شناسایی روابط سمی
روابط سمی آسیب های عمیقی به روان ما می زنند
ورود به یک رابطه سمی می تواند منجر به درگیری شدید درون روانی شود و به مشکلاتی نظیر، افسردگی، ترس، اضطراب و استرس بینجامد.
کلمه سمی(toxic) به معنای ماده ای است که باعث مرگ و یا ناتوانی شدید می شود. با این که این واژه بیشتر برای مواد استفاده می‌شود؛ اما می‌توان آن را برای افراد و رابطه‌ها نیز استفاده کرد. همه ما برای یکبار یا شاید چندین بار هم که شده در چنین رابطه‌هایی قرار گرفته ایم.
این نوع سم‌ها ممکن است در هر حالتی مانند گفتار نامناسب، آزار جسمی، ایجاد شایعات، دروغ و… ظاهر شود. تفاوتی ندارد این رابطه با اعضای خانواده شما، با همکار و یا حتی معشوقه تان باشد. در هر صورت سم این رابطه تاثیر خود را خواهد گذاشت.
رابطه سمی یا رابطه تاکسیک(Toxic relationship)، به رابطه ای گفته می‌شود که فرد در آن احساس کند، مورد حمایت قرار نگرفته، تحقیر شده و یا مورد حمله قرار می‌گیرد. به طور خلاصه باید گفت، زمانی یک رابطه سمی می‌شود که به نوعی رفاه شما از نظر احساسی، روانی و حتی جسمی تهدید شود. در یک بیان کلی، هر رابطه‌ای که در آن فرد به جای حال خوب، حس بدی داشته باشد، ممکن است به مرور زمان به یک رابطه سمی تبدیل شود.
دکتر لیلیان گلس، کارشناس ارتباطات و روانشناسی دانشگاه کالیفرنیا، رابطه سمی را این‌گونه تعریف می کند: «هر رابطه‌ای که افراد در آن از یکدیگر حمایت نکنند، درگیری، بی‌احترامی و عدم انسجام وجود داشته باشد و یکی به دنبال تضعیف دیگری باشد، به آن رابطه سمی گفته می‌شود.»
چرا این موضوع اهمیت دارد؟
روابط مانند خیابان‌های دو طرفه می‌مانند، بدین معنا که برای ماندگاری آنها لازم است دو طرف تلاش خود را بکنند. بسیاری از مردم تصور می کنند کلمه “رابطه” به رابطه عاشقانه بین دو نفر اشاره دارد. این فرض نادرست است زیرا روابط می تواند بین هر دو نفر باشد و سمی بودن رابطه می تواند بین خواهر و برادر، پدر و فرزند، همکاران، دوستان و عاشقان باشد.
ما انسان ها در جوامع اجتماعی رشد می کنیم و در تنهایی از بین می رویم. ورود به یک رابطه سمی می تواند منجر به درگیری شدید درونی شود و به مشکلاتی نظیر، افسردگی، ترس، اضطراب و استرس بینجامد.
نشانه‌های روابط سمی
برای شناخت این افراد، لازم است در رابطه با نحوه رفتار این شخص با نزدیک ترین اعضای خانواده اش بدانیم. آیا این فرد با زبان بدی با آنها صحبت می‌کند و یا با دوستان، والدین و یا حتی همکارانش با عصبانیت برخورد می‌کند؟ اینجاست که شما می توانید، یک قدم عقب تر بروید و این رابطه را از دور نگاه کنید تا بینش پیدا کنید و هدف از این رابطه را دوباره ارزیابی کنید.
واضح ترین و جدی ترین نشانه رابطه سمی وجود هر گونه خشونت، سوء استفاده و بدرفتاری است که باید هر چه سریع تر به آن پرداخته شود. اولین و ساده ترین نشانه، ناراحتی مداوم است. اگر در رابطه شما احساس لذت و شادی وجود ندارد و دائما احساس غم، ناراحتی و اضطراب دارید، و به زوج های شاد حسرت می خورید، در یک رابطه سمی قرار دارید.
یکی از علائم هشدار دهنده رابطه سمی، عدم اعتماد می باشد. در این روابط هر حرکت شما زیر سوال می رود و نظرات شما اهمیتی ندارد. چنین مواردی از عدم اعتماد متقابل ناشی می شود. وقتی شریک زندگی تان به شما اعتماد نمی کند، در تمام مسائل زندگی شما دخالت می کند. این دخالت های زیادی ممکن است شما را خسته کند. اعتماد، پایه و اساس هر رابطه سالم است و اگر اعتماد در روابط شما وجود نداشته نباشد، روابط شما به روابط سمی تبدیل می شود. در بیشتر روابط ناسالم، یک شریک آسیب می بیند، اما آنها نمی توانند احساسات خودشان را بیان کنند زیرا ممکن است منجر به درگیری شود.
این افراد با مناقشه ها چگونه رفتار می‌کنند؟
در حالت کلی افراد علاقه ای به جر و بحث و مناقشه ندارند. همه ما می‌دانیم که دو نفر در یک رابطه در مورد مسائل بسیاری با هم اختلاف نظر دارند. افراد مثبت و عادی همیشه به اشتباهات خود اعتراف می‌کنند و مشکلات خود را بیان می کنند؛ اما در روابط سمی، هیچ یک از این موارد وجود ندارد.
همچنین ممکن است این افراد بعد از مناقشه با شما، شایعه پراکنی کنند و یا حرف‌های بدی پشت سر شما بزنند، که این خود، یک خط قرمز برای ادامه دادن به رابطه محسوب می شود. در واقع اگر فردی به شما اهمیت دهد، سعی می‌کند به جای ایجاد تشنج، رابطه را بهبود بخشد و مشکلات را حل کند.
نشانه های افرادی که روابط سمی دارند
- دروغ گفتن (Lying) : اگر درباره مکان یا افرادی که با آنها ملاقات می‌کنید به شریک زندگی خود دروغ می‌گویید، ممکن است، در یک رابطه سمی قرار گرفته باشید. علت این دروغ هم به ۲ علت بستگی دارد. یا می‌خواهید از گذراندن وقت با شریک زندگی خود اجتناب کنید یا از واکنش او، زمانی که حقیقت را می‌فهمد، می‌ترسید.
- شخصیت خودشیفه (Narcissistic personality) : گاهی اوقات، در یک رابطه، نسبت به خواسته‌های شما بی‌احترامی می‌شود. شخصیت خودشیفته بیشتر به فکر خودش و نیازهای خودش است تا دیگری. این افراد اشتباهات خود را نمی پذیرند و بسیار انتقاد می کنند.
- کنترل کردن همه چیز (Controlling) : آیا شریک زندگی‌تان همیشه از شما می‌پرسد، کجا هستید و اگر بلافاصله به پیامک‌های او پاسخ ندهید، از شما آزرده یا عصبانی می‌شود؟ این رفتارها ممکن است، ناشی از حسادت یا عدم اعتماد باشد.
- عدم حمایت : در روابط سمی افراد مورد تشویق و حمایت یکدیگر قرار نمی‌گیرند و بر این باورند که نیازها و علایق‌شان مهم نبوده و فقط خواسته‌های طرف مقابل حائز اهمیت است. به طور خلاصه باید گفت، افراد در روابط سمی، از کنار یکدیگر بودن، حس خوشایندی نخواهند داشت.
- بی تفاوتی (Apathetic)
- عدم معذرت خواهی کردن و مصالحه به خاطر اشتباهات (Unapologetic)
- سرزنش کردن دیگران، صحبت کردن‌های بی جا درباره دیگران(غیبت کردن)
![شناسایی روابط سمی]()
راه حل
تشخیص و پذیرش اینکه شما در رابطه سمی هستید، دشوار است، زیرا در اثر علاقه ای که به فرد پیدا می‌کنیم و یا شادی‌های و لذت های زودگذری که در این رابطه داریم، چشم‌هایمان کور می‌شود. همچنین بر این باوریم که بدون او (معشوقه و یا هر کس دیگری که در رابطه با آن هستیم) تنها می‌مانیم. به همین دلیل از جدایی به شدت می‌ترسیم.
در واقع افرادی که در خانواده‌های سمی بزرگ شده اند، روابط احساسی خوبی نخواهند داشت. این افراد بیش تر از افراد عادی درگیر رابطه‌های سمی می‌شوند؛ زیرا به این نوع روابط عادت کرده اند. حتی گاهی اوقات می‌دانند که فرد مقابلشان درباره آنها حرف‌های زیادی می‌زند و تهمت‌های فراوانی را به آنها روا می‌دارد؛ اما باز هم به روابط خود ادامه می دهند.
اولین روابطی که ما در کودکی با والدین و اطرافیانمان تجربه می کنیم، تصویری با دوام از ما در ذهن خودمان ایجاد می‌کند؛ در این روابط ابژه ایست که ما می‌فهمیم تا چه حد دوست داشتنی هستیم، ارزشمندیم و یا برعکس بی ارزش و نخواستنی هستیم.
افرادی هستند که مدام روابط ناتمام را تجربه کرده و به سمت رابطه بعدی پرتاب می‌شوند، بی آنکه بدانند چه شد و چرا این گونه شد؟ بی آنکه بدانند جاری بودن من(ایگو) در روابط متعدد در نهایت منجر به تکه تکه شدن من(ایگو) خواهد شد؛ منی که تصویری یکپارچه از خودش ندارد و مدام دنبال تکمیل تکه های این پازل در روابط بعدی است. اینان به دنبال خودشان و یک کل سازمان یافته از خود، روابط را شخم می زنند، غافل از آنکه خودشان را در زمانی دیگر(کودکی) گم کرده‌اند.
همواره به یاد داشته باشید، ترک یک رابطه سمی، نه تنها وضع را بدتر نمی‌کند، بلکه سلامت جسم و روح شما را تضمین خواهد کرد. بنابراین برای تجربه روابط جدید و کشف خودتان، باید از چنین روابط ناسالم و ناپایداری خارج شده و به این نتیجه برسید که دوست داشتن خودتان مهم‌ترین اصل زندگی شماست که نباید به‌خاطر کسی، تخریب شود.
منابع :