اختلال شخصیت پارانوئید یک اختلال رایج است که ۲.۳ تا ۴.۴ درصد مردم را به خود مبتلا می کند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید همیشه درباره ی دیگران شکاک هستند و به آن ها اعتماد ندارند. آن ها حرف های بدون منظور دیگران را ترسناک و اضطراب آور می یابند و نیاتشان را بدخواهانه تلقی می کنند. مبتلایان به این اختلال در هر رویدادی تهدیدی پنهان جستجو می کنند و عدم اعتمادشان به دیگران فراگیر و غیر قابل تغییر است. اگر کسی بگوید که تفسیر پارانوئیدی آنها از رویداد ها ممکن است اشتباه باشد، به گوینده نیز شک می کنند و اعتمادشان را از دست می دهند. به همین دلیل، افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید از دوستی های نزدیک اجتناب می ورزند، ناگهان از دست دیگران خشمگین می شوند و نسبت به آن ها پرخاش می کنند و آنقدر به دیگران بدبین و بی اعتماد می شوند که نمی توانند کار خود را به خوبی انجام دهند. این افراد اغلب فکر می کنند که دیگران به آن ها خیانتی عمیق و برگشت ناپذیر مرتکب شده اند، هرچند برای اثبات آن هیچ سند عینی ندارند. آن ها حتی گفته های تحسین آمیز و با حسن نیت دیگران را ایراد جویی تلقی می کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید همیشه گوش به زنگ هستند تا نیت بدخواهانه ی دیگران را کشف کنند، کینه به دل می گیرند، به محض آن که فکر می کنند کسی از آن ها ایراد گرفته است به او حمله می کنند، مردم را حسود می دانند و برای اثبات حرف خود دلایل سطحی و بی منطق ارائه می دهند. آن ها فکر می کنند که در مقابل افراد بدخواه باید از خود دفاع کنند و به همین دلیل معتقدند که باید روی اطرافیان به شدت کنترل داشته باشند. آنها از دیگران شکایت های حقوقی می کنند.
معیارهای DSM5 برای اختلال شخصیت پارانوئید
A . بدبینی و عدم اعتماد فراگیر به دیگران، طوری که فرد انگیزه ها و نیات دیگران را بدخواهانه تلقی می کند. این طرز فکر در اواخر نوجوانی و قبل از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و چهار مورد (یا بیشتر) از موارد زیر آن را نشان می دهند.
۱. فرد فکر می کند که دیگران از او سوءاستفاده می کنند، به او آسیب می رسانند، یا فریبش می دهند بدون آنکه دلیل کافی برای این ادعا داشته باشد.
۲. فکر و ذهنش دایما مشغول شک و تردیدهای ناموجه درباره وفاداری و قابل اعتماد بودن دوستان و همکاران است.
۳. به درد دل کردن با دیگران تمایل ندارد زیرا بی دلیل می ترسد اطلاعاتی که در میان می گذارد با بدجنسی علیه او به کار بروند.
۴. حرف های بی منظور و مهربانانه دیگران و رویدادهای کاملا خنثی را حرف ها یا رویدادهایی تحقیرآمیز یا تهدیدآمیز تلقی می کند.
۵. به طور دایم کینه نگه می دارد (توهین ها، جریحه دارشدن احساسات، و انتقادها را نمی بخشد).
۶. حملاتی را علیه شخصیت و آبروی خود کشف می کند که برای دیگران مشخص و آشکار نیست و به سرعت، با عصبانیت یا با حمله متقابل به آنها واکنش نشان می دهد.
۷. به طور مکرر، بدون توجیه منطقی، درباره وفاداری همسر یا نامزد خود شک می کند.
B . این بی اعتمادی صرفا در طول یک اختلال روانی دیگر روی نمی دهد و نمی توان آن را به آثار فیزیولوژیک یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد.
منبع : آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5 / گنجی / نشر ساوالان / جلد دوم