مندل نشان داد که وراثت از طریق ژن ها روی می دهد. ژنها واحدهای وراثتی هستند که هویت ساختاری خود را از یک نسل به نسل بعدی حفظ می کنند. ژن ها قسمتی از کرومزوم است که از مولکول دو رشته ای به نام اسید دزوکسی ریبونوکلوئیک DNA تشکیل شده است. رشته ی DNA وظیفه الگو را برای ترکیب مولکولهای اسید ریبونوکلوئیک RNA بر عهده دارد. RNA اطلاعات را از DNA پروتئینها که بعداً رشد ارگانیزم را تعیین می کنند، انتقال می دهد.
هر کسی که از جفت همانند ژن ها روی دو کروموزوم برخوردار است برای آن ژن جورتخم است. فردی که از جفت ناهمانند ژن ها برای آن ژن برخوردار است، ناجور تخم می باشد. ژن های خاص بارز یا نهفته هستند. ژن بارز تاثیر نیرومندی را در شرایط جور تخم یا ناجور تخم نشان می دهد، ژن نهفته تاثیر خود را فقط در شرایط جور تخم نشان می دهد. رنگ چشم ها از قاعده ی بارز – نهفته تبعیت می کند. برخی از تفاوتهای رفتاری تأثیر ژنهای بارز و نهفته را نشان می دهند. اما معمولاً تغییرات رفتاری تأثیرات رفتاری چندین ژن و عوامل محیطی متعدد را منعکس می کنند.
ژنهای مرتبط با جنسیت و محدود به جنسیت
ژنها که روی کرومزوم های جنسی قرار دارند به ژنهای مرتبط با جنسیت معروف هستند. تمام کروموزوم های دیگر غیر جنسی اند و ژنهای آنها به ژنهای غیر جنسی معروف هستند. در پستانداران دو کرومزوم جنسی x و y هستند. کرومزوم y کوچک است و فقط برای ۲۷ پروتئین ژن دارد اما کرومزوم x برای تقریباً ۱۵۰۰پروتئین ژن دارد.
وراثت و محیط
پژوهشگران برای مشخص کردن مشارکت وراثت و محیط عمدتاً بر دو نوع شواهد اتکا می کنند. شواهد مربوط به بررسی دوقلوهای یک تخمکی و دو تخمکی و شواهد مربوط به بررسی فرزند خوانده ها. اگر تنوع در برخی ویژگیها عمدتاً به تاثیرات وراثت بستگی داشته باشد، این ویژگی ها توارث پذیری بالایی دارند. رفتارهایی که توارث پذیری بالایی دارند عبارتند از تنهایی، روان رنجور خویی و نگرش اجتماعی اما پذیرش مذهب توارث پذیری بالایی ندارد.
توارث پذیری عبارت است از برآورد مقدار تنوعی که ناشی از تغییر ژنتیک در برابر تغییر محیط است.
تغییر محیطی
فنیل کتونوریا یا PKU ناتوانی ژنتیکی در سوخت و ساز اسید آمینه فنیل آلانین است، اگر PKU درمان نشود تا سطح مسموم کننده ای متراکم شده، به رشد مغز صدمه می زند و باعث می شود کودکان عقب مانده ذهنی، بی قرار و تحریک پذیر شوند. تقریباً ۱ درصد اروپایی ها ژن نهفته برای PKU را منتقل می کنند، تعداد کمتری از آسیایی ها از این ژن برخوردارند و تقریباً هیچ آفریقایی این ژن را ندارد. با اینکه PKU یک اختلال ارثی است ولی مداخله ی به موقع می تواند آنرا تغییر دهد (نوزاد تحت رژیم غذایی فنیل آلانین پائین قرار گیرد).
ژن ها می توانند با تغییر دادن محیط به طور غیر مستقیم بر رفتار ما تاثیر بگذارند. این گرایش را تاثیر مضاعف می نامند. ژن ها با تغییر دادن مواد شیمیایی مغز به طور مستقیم و با تأثیر گذاشتن بر جنبه های دیگر بدن به طور غیر مستقیم بر رفتار تأثیر می گذارند.
تکامل رفتار
تکامل عبارت است از تغییر در فراوانی ژنهای گوناگون در یک جمعیت طی چندین نسل. این فرآیند از طریق انتخاب طبیعی منطقی به نظر می رسد زیرا گاهی جهش هایی در ژن ها روی می دهند و گونه هایی که ژنهای خاص دارند موفق تر از گونه های دیگر تولید مثل می کنند.
منبع : روانشناسی فیزولوژیک / جیمز کالات / یحیی سید محمدی / نشر روان / فصل ۱