فروید نقش عوامل فرهنگی و تربیتی را در مسایل عصبی نادیده گرفته و نه تنها علت این مسایل را اساسا عوامل غریزی و بیولوژیک مخصوصا غریزه لیبیدو دانسته است، بلکه معتقد است نوع فرهنگ اجتماعات نیز تحت تاثیر همین غرایز است. فروید فرهنگ را حاصل جریانات پیچیده اجتماعی نمی داند، بلکه آن را ناشی از غرایز و کششهای بیولوژیک سرکوب شده یا تغییر شکل یافته و تصعید شده می داند و می گوید بعد از اینکه غرایز سرکوب یا تصعید گردید و از ماهیت اصلی خود خارج شد در شخص واکنش هایی ایجاد می گردد که عکس کشش ها و غرایز سرکوب شده است، و هر قدر سرکوبی این گونه غرایز شدیدتر باشد فرهنگ از پیشرفت عالی تری برخوردار است و از آنجا که امکان تصعید محدود است و باز از آنجا که سرکوبی شدید غرایز بدون تصعید منجر به بروز عصبیت می گردد، رشد تمدن بطور اجتناب ناپذیری ملازمت دارد با رشد عصبیت.
بنابراین “عصبیت” بهایی است که بشریت باید در ازای رشد فرهنگی بپردازد. اما مطالعات و بررسی های مورخان و انسان شناسان چنین رابطه ای را تایید نمی کند، یعنی فرهنگ متعالی یا غیرمتعالی ارتباطی با نوع غرایز و نحوه سرکوبی آنها ندارد. مسایل و عوامل خاصی در فرهنگ زمانه ما وجود دارد که تاثیر مخرب آنها در زندگی افراد و ایجاد ناراحتی های عصبی بوضوح می توان مشاهده نمود. نظام اقتصادی زمانه ما بر اساس رقابت فردی قرار دارد و افراد در یک جنگ و تلاش دایمی می کوشند تا بر یکدیگر تفوق یابند و همدیگر را از میدان مبارزه به درکنند.نتیجه روانی چنین وضعی بروز مقدار زیادی نفرت و خصومت مکتوم بین افراد است.
در روابط اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و حتی زناشویی مهم ترین هدف هر فرد تفوق بر دیگری است. کودک در محیطی رشد می کندکه افراد خانواده مدام درگیر رقابت با یکدیگرند.بنابراین عطش قابت از کودکی در وجودش ریشه های عمیقی پیدا می کند و یکی از اثرات ناشی ازرقابت و احساس نفرت و خصومت نهفته در آن انواع ترساست.
به نظر می رسد شخص زمانی گرفتار عصبیت می گردد که مشکلات فرهنگی جامعه او به صورتی چنان شدید و مخصوصا در دوران کودکی شخصیت او را تحت تاثیر قرار داده باشد که وی یا قادر به حل آن مشکلات نبوده است یا اگر آنها را حل کرده به بهای از دست دادن اصالت خود بوده است. چنین انسانی را می توان فرزند خوانده فرهنگ زمانه خویش بنامیم.
منبع :
شخصیت عصبی زمانه ما / نویسنده : کارن هورنای / مترجم : محمد جعفر مصفا / انتشارات بهجت