی که تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه می یابند بسیار اندک است.
معیارهای DSM5 برای اختلال اضطراب جدایی
A : ترس یا اضطراب بسیار زیاد و بی تناسب با مرحله ی رشدی که حداقل ۳ مورد از ۸ مورد زیر را داشته باشد :
- ۱- وقتی فرد از افرادی که به آنها دلبستگی دارد جدا می شود به طور مکرر دچار استرس می شود .
- ۲- فرد به طور دائم نگران است که مبادا کسی یا کسانی که به آنها دلبسته است را از دست بدهد .
- ۳- فرد به طور دائم و به شدت نگران است که اتفاق هایی مثل تصادف یا مرگ افراد مهمی که او به آنها دلبسته شده است را از دست بدهد .
- ۴- فرد در این اختلال از جدا شدن می ترسد و اصلا دوست ندارد از خانه دور بشود و به مدرسه یا محل کار برود چون از جدا شدن می ترسد .
- ۵- فرد نگران است و می ترسد که به جایی بدون افرادی که با آنها دلبسته است برود .
- ۶- فرد می ترسد به طور دائم در جایی غیر از خانه اش بخوابد یا دوست ندارد بدون افرادی که به آنها دلبسته است بخوابد .
- ۷- به طور مکرر کابوس هایی می بیند که موضوع آنها جدایی است .
- ۸- وقتی که از افرادی که به آنها وابسته است می خواهد جدا بشود علائمی مثل سردرد، معده درد، تهوع و استفراغ را تجربه می کند .
B : در این نوع اختلال ترس و اضطراب به طور مکرر اتفاق می افتد. در کودکان و نوجوانان حداقل ۴ هفته و در بزرگسالان ۶ ماه یا بیشتر ادامه دارد .
C : این اختلال باعث می شود در عملکرد اجتماعی ، تحصیلی و شغلی استرس و نابسامانی شدید عملکردی به وجود می آید .
شیوع :
در کودکان کوچکتر از ۱۲ سال از همه بیشتر است. در جامعه این اختلال بیشتر در زنان مشاهده می شود.
درمان اختلال اضطراب جدایی
۱-حساسیت زدایی منظم : این درمان مد نظر گروهی از روانشناسان به نام رفتارگرایان است. در این روش گاهی کودک را مجبور می کنند به مدرسه برود تا به تدریج از علائم این اختلال کاسته شود .
۲- یادگیری مشاهده ای
۳- شرطی سازی عامل : پاداش دادن ، تقویت مثبت ، تقویت منفی ، غرقه سازی
گروهی دیگر از روانشناسان به نام شناخت گرایان، علاوه بر تکنیک های رفتارگرایی از CBT کمک می گیرند و تلاش می کنند تا طرز فکر و ذهنیت فرد را تغییر دهند. مثلا کمک می کنند تا احساسات اضطراب انگیز و واکنش های جسمی – بدنی به اضطراب را بشناسند تا وقتی در یک موقعیت استرس زا قرار می گیرند از افکار خود آگاهی داشته باشند، برای مقابله با اضطراب یک برنامه طراحی کنند، میزان موفقیت های خود را ارزیابی کنند و به خودشان پاداش بدهند .
به عقیده ی روانشناسانی که از CBT استفاده می کنند، افکار ، باورها و نگرش های غلط علت های پشت پرده ی اختلال اضطراب جدایی هستند. اگر روان درمانی نتیجه نداد از دارو درمانی در درمان این مراجعان استفاده می شود. مخصوصا برای کودکانی که اصلا نمی خواهند به مدرسه بروند یا بزرگسالانی که اصلا نمی خواهند از خانه خارج شوند . رایج ترین دارو برای این اختلال SSRI ها هستند .
منبع : آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5 / گنجی / نشر ساوالان / جلد اول.
با تشکر از مطالب خوب و اموزنده شما. شاد و موفق باشید.