یکی از پر تکرارترین هیجانات که معمولا افراد در کنترل آن کمتر موفق هستند خشم می باشد و همه ما آن را تجربه کرده ایم، خشم یک هیجان انسانی کاملا بهنجار و معمولا مفید است. اما وقتی از کنترل فرد خارج می شود ، تخریب کننده می گردد. خشم واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بدرفتاری است. مسئله خشم این است که اگرچه بخشی از زندگی است ولی ما را از رسیدن به اهداف خود باز می دارد.
تعریف خشم: ارائه تعریفی از خشم بسیار دشوار است زیرا افراد از نظر زمان و علت خشم و نحوه واکنش به آن کاملا متفاوت هستند. هیجان هایی که غالبا همراه خشم هستند عبارتند از: غضب ، تنفر، تحریک ، حسادت ، رنجش، غرض ، تحقیر و ناراحتی است.
این که آیا شما نیاز به آموزش کنترل خشم دارید بر می گردد به اینکه چه میزان خشم توانسته عملکردها و روابط شما را دچار آسیب کند.
دلایل برانگیخته شدن خشم چیست؟
علت برانگیختگی خشم در افراد و موقعیت های مختلف متفاوت است ، اما بطور کلی به دو گروه می توان تقسیم نمود:
- ۱.دلایل بیرونی: به مجموعه عواملی برمی گردد که به جهان بیرونی فرد برمی گردد و معین و مشخص است. برای مثال: پایمال شدن حقوق، از دست رفتن دارایی، بی حرمتی و …
- ۲. دلایل درونی: گاهی نمی توان برای خشم افراد عامل بیرونی در نظر گرفت معمولا چنین خشم هایی ناشی از دنیای درونی فرد است مانند خشم ناشی از انتظارات نابجا از خود و دیگران ، خشم ناشی از احساس مقصر بودن
ذکر این نکته لازم است که یک رابطه چرخه ای می تواند بین دلایل درونی و بیرونی خشم وجود داشته باشد.
چه افرادی بیش از دیگران مستعد خشمگین شدن هستند؟
![خشم]()
۱. افرادی که نیاز مبرم و سیری ناپذیری برای کامل بودن دارند.- ۲. افرادی که ترس شدیدی از خطا کار بودن و در اشتباه بودن دارند.
- ۳. افرادی که نیاز شدیدی به کنترل کردن دیگران دارند.
- ۴. افرادی که از شنیدن عقاید نو و یا متفاوت با عقایدشان هراس دارند.
- ۵. افرادی که از رها کردن موضوع به حال خود بیم دارند.
- ۶. افرادی که نیاز شدید و مفرطی به مورد پذیرش قرار گرفتن و تایید دیگران دارند
- ۷. افرادی که فکر می کنند باید همیشه باصلابت ، شجاع و محکم باشند.
- ۸. افرادی که از تجربه کردن احساسات نا خوشایند هراس دارند.
- ۹. افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند.
- ۱۰. افرادی که تحمل آن ها نسبت به ناکامی اندک است.
- ۱۱. افرادی که از مورد انتقاد قرار گرفتن هراس دارند.
مراحل خشم کدامند؟
- مرحله رنجش
- مرحله ناکامی
- مرحله خشم، که فرد در آن احساس خشم را تجربه می کند.
- مرحله خشونت، که فرد خشم خود را بصورت پرخاشگری بروز میدهد.
راه های مختلف ابراز خشم کدامند؟
- ۱.سرکوبی
- ۲.جابه جایی
- ۳.کنترل
- ۴.فرونشانی
- ۵.گریستن
- ۶.واکنش افراطی
- ۷. رویارویی مثبت و قاطعانه
- ۸. پاسخ انفعالی
شما از کدام روش ها بیشتر استفاده می کنید؟
- آن را به درون خود ریخته و سرکوب می کنید؟
- آن را فریاد زده و با پرخاشگری به دیگران خود را خالی می کنید و منجر به آسیب به دیگران و مخدوش گشتن روابط می گردید.
- راه آخر آن که آن را پذیرفته و با کنترل و جهت دادن مثبت به آن ، این انرژی عظیم را مهار کرده و در بیشتر اهداف سازنده از آن سود می برید.
پنج روش برای کنترل خشم
- الف) آرامش آموزی : مثل تنفس عمیق و تصویر سازی ذهنی آرامش
- ب) بازسازی شناختی : این مهارت در بخش مهارت مقابله با عصبانیت در سایت موجود می باشد.
- ج) تخلیه انرژی
- د) حل مسئله : ۱. از خود بپرسید آیا مشکلی وجود دارد؟ ۲. مشکل چیست؟ ۳. عوامل بوجود اورنده مشکلات چیست؟ ۴. راه حل های ممکن را شناسایی کنید . ۵. بهترین راه حل را انتخاب کنید . ۶. آیا راه حل ها مفید واقع شده؟ اگر نشده موانع کجا بودند؟
- ه) تغییر محیط
تفاوت پرخاشگری و جرات ورزی چیست؟
پرخاشگری دفاع از حقوق خود به شیوه ای خصمانه است و هدف گرفتن امتیاز از دیگران است و سعی می شود نیازها و خواسته های خود را از طریق تسلط و توهین و تحقیر دیگری بدست آورند و به حقوق دیگری اهمیت داده نمی شود. جرات ورزی دفاع از حقوق خود و بیان افکار و احساسات خود به شیوه ی مستقیم صادقانه و مناسب است. افراد جرات ورز برای حقوق دیگران احترام قایل اند و به شیوه مدبرانه با آن ها ارتباط برقرار می کنند. جرات ورزی به انسان احساس خودکارآمدی و کنترل درونی می دهد و عزت نفس ما را تقویت می کند .
منبع: جزایری ، علیرضا و رحیمی ، سید علی سینا (۱۳۹۴).مجموعه آموزش مهارت های زندگی. تهران : دانژه
