نیروی عشق
در عشق معنی نثار کردن و گرفتن یکی است.
عشق نیرویی است که تولید عشق می کند، ناتوانی عبارت است از عجز از تولید عشق.
دوست داشتن بدین معنی است که انسان خود را بدون هیچ ضمانتی واگذارد، خود را به طور کامل تسلیم کند، فقط به این امید که عشقش ممکن است در معشوق ایجاد عشق متقابل کند.
عشق فعال است؛ اگر من عاشق باشم فکر من دائما و بـه طور فعال متوجه معشوق است، ولی نه فقط معشوق یا معشوقه. اگر تنبل باشم، مسلما نمی توانم ارتباط فعالانه خود را با معشوق حفظ کنم. خواب تنها موردی است که می توان از فعالیت دست کشید. وضع متضاد بسیاری از مردم امروز این است که هنگام بیداری، نیمه خوابند و هنگام خواب یا هنگامی که می خواهند بخوابند، نیمه بیدارند. قابلیت دوست داشتن احتیاج به جدیت، بیداری و شور زندگی دارد، و همه اینها نتیجه فعال و ثمربخش بودن در بسیاری از شئون دیگر زندگی است.
عشق یگانه پاسخ کافی و عاقلانه به مسئله هستی انسان است. هر جامعه ای که از تکامل عشـق جلوگیری کند، به ناچار در نتیجه تضادش با نیاز ضروری طبیعت بشر، محکوم بـه فناست. گفتگوی از عشق، موعظه نیست، بلکه بحثی درباره احتیاج غایی و واقعی بشر است.
اگر نیاز به عشق به وضوح احساس نمی شود، دلیل این نیست که اصلا وجود ندارد؛ بلکه به منزله انتقاد از اوضاع اجتماعی است که عشق را از میان برده است. ایمان به عشق به عنوان یک پدیده اجتماعی، و نـه بـه منزله یـک پدیـده فردی، ایمانی عقلایی است که از بینش آدمی در درک طبیعت خود سرچشمه می گیرد.
عشق و احترام انسانی، امری دستوری و حکمی نیسـت. نباید گفت که «تو باید همسایه ات را همچون خودت دوست داشته باشی». آدمی را باید با نور عشق و دانش متوجه این حقیقت عینی کرد که شرط تکامل انسانی همانا عشق ورزی و همبستگی با دیگران است.
انسان باید در وهله اول با خودش آشنا گردد و خود را بشناسد. و این شناسایی تنها موقعی کامل و واقعی می شود که از راه عشق به دست آید. انسانی که از این راه به شناختن خود می پردازد، خود به خود به سوی شناسایی دیگران و جهان خارج کشیده می شود.
انسان فهمیده انسانی است که بیش از هر کس دیگر به «تنهایی» فلسفی خود واقف است و از ایـن رو بـه آسانی پی می برد که فقط از راه عشق ورزیدن می تواند به این تنهایی فلسفی خود خاتمه دهد. انسانی که بخواهد با خود و اجتماعش در صلح و تعادل و صفا باشد راهی جز این ندارد که با دنیای خارج از در عشق ورزی در آید و تنهایی خود را به اتحاد و هماهنگی تبدیل کند.
در حین عشق ورزیدن و نثار کردن خـود، در حین نفـوذ در شخص دیگر، خود را می یابیم، خود را کشف می کنیم. ما مجبوریم خود و دیگری را از نظر عینی بشناسـیم تا قادر باشیم واقعیت او را ببینیم، تا بر خیال های فریبنده و تصویر تابدار و غیر منطقی که از او داریم فایق آییم.
پس انسانی که به انسان بودن خود واقف گشته است و با نور و عشق راه زنده بودن را در برابر خود باز می کند، انسانی است که در درجه اول می کوشد خود و دنیا را آنچنان که هست ببیند. انسانی که حس مسئولیت و احترامی شدید نسبت بـه خود دارد و بـا توجهی که شرط عشق و خرد انسانی است به دنبال آن می رود تا شخصیت و تمامیت انسانی خود را هر دم آبدیده و محکمتر کند. چنین انسانی هـیچ گاه حاضر نخواهد شد که به خاطر کسب افتخارات موهومی از قبیل جاه و مقام و منزلت دروغین و یا تحصیل ثروت و موقعی که بتوانـد او را در برابـر پستی و بلندی های روزگـار بیمه کند، خود را بفروشاند.
گرانبها ترین سرمایه انسان و محکم ترین پایـه قدرت او چیزی جز شخصیت او نیست. برای او، این زندگی که به عنوان امانتی مقدس تنها یکبار در اختیار او گذاشته شده، هزاران بار بیش از آن ارزش دارد که در ازای خوشایندی دیگران یا ملاحظات اجتماعی، خوار و ذلیل گردد.
عشق نیرویی است که تولید عشق می کند، ناتوانی عبارت است از عجز از تولید عشق. این فکر را مارکس به بهترین وجه بیان کرده است. او می گوید:
انسان را به عنوان انسان و رابطه اش را با دنیا به عنوان یک رابطه انسانی فرض کنید، در نظر بگیرید که عشق را تنها با عشق می توان مبادله کرد، و اعتماد را با اعتماد و بر همین قیاس. اگر بخواهید از هنر لذت ببرید، باید آموزش هنری دیده باشید، اگر بخواهید در دیگران موثر باشید، خودتان باید شخصی واقعا پرشور و عامل ایجاد نفوذ در مردم باشید.
منبع: هنر عشق ورزیدن- اریک فروم-ترجمه پوری سلطانی